Στη διεθνή επιστημονική κοινότητα είναι γνωστός ως ο Έλληνας μετρ της παγκόσμιας χρονομέτρησης, καθώς έχει συντελέσει τα μέγιστα βοηθώντας τον κόσμο να λειτουργεί στην ώρα του χωρίς να χάνει ούτε ένα δισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου, για συστήματα όπως το GPS και τα κινητά τηλέφωνα. Ο σύμβουλος της Masterclock, μέχρι πρότινος διευθυντής Χρονομέτρησης στο Ναυτικό Παρατηρητήριο των ΗΠΑ, Δρ Δημήτριος Ματσάκης περιγράφει στην «Κ» πώς η παγκόσμια ώρα διαμορφώνεται με βάση τις διακυμάνσεις στην περιστροφή της γης και γιατί σε 1.000 χρόνια ο ήλιος πιθανώς θα βρίσκεται στη 1 μ.μ. στο υψηλότερο σημείο του. Ο ίδιος αποδομεί μια σειρά από επιχειρήματα γύρω από το σύστημα της θερινής ώρας και εξηγεί πώς ο χρόνος μπορεί κυριολεκτικά να είναι χρήμα μέσα από τα συστήματα των καθημερινών συναλλαγών στα χρηματιστήρια.
– Τι είναι ο χρόνος;
– Πριν από καιρό έδωσα, μεταξύ άλλων, τον εξής ορισμό στην εγκυκλοπαίδεια Britannica: «Η συντεταγμένη εκείνη που μπορεί να σχετίζεται απλά με την εξέλιξη των κλειστών συστημάτων. Ο τυπικός χρόνος είναι ο χρόνος που μετριέται από ένα ρολόι σε ένα σύστημα αναφοράς μέσα στο οποίο βρίσκεται σε καθεστώς ηρεμίας…». Αν με ρωτούσαν τώρα, θα επέλεγα έναν πιο αριστοτελικό ορισμό, όπως αυτός: «Η συντεταγμένη εκείνη που μπορεί να σχετίζεται απλά με μια διαδοχική επιτόπια σειρά γεγονότων».
– Πώς άρχισε η ανθρωπότητα να μετρά τον χρόνο;
– Ήταν πριν από την καταγεγραμμένη ιστορία. Υπάρχουν Σουμεριανά ηλιακά ρολόγια που χρονολογούνται από το 2000 π.Χ. Μερικές φορές ήταν απλώς μακριές κάθετες κολώνες με πέτρες για να σημαδεύουν πού έπρεπε να πέσει η σκιά. Περίπου το 1.500 π.Χ. ο Αιγύπτιος Αμεναχμετ είχε κατασκευάσει ένα ρολόι νερού τόσο ακριβές που μπορούσε να καταδείξει ότι οι μέρες ήταν μικρότερες τον χειμώνα – αυτό είναι αρκετά προφανές για όσους ζουν σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη, αλλά σημαίνει ότι στο Κάιρο έπρεπε να είσαι σε θέση να μετρήσεις μια διαφορά 4 ωρών.
Τελευταία, η διάρκεια των ημερών όπως μετριέται από την περιστροφή της Γης είναι 1,7 δευτερόλεπτα μεγαλύτερη απ’ ό,τι ήταν πριν από 100.000 χρόνια.
– Ποια είναι ακριβώς η δουλειά σας, την οποία μέχρι πρόσφατα κάνατε για την αμερικανική κυβέρνηση;
– Ήμουν στο Ναυτικό Παρατηρητήριο των ΗΠΑ για 40 χρόνια. Την περίοδο εκείνη εργάστηκα σχεδόν σε κάθε πτυχή της χρονομέτρησης. Ξεκίνησα χρησιμοποιώντας την αστρονομία για να μετρήσω τις διακυμάνσεις στην περιστροφή της Γης, και στη συνέχεια ασχολήθηκα με την κατασκευή καλύτερων ατομικών ρολογιών και με το πώς να τα συγκρίνω με άλλα ρολόγια αλλού, βελτιστοποιώντας τη μέτρηση του ατομικού χρόνου. Για 16 χρόνια διηύθυνα το Τμήμα Υπηρεσιών Χρόνου, κάτι που σήμαινε συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα. Έπρεπε να διοικώ επιστήμονες, μαθηματικούς, μηχανικούς και τεχνικούς, τους οποίους έπρεπε να προσλαμβάνω και δυστυχώς μερικές φορές να απολύω. Αφιέρωσα πολύ χρόνο ανταγωνιζόμενος για χρηματοδότηση και εκπροσώπησα τον USNO σε εθνικά και διεθνή φόρουμ. Η αγαπημένη μου ώρα της ημέρας ήταν στις 4 μ.μ., οπότε και ο κόσμος άρχιζε να αποχωρεί για το σπίτι και εγώ έκανα επιστήμη χρησιμοποιώντας τα δεδομένα από τα ρολόγια μας και τα συστήματα μεταφοράς ώρας. Εν μέρει για ποιοτικό έλεγχο, αλλά κυρίως για να βρω πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα και πώς θα ήμασταν σε θέση να δοκιμάσουμε θεμελιώδεις θεωρίες της φυσικής. Τώρα, ως σύμβουλος της Masterclock, έχω το δικό μου σετ ρολογιών στο σπίτι μου και πειραματίζομαι με αυτά όπως μου αρέσει.
– Τι είναι τα ατομικά ρολόγια και ποια συστήματα βασίζονται σε αυτά;
– Ένα ρολόι με εκκρεμές παίρνει την ώρα του μετρώντας τις ταλαντώσεις καθώς το εκκρεμές κινείται μπρος-πίσω. Ένα ατομικό ρολόι παίρνει την ώρα του από τις ταλαντώσεις των ηλεκτρονίων στα άτομα. Με το ατομικό ρολόι μπορούμε να μετρήσουμε τον χρόνο σε κάτι καλύτερο από ένα δισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου.
Τα πιο κρίσιμα συστήματα που χρησιμοποιούν ατομικά ρολόγια ονομάζονται Global Navigation Satellite Systems (σ.σ. Παγκόσμια Δορυφορικά Συστήματα Πλοήγησης). Το GPS ήταν το πρώτο και τώρα οι Ρώσοι, οι Ευρωπαίοι και οι Κινέζοι έχουν τα δικά τους πολύ παρόμοια συστήματα. Κάθε δορυφόρος είναι ουσιαστικά ένα ιπτάμενο ρολόι που μεταδίδει την ώρα και τη θέση του σε τροχιά. Ο δέκτης GPS στο έδαφος λαμβάνει την ώρα από κάθε έναν από τους δορυφόρους. Χρειάζεται όμως περίπου 1/10 του δευτερολέπτου για να φτάσουν τα ραδιοσήματα στον δέκτη. Αυτό σημαίνει ότι η ώρα που λαμβάνει από κάθε δορυφόρο είναι διαφορετική, ανάλογα με το πού συγκρίνεται με τον δέκτη. Έτσι ο δέκτης χρησιμοποιεί αυτήν τη διαφορά για να καταλάβει τη δική του ώρα και τοποθεσία. Εάν ένας δορυφόρος είναι απενεργοποιημένος κατά ένα νανοδευτερόλεπτο, ένα δισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου, τότε ένας δέκτης θα μπορούσε να πάρει τη θέση του έως και ένα μέτρο λάθος. Πολλές άλλες χρήσεις έχουν απαιτήσεις σε επίπεδο μικροδευτερολέπτου – επικοινωνίες, εκπομπές, κινητά τηλέφωνα, εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας.
– Τι θα συμβεί αν αυτά τα ρολόγια πέσουν έξω;
– Ένα πολύ μεγάλο σφάλμα σε οποιοδήποτε ρολόι μπορεί να σημαίνει ότι τα συστήματα που εξαρτώνται από αυτό δεν θα λειτουργούν. Αλλά αν μπορείς να βρεις πολλές πηγές ώρας ή – για το GPS – να παρατηρήσεις πολλούς δορυφόρους ταυτόχρονα, τότε μπορείς να εντοπίσεις ένα κακό ρολόι και να το αγνοήσεις. Αυτό απαιτεί καλό μηχανικό σχεδιασμό. Υπήρξαν φορές, για παράδειγμα, που ένας κακός δορυφόρος GPS είχε ως αποτέλεσμα όλα τα κινητά τηλέφωνα σε μια περιοχή να μη λειτουργούν.
– Τι είναι τα leap seconds και γιατί έχουν σημασία;
– Είναι η διαδικασία κατά την οποία προσθέτουμε 1 δευτερόλεπτο στο τέλος μιας συγκεκριμένης ημέρας. Ως εκ τούτου, αντί να έχουμε 86.400 δευτερόλεπτα, έχουμε 86.401 δευτερόλεπτα εκείνη τη συγκεκριμένη ημέρα. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα για αρνητικά leap seconds. Σε αυτήν την περίπτωση θα αφαιρούσαμε ένα δευτερόλεπτα κι έτσι τη συγκεκριμένη ημέρα θα είχαμε 86.399 δευτερόλεπτα.
Τα ρολόγια μας είναι τόσο ακριβή, που μπορούμε να μετρήσουμε τις διακυμάνσεις στην περιστροφή της Γης. Η Γη σταδιακά επιβραδύνεται στο πέρασμα χιλιάδων ετών. Έτσι, με τους αιώνες, οι μέρες γίνονται μεγαλύτερες. Τελευταία, η διάρκεια των ημερών όπως μετριέται από την περιστροφή της Γης είναι 1,7 δευτερόλεπτα μεγαλύτερη από ό,τι ήταν πριν από 100.000 χρόνια. Γνωρίζουμε από απολιθώματα ότι πριν από 300 εκατομμύρια χρόνια, πριν από τους δεινόσαυρους, μια μέρα διαρκούσε μόνο 23 ώρες. Αλλά και ο ρυθμός περιστροφής αλλάζει καθημερινά και μερικές φορές επιταχύνεται. Από τη μία μέρα στην άλλη, η διάρκεια της ημέρας μπορεί να ποικίλλει κατά περίπου 0,1 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Αλλά δεν πρόκειται να επιταχύνουμε ή να επιβραδύνουμε κάθε φορά τα ρολόγια για να ακολουθήσουν τη Γη. Αντίθετα, περιμένουμε έως ότου η απόκλιση απειλήσει να ξεπεράσει τα 0,9 δευτερόλεπτα και τότε να αφαιρέσουμε ή να προσθέσουμε ένα δευτερόλεπτο στη διάρκεια μιας συγκεκριμένης ημέρας. Μέχρι και σήμερα, ποτέ δεν έχουμε παραλείψει ένα δευτερόλεπτο, αλλά η Γη τα τελευταία χρόνια επιταχύνει και αν αυτό συνεχιστεί τότε ίσως θα χρειαστεί να το κάνουμε. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί μπαίνουμε καν στον κόπο να αλλάζουμε τα ρολόγια. Όμως τα άλματα δευτερολέπτων προκαλούν προβλήματα με το διαδίκτυο και το εμπόριο. Υπάρχει μια σχετική αντιπαράθεση και μάλιστα έχω εκπροσωπήσει τις ΗΠΑ στη Γενεύη για αυτό το θέμα. Είναι σε εξέλιξη μια προσπάθεια να εξαλειφθούν τα μελλοντικά leap seconds. Ίσως σε δέκα χρόνια να μην τα εισάγουμε πλέον στη διαδικασία.
– Επομένως μπορεί στο μέλλον να αλλάξει ο τρόπος που γνωρίζουμε την ώρα σήμερα;
– Αυτήν τη στιγμή, ο Ήλιος δεν φτάνει στο μέγιστο ύψος του ακριβώς το μεσημέρι, επειδή έχουμε ζώνες ώρας, πιθανή θερινή ώρα και μερικά άλλα δευτερεύοντα πράγματα. Εάν σταματήσουμε να εισάγουμε leap seconds, τότε η ώρα που ο Ήλιος είναι πάνω από το κεφάλι μας, όπως μετριέται από τα ρολόγια μας, σταδιακά θα αργεί. Μετά από χίλια χρόνια, εάν η Γη επιβραδύνει στο ρυθμό της όπως κάνει τα τελευταία χίλια χρόνια, τότε ο Ήλιος θα βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο στη 1 μ.μ. τυπική ώρα και στις 2 μ.μ. θερινή ώρα. Θα το έχουμε συνηθίσει στο μεταξύ και κανείς δεν θα το προσέξει. Μοιάζει πολύ με το πώς αλλάζει μια γλώσσα με την πάροδο του χρόνου. Ή πώς μετατρέπεται η αξία του χρήματος. Σε μια τόσο αργή αλλαγή, το μόνο πρόβλημα θα ήταν η ανάγνωση παλαιών βιβλίων που αναφέρονται στις 12 το μεσημέρι. Όταν θα μεταφράζονται αυτά τα βιβλία, θα πρέπει να αλλάζουν οι ώρες ή να δίνεται μια υποσημείωση, όπως κάνουμε για τα παλιά χρήματα.
– Μπορεί ο άνθρωπος να ταξιδέψει στον χρόνο;
– Όλοι ταξιδεύουμε στον χρόνο. Αλλά αυτό που συνήθως θέλουν οι άνθρωποι είναι μόνο αυτοί να ταξιδέψουν στον χρόνο. Δηλαδή να πας πίσω, να δεις τον θάνατο των δεινοσαύρων, να γλιτώσεις από την καταστροφή και να επιστρέψεις για να πεις την ιστορία στους φίλους σου. Όμως αυτό οδηγεί σε πολλές αντιφάσεις. Όπως αμέτρητες ταινίες έχουν επισημάνει, αν πας πίσω στον χρόνο θα αλλάξεις το παρόν. Μια συχνή ερώτηση είναι τι θα συμβεί αν πας πίσω και πείσεις τους γονείς σου να μην παντρευτούν. Τότε δεν γεννιέσαι, άρα πώς μπορείς να επιστρέψεις; Αλλά ακόμα κι αν γυρίσεις τον χρόνο πίσω, κρυφτείς στις σκιές και δεν μιλήσεις σε κανέναν, δεν μπορείς να παρακάμψεις το γεγονός ότι όσο αναπνέεις, θα αναδεύεις τον αέρα και θα συμπιέζεις το έδαφος. Θα εκπέμπεις θερμότητα και αυτές οι μικρές αλλαγές θα μπορούσαν γρήγορα να οδηγήσουν σε μεγαλύτερες συνέπειες. Παρεμπιπτόντως, αυτό παραβιάζει επίσης την αρχή ότι η ενέργεια διατηρείται. Κάθε ταξιδιώτης στον χρόνο θα δημιουργεί ενέργεια εκεί όπου πριν δεν υπήρχε, επιταχύνοντας έτσι και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, μεταξύ άλλων. Η μετάβαση στο μέλλον οδηγεί επίσης σε αντιφάσεις. Ας υποθέσουμε ότι το κάνεις και ανακαλύπτεις ότι, μια συγκεκριμένη μέρα, θα προβείς σε μια σειρά από ενέργειες που θα οδηγήσουν στον θάνατό σου από τροχαίο, σε συγκεκριμένο δρόμο, συγκεκριμένη ώρα. Δεν θα κάνεις τίποτα από αυτά που είχαν προβλεφθεί. Ακόμα κι αν τελικά πεθάνεις σε αυτόν τον δρόμο εκείνη την ώρα, όλες οι άλλες λεπτομέρειες θα είναι διαφορετικές – όπως το ότι δεν θα έχεις μπει στο ίδιο αυτοκίνητο την ίδια στιγμή που έλεγε η πρόβλεψη. Το πρόβλημα για τον Οιδίποδα ήταν ότι δεν έκανε αρκετά συγκεκριμένες ερωτήσεις στο Μαντείο.
– Τι έχει πει ο Αινστάιν για τον χρόνο και ποια είναι η σημασία της θεωρίας του;
– Ο Αϊνστάιν είπε ότι όταν δύο αντικείμενα, ή δύο άνθρωποι, κινούνται μεταξύ τους, βιώνουν τον χρόνο με διαφορετικούς ρυθμούς. Συνέχισε δείχνοντας ότι δεν υπάρχει απόλυτος χρόνος για να μας πει ποιος τον βιώνει σωστά. Οδηγεί σε πολλά ενδιαφέροντα παραδείγματα και παράδοξα, τα οποία στην πραγματικότητα ανακατεύουν τον χώρο με τον χρόνο, και έτσι αναφερόμαστε στον χωροχρόνο. Τα πραγματικά περίεργα πράγματα συμβαίνουν όταν περιλαμβάνει τη θεωρία του για τη βαρύτητα, η οποία είναι ότι η ύλη κάμπτει τον χωροχρόνο γύρω της. Η βαρύτητα είναι μια ψευδαίσθηση που συμβαίνει επειδή δεν μπορείς να ταξιδέψεις σε ευθεία γραμμή όταν ο ίδιος ο χωροχρόνος είναι κυρτός, όπως δεν μπορείς πραγματικά να πας ευθεία όταν περπατάς στην επιφάνεια της Γης. Αυτό οδηγεί σε μαύρες τρύπες και πολλά άλλα πράγματα. Θεωρητικά θα μπορούσε ακόμη και να σου επιτρέψει να συνεχίσεις να προχωράς στον χρόνο, αλλά να καταλήξεις την ίδια στιγμή που ξεκίνησες, παρά τις λογικές αντιφάσεις που περιέγραψα νωρίτερα! Δυστυχώς, απαιτεί την ύπαρξη ενός άγνωστου και απαρατήρητου είδους ενέργειας, που ονομάζεται «εξωτική ύλη».
– Υπάρχει μια συζήτηση στην Ευρώπη για να μπει τέλος στην αλλαγή της ώρας από χειμερινή σε θερινή και τούμπαλιν. Ποια είναι η σκοπιμότητα αυτής της ρύθμισης μέχρι σήμερα και ποια είναι η γνώμη σας για τη χρησιμότητά της;
– Το να πηγαίνεις μπρος – πίσω δεν είναι δημοφιλές. Ακριβώς όπως στην Ευρώπη, έτσι και στις ΗΠΑ υπάρχει ένα κίνημα για τον τερματισμό της αλλαγής ώρας. Όταν ήμουν διευθυντής στο Ναυτικό Παρατηρητήριο των ΗΠΑ, λάμβανα γράμματα που μου ζητούσαν να σταματήσω τη θερινή ώρα και πάντα απαντούσα ότι δεν ήταν δική μου δουλειά να πάρω αυτές τις αποφάσεις και ότι έπρεπε να γράφουν στους εκλεγμένους αντιπροσώπους τους.
Επιστρέφοντας στην ΕΕ, δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι οι δημοσκοπήσεις έδειξαν πως όσο πιο βόρεια πηγαίνεις, τόσο λιγότερο δημοφιλής γίνεται η αλλαγή ώρας. Αυτό πρέπει να οφείλεται στο ότι η φυσική αλλαγή μεταξύ του χειμώνα και του καλοκαιριού είναι τόσο μεγάλη που η μία ώρα κάνει λιγότερη διαφορά. Μόνο στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη εμφανίζεται το όφελος της θερινής ώρας – σου δίνει περισσότερο χρόνο για να παίξεις το καλοκαίρι.
Έχω διαβάσει τις μελέτες που λένε ότι προκαλούνται φρικτές επιπτώσεις στην υγεία λόγω της αλλαγής της ώρας, αλλά δεν βρήκα κάποια που θα έπρεπε να είχε δημοσιευτεί… Επίσης, δεν με έχουν πείσει μελέτες που υποστηρίζουν ότι ένα σημαντικό απόθεμα ενέργειας εξοικονομείται, ή σπαταλιέται, το καλοκαίρι. Κατά τη γνώμη μου, ο μόνος σημαντικός λόγος για να έχουμε την αλλαγή ώρας είναι να δίνουμε στους ανθρώπους περισσότερο χρόνο μετά τη δουλειά ή το σχολείο για να είναι έξω. Αλλά δεν υπάρχει τρόπος να γίνει αυτό και να μην υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Στα βόρεια, η μόνιμη θερινή ώρα θα σήμαινε ότι στα πρωινά του χειμώνα θα είχε πολύ κρύο και σκοτάδι, όταν οι άνθρωποι θα πρέπει να πάνε στη δουλειά ή στο σχολείο. Ωστόσο, όταν οι ίδιοι βόρειοι έρχονται στην Ελλάδα για τις διακοπές τους, θα θέλουν το καλοκαίρι.
Στις ΗΠΑ, δοκιμάσαμε μόνιμη θερινή ώρα το 1974 και γρήγορα επιστρέψαμε στην αλλαγή της ώρας. Ο βασικός λόγος που θυμάμαι είναι ότι τα παιδιά του σχολείου έπρεπε να περιμένουν τα κρύα πρωινά για τα σχολικά τους λεωφορεία και μερικά από αυτά χτυπήθηκαν από αυτοκίνητα στο σκοτάδι. Η κυβερνητική έκθεση επεσήμανε ότι λιγότερα παιδιά σκοτώθηκαν όταν πήγαιναν σπίτι τα απογεύματα, με αποτέλεσμα οι συνολικές απώλειες ανθρώπινων ζωών να είναι λιγότερες στη μόνιμη θερινή ώρα. Αλλά η ίδια έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να επιστρέψουμε στον παλιό τρόπο, σεβόμενοι τα συναισθήματα της κοινής γνώμης. Προσωπική μου άποψη είναι ότι αν οι Ευρωπαίοι θέλουν να αλλάξουν τη ρύθμιση, τότε θα πρέπει να το δοκιμάσουν. Αλλά νομίζω ότι πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός ώστε να μην αναγκάζονται οι πολιτικοί κάθε χώρας να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις.
– Συμφωνείτε με την άποψη ότι ο χρόνος είναι χρήμα;
– Απολύτως. Οι άνθρωποι έχουν γίνει εκατομμυριούχοι στο χρηματιστήριο με το να μπορούν να τοποθετούν τις αποφάσεις για συναλλαγές τους ένα κλάσμα του δευτερολέπτου πριν από τον ανταγωνισμό τους. Απλά και μόνο έχοντας καλύτερες συνδέσεις με τις χρηματαγορές. Οι κυβερνήσεις από τότε έχουν επιβάλει αυστηρούς κανόνες για να εξαλείψουν αυτήν τη δυνατότητα. Οι αυστηρότεροι κανόνες ισχύουν στην Ε.Ε. επιβάλλοντας ακρίβεια στο 0,1 χιλιοστό του δευτερολέπτου για συναλλαγές υψηλής συχνότητας καθώς και καθυστερήσεις στο διαδικτυακό σύστημα ώστε οι εντολές από όλον τον κόσμο να φτάνουν στο χρηματιστήριο ταυτόχρονα. Στις ΗΠΑ η νομοθεσία είναι πιο αδύναμη, με κανόνες στα 50 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Όλοι αυτοί οι κανόνες θα είναι πιο αυστηροί σε δέκα χρόνια από τώρα. Έτσι τώρα ο χρόνος κερδίζει χρήματα για τους χρονομέτρες, οι οποίοι προσλαμβάνονται για να οργανώσουν και να συντηρήσουν συστήματα που διασφαλίζουν ότι οι εταιρείες ακολουθούν τους κανόνες.
– Είναι αλήθεια ότι δεν φοράτε ρολόι;
– Είναι κατά κύριο λόγο αλήθεια. Υπήρχε ένα ρολόι που μου έδωσαν η θεία μου και ο θείος μου όταν αποφοίτησα από το λύκειο για να το φοράω όταν πήγαινα στην Ελλάδα να τους δω. Αλλά τώρα έχω απλώς ένα κινητό τηλέφωνο και το κοιτάζω όταν πρέπει να πάω σε μια συνάντηση ή να κάνω μια συνέντευξη όπως τώρα.
– Πότε πήγατε στις ΗΠΑ και ποια είναι η σχέση σας με την Ελλάδα;
– Οι παππούδες μου ήρθαν στην Αμερική στις αρχές του εικοστού αιώνα και κατάγονταν από την Κάρπαθο. Ο πρώτος Ματσάκης που γνωρίζω καταγόταν από τη Σύρο. Ήταν επαναστάτης που καταδικάστηκε σε θάνατο από τους Οθωμανούς. Αντί να τον σκοτώσουν εκεί ξεσηκώνοντας τους χωρικούς, τον έστειλαν στην Κάρπαθο, όπου επρόκειτο να τον εκτελέσουν μετά από λίγα χρόνια. Ήταν όμως και ξυλουργός και όταν ήρθε η ώρα δωροδόκησε τον Τούρκο επικεφαλής με ένα όμορφο σκαλιστό ξύλινο σεντούκι. Για να είμαστε δίκαιοι, πριν γίνει αποδεκτή η δωροδοκία, ο προ-προπάππος μου ερευνήθηκε και διαπιστώθηκε ότι δεν είχε προκαλέσει κανένα πρόβλημα. Έτσι ο πρόγονός μου αφέθηκε να φύγει με μια προειδοποίηση ότι αν έκανε οποιαδήποτε ενέργεια πολιτικής φύσης, η ποινή θα εκτελούνταν. Έχω κληρονομήσει το σπίτι της οικογένειας στην Κάρπαθο και πηγαίνω εκεί κάθε καλοκαίρι, συνήθως με κάποια από τα μέλη της οικογένειάς μου. Πολλοί Ματσάκηδες θα είναι εκεί αυτόν τον Ιούνιο.
– Στο τέλος της ημέρας, υπάρχει χρόνος για χάσιμο;
– Θα μπορούσατε εξίσου εύκολα να πείτε ότι στο τέλος της ημέρας υπάρχει χρόνος για να κερδίσεις. Κι αυτό θα ήταν, τι άλλο, η μέρα που θα ερχόταν.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr