Ο πλέον δύσκολος στις αλλαγές τομέας σε πολλές χώρες του κόσμου, η δημόσια διοίκηση, χρειάστηκε να ξεπεράσει τον εαυτό της, λόγω της πανδημίας. Το νέο Δημόσιο και οι προκλήσεις της εποχής ήταν το θέμα της συνάντησης του Δικτύου των Σχολών Διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. O Γκιρτ Μπουκάρτ, καθηγητής του University College London και πρόεδρος του Δικτύου μιλάει στην «Κ» για την επόμενη ημέρα της δημόσιας διοίκησης και η κ. Παρασκευή Δραμαλιώτη, πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης (ΕΚΔΔΑ), περιγράφει τις αλλαγές που έχουν δρομολογηθεί.
Γκιρτ Μπουκάρτ
Νέου τύπου πολιτικές και αξιοπιστία
– Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η δημόσια διοίκηση στις ευρωπαϊκές χώρες;
– Κινούμαστε προς μια διακυβέρνηση η οποία θα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίζει διαρκείς κρίσεις. Μια σειρά κρίσεων προήλθαν από διαφορετικά περιβάλλοντα: Τρομοκρατία, κύματα μεταναστών, καταστροφές εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής όπως φωτιές και έλλειψη νερού, οικονομική κρίση, πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία, και είναι πολλά που έρχονται ακόμα. Κατά συνέπεια τα κράτη, ο δημόσιος τομέας και οι κυβερνήσεις σε κεντρικό και σε τοπικό επίπεδο θα πρέπει να μπορούν να διαχειριστούν με επάρκεια τις κρίσεις αλλά παράλληλα να συνεχίσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους προς τους πολίτες. Φυσικά αυτό θα μπορούσε να γίνει και από τον ιδιωτικό τομέα ή τις ΜΚΟ αλλά είναι σαφές ότι ο δημόσιος τομέας πρέπει να πρωτοστατεί. Επίσης ο δημόσιος τομέας θα πρέπει να είναι ενσωματωμένος στο δημοκρατικό πολιτικό σύστημα, να υπάρχει δηλαδή ένα κράτος δικαίου που θα λειτουργεί ως ένα σταθερό πλαίσιο. Παράλληλα όμως χρειάζεται να ανταποκριθούμε στους στόχους που έχουν τεθεί για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
– Το προσωπικό του δημόσιου τομέα σε όλη την Ευρώπη είναι μέσης ηλικίας. Μπορεί να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις;
– Οι αλλαγές στη δημογραφική δομή των κοινωνιών μας έχουν πολλαπλές συνέπειες. Χρειάζεται να προσαρμόσουμε τις υπηρεσίες μας και να αναπτύξουμε νέες που να εξυπηρετούν τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Ισως, επίσης, να χρειαστεί να επανασχεδιάσουμε τις θέσεις εργασίας, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν και άνθρωποι που βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση –στην ηλικιακή ομάδα 55-65–, οι όποιοι όμως διαθέτουν σημαντική και χρήσιμη εμπειρία. Τέλος, είναι μια ευκαιρία να δώσουμε κίνητρα για να προσελκύσουμε μια νέα γενιά ταλέντων στη δημόσια διοίκηση που θα έχει δεξιότητες, οι οποίες είναι περισσότερο χρήσιμες στη σημερινή εποχή.
– Στο μέλλον θα χρειαζόμαστε λιγότερους υπαλλήλους λόγω της τεχνολογίας;
– Οι ψηφιακές εφαρμογές έχουν σχεδιαστεί για να διευκολύνουν και να επιταχύνουν καθημερινές υπηρεσίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Ωστόσο πρέπει να προσθέσουμε δύο σημαντικές παραμέτρους. Η ψηφιακή διακυβέρνηση δεν αφορά μόνο τις υπάρχουσες υπηρεσίες αλλά και νέου τύπου πολιτικές και υπηρεσίες που χρειάζονται. Ομως η εφαρμογή της ψηφιακής τεχνολογίας δεν πρέπει να οδηγήσει σε αποκλεισμό της πρόσβασης για κάποιους πολίτες. Από έρευνες προκύπτει ότι οι ψηφιακές υπηρεσίες είναι απαραίτητο να υποστηρίζονται και από «φυσικές» υπηρεσίες και γραφεία υποστήριξης.
Οι ψηφιακές υπηρεσίες είναι απαραίτητο να υποστηρίζονται και από «φυσικές» και γραφεία υποστήριξης.
– Θα έρθει η στιγμή που ο δημόσιος τομέας «δεν θα χρειάζεται»;
– Μα και τώρα υπάρχουν τέτοιες κοινωνίες, στις οποίες κάνει κουμάντο η μαφία και βέβαια έχουν αποτύχει ως κράτη. Προτείνονται κοινωνίες χωρίς κυβερνήσεις και δημόσιο τομέα, αλλά αυτό δεν εξασφαλίζει τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Εχουμε τεράστια ευθύνη να έχουμε αξιόπιστο δημόσιο τομέα. Η αξιοπιστία αυτή χτίζεται από την ικανότητά του να αντιμετωπίζει και να λύνει προβλήματα για τους πολίτες. Στο Δημόσιο χρειαζόμαστε άτομα με ακεραιότητα, αδιάφθορους, χρειάζεται επίσης διαφάνεια στις διαδικασίες, οι οποίες θα πρέπει να διαρθρώνονται έτσι ώστε να εξυπηρετούν τους πολίτες.
Παρασκευή Δραμαλιώτη
Ευέλικτο μοντέλο λειτουργίας
– Ποιες είναι οι βασικότερες προκλήσεις της δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα και πώς πιστεύετε ότι μπορούν να βελτιωθούν;
– Η ελληνική δημόσια διοίκηση διαχρονικά αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, όπως η ανάγκη για μείωση της γραφειοκρατίας, για απλούστευση των διαδικασιών, για καινοτομία και έξυπνη αντιμετώπιση των προβλημάτων των πολιτών. Σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας και πολυπλοκότητας, το ΕΚΔΔΑ, με την εξωστρέφεια και τη νέα νοοτροπία που προωθεί δυναμικά, εργάζεται με προσήλωση προκειμένου να αναδειχθούν εναλλακτικοί μηχανισμοί και εργαλεία εκπαίδευσης, έξυπνες μαθησιακές διαδρομές που διασυνδέονται αποτελεσματικά με την επαγγελματική σταδιοδρομία. H έμφαση στην αναβάθμιση και στον αναπροσανατολισμό των δεξιοτήτων στον δημόσιο τομέα ήδη αποδίδει καρπούς.
– Μέσα στην επόμενη δεκαετία ποιες είναι οι βασικές αλλαγές που βλέπετε να έρχονται στη δημόσια διοίκηση;
– Το ερώτημά σας απασχόλησε τους εκπροσώπους του Δικτύου των Σχολών Διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ στην ετήσια συνάντηση που, για πρώτη φορά φέτος, διοργάνωσε το ΕΚΔΔΑ στην Ελλάδα. Κεντρικές αλλαγές που διαφαίνονται είναι η προσαρμογή της δημόσιας διοίκησης σε ένα πιο ευέλικτο και ανθεκτικό μοντέλο λειτουργίας, με έντονη και οριζόντια δικτύωση χωρίς αποκλίσεις. Επειτα, υπάρχει η διεθνής τάση οι δημόσιες υπηρεσίες να λειτουργούν ως κόμβοι καινοτομίας, αξιοποιώντας την τεχνολογία για την καλύτερη εφαρμογή δημόσιων πολιτικών. Θα ήθελα επίσης να αναφέρω την επιτελική και πολυεπίπεδη λειτουργία του κράτους, με πολυθεσμική εκπροσώπηση και ενισχυμένη συνεργασία όλων των επιπέδων διακυβέρνησης.
– Πώς διαμορφώνονται οι δεξιότητες στον δημόσιο τομέα εξαιτίας των ψηφιακών εφαρμογών;
– Το ΕΚΔΔΑ, ως στρατηγικός φορέας εκπαίδευσης, επικαιροποιεί συστηματικά τις εκπαιδεύσεις που προσφέρει με σύγχρονες τεχνολογίες αιχμής για την υλοποίηση εφαρμογών ψηφιακού μετασχηματισμού στη δημόσια διοίκηση. Αναφέρομαι ενδεικτικά στην τεχνητή νοημοσύνη, στα ανοιχτά δεδομένα, στην τεχνολογία blockchain που κάποτε φάνταζαν μακρινά, αλλά, πλέον, έχουν μπει στη ζωή μας. Η εκπαίδευση σε τεχνολογίες νέφους που προσφέρει το ΕΚΔΔΑ σε συνεργασία με τη Microsoft κινείται ακριβώς σε αυτή την κατεύθυνση, ενώ αναλαμβάνονται νέες πρωτοβουλίες για την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων των στελεχών του δημόσιου τομέα. Η έμφαση στις δεξιότητες της νέας εποχής γίνεται ήδη πράξη μέσω συνεργασιών μας με πανεπιστήμια και Business Schools διεθνούς ακτινοβολίας, όπως είναι το Harvard, το INSEAD, το LSE, το UCL, καθώς και η γαλλική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (ENA/INSP).