Δημοσιογραφική επιμέλεια: Γιάννης Σουλιώτης
Βίντεο: Ορέστης Σεφέρογλου
Το ένα από τα βασικά στοιχήματα της φετινής αντιπυρικής περιόδου είναι η επιτυχής δράση των νεοσύστατων Ειδικών Μονάδων Δασικών Επιχειρήσεων (ΕΜΟΔΕ). Των αποκαλούμενων «δασοκομάντος», που έχουν αποστολή να λειτουργήσουν ως η «Αμεση Δράση» της Πυροσβεστικής για τις δασικές πυρκαγιές. Ενα δεύτερο στοίχημα συνιστά η αποτελεσματική εφαρμογή του ευρωπαϊκού προγράμματος «Προ-εγκατάστασης». Αφορά την άφιξη και παραμονή τον Ιούλιο και τον Αύγουστο στην Ελλάδα Eυρωπαίων δασοπυροσβεστών, ούτως ώστε να είναι αμέσως διαθέσιμοι σε περίπτωση μεγάλων πυρκαγιών και να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος μέχρις ότου ενεργοποιηθεί ο ευρωπαϊκός μηχανισμός πολιτικής προστασίας, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος.
Το πρωί της Πέμπτης, Ελληνες και Ευρωπαίοι δασοκομάντος συναντήθηκαν στις εγκαταστάσεις της ΕΜΑΚ στη Μαγούλα και όλοι μαζί συμμετείχαν σε μια σύντομη άσκηση σε δασική έκταση, μόλις μερικά χιλιόμετρα έξω από τον αστικό ιστό. Η «Κ» ήταν το ελληνικό Μέσο που βρέθηκε εκεί. Κατέγραψε όσα συνέβησαν και μίλησε με τους επικεφαλής των ΕΜΟΔΕ, όπως επίσης και με τους αρχηγούς των ξένων αποστολών.
Κοντά στο μέτωπο της φωτιάς
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ενα από τα συμπεράσματα που προέκυψαν την περυσινή καταστροφική αντιπυρική περίοδο ήταν ότι οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής δεν είχαν δυνατότητα να επιχειρούν μέσα στο δάσος, κοντά στο μέτωπο της φωτιάς. Στην πυρκαγιά στα Βίλια Αττικής, για παράδειγμα, ήταν χαρακτηριστική η εικόνα των υδροφόρων να βρίσκονται σταθμευμένες στους χωμάτινους αγροτικούς δρόμους που διέσχιζαν το πευκοδάσος, με τους πυροσβέστες να περιμένουν, σε κάποιες περιπτώσεις αδρανείς, τη φωτιά να φτάσει σε αυτούς προκειμένου να τη «χτυπήσουν» με νερό. Αντίθετα, οι Γάλλοι δασοκομάντος που είχαν επιχειρήσει μερικές εβδομάδες νωρίτερα στη φωτιά στις Αφίδνες, με ελαφρύ εξοπλισμό και μια φορητή δεξαμενή σε μέγεθος όχι μεγαλύτερο από ένα σακίδιο πλάτης, αναρριχήθηκαν στο βουνό και με κοπτικά μηχανήματα, σκεπάρνια και άλλα εργαλεία δούλεψαν τη φωτιά στο έδαφος με ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα.
Οι επιτελείς της Πυροσβεστικής και της Πολιτικής Προστασίας, όπως και η πολιτική ηγεσία έλαβαν το μήνυμα και τον Απρίλιο προχώρησαν στη σύσταση των Ειδικών Μονάδων Δασικών Επιχειρήσεων (ΕΜΟΔΕ). Σήμερα, τρεις μήνες αργότερα, συμμετέχουν σε αυτές 590 πυροσβέστες. Οι επικεφαλής τους είναι έμπειροι πυροσβέστες προερχόμενοι κυρίως από την ΕΜΑΚ και οι υπόλοιποι νεαρής ηλικίας άτομα, πρώην «ειδικοδυναμίτες», που προσελήφθησαν για διάστημα επτά ετών.
Μετά το τέλος της άσκησης, ο διοικητής της Μονάδας, αντιπύραρχος Γιάννης Κολοβός, μίλησε αποκλειστικά στην «Κ»: «Η αποστολή μας είναι η άμεση επέμβαση σε σημεία που δεν μπορούν να προσεγγίσουν εύκολα οι επίγειες δυνάμεις με τα υδροφόρα οχήματα. Στην ουσία είμαστε αερομεταφερόμενες ομάδες, πληρώματα των ελικοπτέρων Super Puma και Agusta Bell και επεμβαίνουμε σε πρώτο χρόνο στην πυρκαγιά, όταν ακόμα αυτή είναι στην αρχή της. Η αερομεταφορά ως πρακτική υπήρχε και στο παρελθόν, ωστόσο τα ελικόπτερα προσγειώνονταν σε συγκεκριμένα σημεία όπως ελικοδρόμια, αεροδρόμια και σίγουρα όχι δίπλα στην πυρκαγιά. Η διαφορά έγκειται στο ότι εμείς μπορούμε να καταρριχηθούμε με σχοινιά ή να κάνουμε αυτό που αποκαλείται hover exit, να αποβιβαστούμε από το ελικόπτερο πριν ακόμα αυτό ακουμπήσει στο έδαφος», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Κολοβός, τον οποίον οι συνάδελφοί του αποκαλούν –λόγω σωματοδομής– «Ηρακλή».
Εξηγεί ότι η φιλοσοφία των ΕΜΟΔΕ βασίστηκε στη λειτουργία αντίστοιχων μονάδων που επιχειρούν στις ΗΠΑ και την Ισπανία. Προ δεκαημέρου, εξάλλου, οι επικεφαλής των μονάδων ταξίδεψαν στην Ισπανία και συμμετείχαν σε πρόγραμμα εκπαίδευσης που περιελάμβανε ακριβώς αυτό: ασκήσεις σε θέματα επιβίβασης και αποβίβασης από ελικόπτερο, κατάσβεση με τη χρήση φορητών δεξαμενών κ.ά.
Κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας, στο υπόστεγο της 1ης ΕΜΑΚ, ανάμεσα σε παρκαρισμένες υδροφόρες και ερπυστριοφόρα της Πυροσβεστικής, ο κ. Κολοβός βγάζει από την τσέπη το κινητό του τηλέφωνο και μας δείχνει βίντεο με χαιρετισμό των Ισπανών δασοκομάντος, που εκπαίδευσαν τους Ελληνες συναδέλφους τους. Σε αυτό, ο επικεφαλής τους ακούγεται να λέει σε αγγλικά με έντονη ισπανική προφορά: «Εύχομαι να μάθατε πολλά και να γίνατε ακόμα καλύτεροι. Είμαστε εδώ για οτιδήποτε χρειαστείτε και να θυμάστε, είμαστε αδέλφια, καλή τύχη!». Στο τέλος του βίντεο οι Ισπανοί πυροσβέστες κοιτούν τον φακό και με υψωμένες γροθιές χαιρετούν τους Ελληνες συναδέλφους τους. Ακούγονται να φωνάζουν λέξεις και φράσεις όπως «συνάδελφοι», «καλή σεζόν», ενώ πίσω τους διακρίνεται ελικόπτερο με αναμμένες τις μηχανές του.
«Εμείς μπορούμε να καταρριχηθούμε με σχοινιά ή να κάνουμε hover exit, να αποβιβαστούμε από το ελικόπτερο πριν ακόμα αυτό ακουμπήσει στο έδαφος».
Ανάμεσα στις αρμοδιότητες των ΕΜΟΔΕ είναι και η εφαρμογή της μεθόδου του αντιπύρ για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, κάτι στο οποίο δεν παρέλειψαν να αναφερθούν τα μέλη της ομάδας. Οπως περιγράφεται στην Κοινή Υπουργική Απόφαση που έφερε στο φως η «Κ» σε πρόσφατο δημοσίευμά της, αντιπύρ ή κατάκαυση είναι η μέθοδος δημιουργίας αντιπυρικών ζωνών με τη χρήση φωτιάς. Αντί, για παράδειγμα, οι πυροσβέστες να κόβουν τα δέντρα για να δημιουργήσουν αντιπυρικές ζώνες, μπορούν υπό προϋποθέσεις και με τη χρήση ειδικών φλόγιστρων να τα κάψουν. «Ως τεχνική πυρόσβεσης και ελέγχου του μετώπου υπάρχει χρόνια στον ευρωπαϊκό χώρο. Χώρα προέλευσής της είναι οι ΗΠΑ, ενώ εφαρμόζεται ακόμα στον Καναδά, στην Αυστραλία και σε χώρες της Νότιας Ευρώπης. Μπορώ να πω ότι ήταν μια αναγκαιότητα, ένα χρήσιμο εργαλείο στη φαρέτρα μας», λέει ο κ. Κολοβός.
Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους πάντως οι πυροσβέστες άφησαν να εννοηθεί ότι ως τεχνική χρησιμοποιείτο και στο παρελθόν, δίχως την αναγκαία νομική ομπρέλα.
Φωτιά στην Εύβοια
Η πρώτη επιχείρηση των ΕΜΟΔΕ ήταν στην πρόσφατη πυρκαγιά στην Εύβοια. Παρών σε αυτήν ήταν ο Γιώργος Μακρής. Ενας νεαρός πυροσβέστης που μπήκε στο Σώμα το 2018 μέσω Πανελλαδικών και εκπροσωπεί, όπως χαριτολογώντας λένε οι συνάδελφοί του, τη νέα γενιά των υπηρετούντων στις ΕΜΟΔΕ. «Πετάξαμε με ελικόπτερο πάνω από τη φωτιά. Κάναμε μια εκτίμηση προς τα πού θα κατευθυνθεί και τι είδος βλάστησης καίει, και στη συνέχεια προσγειωθήκαμε σε ένα ξέφωτο κοντά στη φωτιά. Κάναμε αντιπυρικές ζώνες στα πλάγια της φωτιάς για να μην επεκταθεί. Στη συνέχεια δημιουργήσαμε εγκατάσταση με σωληνώσεις και φορητές δεξαμενές και επιχειρήσαμε όλη τη νύχτα. Μέχρι το πρώτο φως είχαμε καταφέρει να σβήσουμε την πυρκαγιά», περιγράφει με ενθουσιασμό.
Μαζί με τους Ελληνες δασοκομάντος στην άσκηση, σε μια πευκόφυτη έκταση κοντά στις εγκαταστάσεις της ΕΜΑΚ, βρίσκονταν την Πέμπτη συνάδελφοί τους από τη Ρουμανία, τη Γαλλία, τη Φινλανδία και τη Βουλγαρία. Τις τέσσερις δηλαδή από τις έξι χώρες που μετέχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα προ-εγκατάστασης, που για πρώτη φορά εφαρμόζει και χρηματοδοτεί η Κομισιόν. Συνολικά, 250 ξένοι πυροσβέστες θα εγκατασταθούν στην Ελλάδα για τις επόμενες 60 ημέρες συμμετέχοντας στις επιχειρήσεις του Πυροσβεστικού Σώματος.
«Ημασταν και πέρυσι εδώ, στην Εύβοια και στα Βίλια», λέει ο επικεφαλής των Ρουμάνων δασοκομάντος, Καταλίν Σανσουντάν. «Για εμάς ήταν μεγάλη πρόκληση, ήταν η μεγαλύτερη φωτιά που είχαμε ποτέ αντιμετωπίσει. Μάθαμε πολλά από τις δύο προηγούμενες αποστολές μας στη χώρα σας», παραδέχεται. Εξηγεί ότι στη Ρουμανία τα επίπεδα υγρασίας είναι πολύ υψηλότερα συγκριτικά με την Ελλάδα, καθώς και ότι η πρόσβαση σε νερό είναι ευκολότερη χάρη στα ποτάμια που διασχίζουν τη χώρα. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Τόνι Τσάκο, αρχηγός της αποστολής των Φινλανδών, που αποφάσισαν να μετάσχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Τα πράγματα στη χώρα μας είναι εντελώς διαφορετικά. Αυτή την περίοδο έχουμε δασικές πυρκαγιές, αλλά είναι πολύ διαφορετική η κλίμακα. Για να σας δώσουμε να καταλάβετε, υπολογίζουμε τις καμένες εκτάσεις σε εκτάρια, ενώ εσείς εδώ σε τετραγωνικά χιλιόμετρα. Οι τεχνικές μας πάντως είναι παρόμοιες, χρησιμοποιούμε το νερό για να σβήσουμε τη φωτιά», λέει χαμογελώντας και εξηγεί ότι η αποστολή της Φινλανδίας αριθμεί συνολικά 48 πυροσβέστες που θα έρθουν στην Ελλάδα τμηματικά, σε δύο ομάδες.
Με αντίστοιχη δύναμη σε ανθρώπινο προσωπικό αλλά και μέσα συμμετέχει στο πρόγραμμα και η Γαλλία, όπως εξήγησε στην «Κ» ο επικεφαλής της ομάδας, Σιλβέν Σεβάλ. Υπηρετεί σε στρατιωτική δομή του μηχανισμού πολιτικής προστασίας και ο ίδιος έχει την έδρα του στην Κορσική. «Το κλίμα και η βλάστηση στην Κορσική είναι ακριβώς όπως εδώ», μας λέει κοιτώντας την πευκόφυτη έκταση στην οποία φιλοξενήθηκε η άσκηση. «Βλέπουμε ότι υπάρχει μεγάλη ξηρασία και αυτό μας υποχρεώνει να είμαστε πολύ αποτελεσματικοί αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τις πυρκαγιές και να μην έχουμε mega fires», λέει χαρακτηριστικά. «Η διεθνής συνεργασία είναι πάντα πολύ αποτελεσματική. Εχουμε να μάθουμε πολλά από τους Ελληνες πυροσβέστες και εμείς να τους δείξουμε πώς δουλεύουμε. Οταν πρόκειται για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, οι πυροσβέστες είμαστε όλοι ένα».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr