Ηταν πολλές οι στιγμές που η Λέσλι είχε υποπτευθεί την αλήθεια για τον πατέρα της. Την πρώτη φορά που τον ρώτησε ευθέως τι δουλειά κάνει, ήταν δέκα ετών και έμεναν ακόμα στην Ελλάδα. «Δουλεύω στον αμερικανικό στρατό», της είπε και εκείνη ανακουφίστηκε. Εναν μήνα αργότερα, όμως, κρυφάκουσε ένα τηλεφώνημα στο οποίο έλεγε κάτι διαφορετικό. Πέρασαν πολλά χρόνια για να επιβεβαιωθεί το ένστικτό της: πως ο πατέρας της είχε ένα μεγάλο μυστικό. Ηταν πράκτορας της CIA.
Η 32χρονη καριέρα του Μάικλ Αμπσερ στις μυστικές υπηρεσίες ήταν συναρπαστική. Είχε υπηρετήσει στο εξωτερικό, σε κάποιες δύσκολες αποστολές, είχε υπάρξει δυο φορές σταθμάρχης, είχε βραβευθεί από την υπηρεσία για το έργο του. Αλλά για την κόρη του, η καριέρα αυτή και κυρίως μια συγκεκριμένη αποστολή –στην Ελλάδα, πριν και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας– επηρέασε βαθιά τόσο την ίδια όσο και τη σχέση τους.
«Μεγαλώνοντας, συνειδητοποίησα πως τα πρώτα χρόνια της ζωής μου στην Αθήνα με είχαν στοιχειώσει», λέει η ίδια στην «Κ». «Ζούσα απόλυτα προστατευμένη σε ένα πανέμορφο σπίτι στο Παλαιό Ψυχικό, με τους γονείς μου και την Αννα, μια Ελληνίδα νταντά, που λάτρευα. Είχα όμως απόλυτη άγνοια για το τι συνέβαινε γύρω μου και για το ότι ο πατέρας μου είχε παίξει έναν παρασκηνιακό, καταλυτικό ρόλο στο να τεθεί σε λειτουργία ένας επικίνδυνος μηχανισμός».
Επέστρεψε στην Αμερική λίγο πριν από την εφηβεία, αλλά συνέχισε να την ελκύει κάθε τι ελληνικό. Στο πανεπιστήμιο ξεκίνησε μαθήματα γλώσσας, ταξίδεψε ξανά στην Αθήνα ως φοιτήτρια, ενώ διάβαζε οτιδήποτε είχε γραφτεί για τη δικτατορία, την εμπλοκή της Αμερικής και συγκεκριμένα της CIA. Ηταν καλοκαίρι του 2012, σε ένα σεμινάριο γραφής στην Ανδρο, όταν πήρε την απόφαση να μπει βαθιά στην ιστορία της και να επιχειρήσει να γράψει ένα βιβλίο.
Σήμερα, δέκα χρόνια αργότερα, βρέθηκε και πάλι στη χώρα μας, έχοντας πλέον στα χέρια της το –αδημοσίευτο ακόμα– βιβλίο και μίλησε στην «Κ» για τα όσα ανακάλυψε μέσα από μια επίπονη διαδικασία έρευνας και συγγραφής. Οχι μόνο γιατί είχε να κάνει με καλά κρυμμένα μυστικά, αλλά κυρίως λόγω των συναισθημάτων που κλήθηκε να διαχειριστεί: «Ενιωθα συνεχώς τρομοκρατημένη. Πως ο πατέρας μου ή εγώ θα βρίσκαμε τον μπελά μας. Ή πως τον προδίδω. Θεωρώ πως όλα τα παιδιά των πρακτόρων ζούμε με το βάρος ενός μυστικού που δεν το επιλέξαμε. Αλλά στη δική μου περίπτωση υπερίσχυε το κίνητρό μου να καταλάβω και να βρω όλα τα κομμάτια του παζλ για το τι ακριβώς συνέβη εκείνη τη σκοτεινή περίοδο στην Ελλάδα», εξηγεί.
Οι συνεντεύξεις
Ξεκίνησε μια δική της έρευνα, παίρνοντας συνεντεύξεις από ακαδημαϊκούς, ιστορικούς αλλά και πρώην στελέχη της υπηρεσίας και κάποια στιγμή μίλησε και στον ίδιο τον πατέρα της. Αλλωστε είχε συνειδητοποιήσει πως το πρώτο στοιχείο για τη δράση του, της το είχε δώσει ο ίδιος όταν εκείνη ετοιμαζόταν να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1987. «Ο,τι κι αν κάνεις, ό,τι κι αν πεις, μην αναφέρεις ποτέ και πουθενά το JUSMAGG», της είχε πει. To ακρωνύμιο αυτό δεν το είχε ξανακούσει και δεν έδωσε τότε σημασία. Αλλά πολύ αργότερα, όταν μελέτησε τα έγγραφα της περιόδου που είχαν αποχαρακτηριστεί, το συνάντησε ξανά: ήταν μια αμερικανική στρατιωτική αποστολή βοηθείας, αλλά και στόχος της 17 Νοέμβρη.
Το 1983 η τρομοκρατική οργάνωση είχε δολοφονήσει τον πλοίαρχο Τζορτζ Τσάντες και τον οδηγό του, ενώ την επόμενη χρονιά είχε αποπειραθεί να δολοφονήσει και έναν ακόμα Αμερικανό στρατιωτικό. Και οι τρεις άνδρες, στα χαρτιά τουλάχιστον, ήταν στελέχη της JUSMAGG. «Παρίστανες τον υπάλληλο της αποστολής;», ρώτησε η Λέσλι τον πατέρα της χρόνια αργότερα. «Ναι», απάντησε εκείνος. Ενα σημαντικό κομμάτι του παζλ είχε βρεθεί.
Στα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα βρήκε και άλλες απαντήσεις – βασικά, τα ονόματα κάποιων πρωταγωνιστών τους οποίους η ίδια θυμόταν έντονα από τα παιδικά της χρόνια: «Ηταν άνθρωποι που γνώριζα καλά. Ερχόντουσαν σπίτι, τρώγαμε μαζί τις Κυριακές, κάναμε εκδρομές», θυμάται. Οπως ο σταθμάρχης εκείνης της περιόδου ή ο «Πίτερ», ο καλύτερος φίλος του πατέρα της στην Ελλάδα, που τους είχε προσκαλέσει οικογενειακώς στον γάμο της κόρης του και σύμφωνα με έναν ερευνητή ήταν εκείνος που είχε δώσει το πράσινο φως στους δικτάτορες για την εισβολή στην Κύπρο.
Στην πορεία βρήκε ένα ακόμη όνομα που είχε παίξει σημαντικό ρόλο εκείνη την περίοδο: αυτό του Γκας Αβρακώτου. Ηταν ο σύνδεσμος των ΗΠΑ με τους συνταγματάρχες, με τους οποίους όμως είχε αναπτύξει φιλική, στενή σχέση. Σύμφωνα με μαρτυρίες, συχνά μετέφερε τα μηνύματα της κυβέρνησης, αλλά πολλές φορές είχε και τη δική του –ή της υπηρεσίας– ατζέντα. «Τον Αβρακώτο τον γνώριζες;», ρώτησε ευθέως τον πατέρα της κάποια στιγμή. «Οχι, δεν νομίζω», απάντησε εκείνος. Χρόνια αργότερα, όμως, το 2012, θα μάθει την αλήθεια. Ηταν η χρονιά που ο πατέρας της πέθανε και ξεκαθαρίζοντας κάποια πράγματά του, βρήκε έναν φάκελο με επιστολές που είχε λάβει για τον θάνατο της μητέρας της. Με έκπληξη είδε πως μια από αυτές ήταν από τον Αβρακώτο. Εκεί κατάλαβε πως ο πατέρας της ουδέποτε της είχε μιλήσει πραγματικά ανοικτά. Πως πάντα προστάτευε τον ρόλο του στη CIA.
«Ο,τι κι αν κάνεις, μην αναφέρεις ποτέ και πουθενά το JUSMAGG», της είχε πει ο πατέρας της. Επρόκειτο για μια αμερικανική στρατιωτική αποστολή βοηθείας, αλλά και στόχο της 17Ν.
Η ίδια δεν έλυσε τα μυστήρια της συμμετοχής της CIA στη χούντα. Ξεκαθάρισαν όμως πολλά από την έρευνα που έκανε. Εμαθε πως ο πατέρας της δούλευε στο κτίριο του Μετοχικού Στρατού. Μιλούσε καλά ελληνικά και συγκέντρωνε πληροφορίες για την πολιτική κατάσταση στη χώρα. Πολλές φορές χρησιμοποιώντας άλλη ταυτότητα –και το όνομα Φρεντ– ερχόταν σε επαφή με όσους θεωρούσε ενδιαφέροντες. Πολύ πιθανόν να επιστράτευε και κόσμο. Οσο για την εμπλοκή του στη δικτατορία; Κάποιες απαντήσεις ήρθαν μέσω email από έναν άγνωστο σε εκείνη πρώην πράκτορα (στο βιβλίο του έδωσε το όνομα Τζον).
«Θέλω να σε διαβεβαιώσω πως ο πατέρας σου ουδέποτε έδωσε εντολή για βασανισμούς. Εάν με ρωτάς κατά πόσο οι χουντικοί έκαναν βασανιστήρια; Σαφώς και έκαναν. Εάν εμείς το γνωρίζαμε; Σίγουρα ναι. Μπορούσαμε να το σταματήσουμε; Δεν ήταν η δουλειά μας. Η αποστολή μας ήταν να μεταφέρουμε το τι γινόταν στην Ελλάδα. Η κυβέρνησή μας έπαιρνε τις αποφάσεις και για ένα μεγάλο διάστημα στήριζαν τη χούντα γιατί είχαν την ίδια ατζέντα κατά του κομμουνισμού. Ο πατέρας σου όμως πάντα έδειχνε πραγματικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα, ήταν ειλικρινής και όλοι εμπιστευόμασταν την κρίση του», κατέληγε το email.
Στο μουσείο της Αντίστασης
Η Λέσλι εξηγεί, πως μαθαίνοντας την Ιστορία της Ελλάδας εκείνης της περιόδου, επαναπροσδιόρισε τη σχέση με τον πατέρα της. Αλλωστε το ότι μπόρεσε να γράψει αυτό το βιβλίο το οφείλει σε εκείνον: «Μετά τη συνταξιοδότησή του πήρε την απόφαση να διδάξει στο πανεπιστήμιο. Πέρασε την επίσημη διαδικασία ώστε να μπορέσει να αποκαλυφθεί η ταυτότητά του ως πράκτορας, χωρίς ρίσκο για τους συνεργάτες του. Εάν δεν είχε γίνει αυτό, η διπλή ζωή του θα παρέμενε για πάντα μυστική».
Ακόμα και η σχέση της με την Ελλάδα άλλαξε μέσα από το βιβλίο. Για πολλά χρόνια τη θυμόταν με νοσταλγία και τα όσα είχαν συμβεί εκείνα τα χρόνια είχαν πάρει μυθικές διαστάσεις στο μυαλό της. Οταν πρωτοήρθε έβλεπε πως οι άνθρωποι ήταν ακόμη παθιασμένοι, το τραύμα ανοικτό. Με τα χρόνια όμως ένιωθε πως οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές προχωρούσαν – και αυτό βοήθησε και την ίδια.
Καθοριστική ήταν και η επίσκεψή της στο μουσείο Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης. Εκεί την ξενάγησε ένας άνθρωπος ο οποίος είχε βασανιστεί. Φεύγοντας της ζήτησε να υπογράψει το βιβλίο επισκεπτών. Κανονικά, θα φοβόταν να το κάνει. Τη διακατείχε ένας σχεδόν παρανοϊκός φόβος, μήπως κάποιος την αναγνωρίσει ως την κόρη του κατασκόπου. Εκείνο το απόγευμα, όμως, στο μουσείο ήταν η πρώτη φορά που υπέγραψε με το όνομά της – χωρίς φόβο. Ηταν ένα σημαντικό βήμα μιας πολύ προσωπικής διαδρομής, που θα ολοκληρωθεί τον ερχόμενο Οκτώβριο με την έκδοση του βιβλίου της στην Αμερική.
Ο Νίκος Παπανδρέου
Το καλοκαίρι του 2012 στο σεμινάριο γραφής στην Ανδρο, η Αμαλία, διοργανώτρια και φίλη της Λέσλι, κάποια στιγμή της έδειξε έναν άνδρα που καθόταν μόνος του στην πισίνα. «Πρέπει οπωσδήποτε να του μιλήσεις», της είπε. Της εξήγησε πως ήταν ο Νίκος Παπανδρέου, ο γιος του Ανδρέα. Εκείνη δίσταζε, αλλά τελικά τον πλησίασε: «Mεγάλωσα στην Αθήνα. Ο πατέρας μου ήταν με τη CIA. Αυτό το κομμάτι της ιστορίας μου δουλεύω εδώ», του είπε.
Εκείνος μοιράστηκε μαζί της μια ιστορία από το βράδυ της σύλληψης του πατέρα του και τον άγνωστο ρόλο που είχε παίξει ένας Αμερικανός γιατρός: «Είχε φάει ξύλο από τους στρατιώτες και προσπαθώντας να τους ξεφύγει και να αποδράσει πήδηξε από μια οροφή και τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι του. Οταν είδαν παντού αίματα τρόμαξαν και τον μετέφεραν σε ένα δωμάτιο με Ελληνες, αλλά και Αμερικανούς της πρεσβείας. Εκείνοι φώναξαν έναν Αμερικανό γιατρό ο οποίος χρόνια αργότερα μου είπε τι είχε ειπωθεί πίσω από τις κλειστές πόρτες».
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του γιατρού, είπε στους παρευρισκομένους πως έπρεπε άμεσα να του κάνουν ράμματα, αλλιώς κινδύνευε να πεθάνει. «Δηλαδή σε πόσες ώρες θα πεθάνει», τον ρώτησαν. Ο γιατρός σοκαρίστηκε. Οταν συνειδητοποίησε πως σκεφτόντουσαν το ενδεχόμενο να τον αφήσουν αβοήθητο αποφάσισε να παρέμβει: «Πώς θα φανεί εάν αφήσετε τον γιο ενός πρωθυπουργού να πεθάνει;», τους είπε. «Ετσι σώθηκε ο πατέρας μου. Χάρη σε αυτόν τον γιατρό», είπε στη Λέσλι ο Παπανδρέου. Εκείνη είχε χάσει τα λόγια της. Το μόνο που σκεφτόταν ήταν εάν ο πατέρας της ήταν σε εκείνο το δωμάτιο.
Δύο χρόνια αργότερα συναντήθηκαν ξανά στο ίδιο σεμινάριο. Δεν ήξερε εάν τη θυμόταν, οπότε συστήθηκε ξανά. «Εχουν περάσει 40 χρόνια από τότε. Είναι ωραίο που εμείς τα παιδιά πλέον μιλάμε μεταξύ μας», της είπε εκείνος.