Μπορεί να περιέχει το αγαπημένο μας ρούχο, αυτό που ξεχωρίζουμε από όλη την ντουλάπα. Μπορεί να περιέχει το αγαπημένο παιχνίδι του παιδιού ή ένα δώρο που δεν δώσαμε ακόμα. Μπορεί να περιέχει μια φωτογραφία που δεν αποχωριζόμαστε – ή ένα βιβλίο με σημειώσεις στο γείσο. Μπορεί να κλείνει μέσα της τα «δέκα must have πράγματα που πρέπει να έχουμε μαζί στις διακοπές» ή τις αναμνήσεις μας από αυτές. Μπορεί να μην περιέχει τίποτα αξίας, αλλά να ‘ναι ανεκτίμητη. Η βαλίτσα μας. Η «περίληψή» μας σε ροδάκια. Χαμένη στο νησί του Lost (and found).
Οι εικόνες με τα βουνά των αποσκευών στα αεροδρόμια του κόσμου λένε όλη την αλήθεια. Είναι το σύμπτωμα μιας κρίσης σε εξέλιξη, μιας από τις μεγαλύτερες που έχουν πλήξει ποτέ την αεροπορική κοινότητα, του «Airmageddon», όπως εύστοχα ονομάστηκε. Η επάνοδος μετά τους περιορισμούς στις πτήσεις λόγω της πανδημίας υπήρξε απότομη και όπως αναμενόταν είχε αναταράξεις, κυρίως γιατί το πρόγραμμα έπρεπε να «βγει» με σημαντικά μειωμένο προσωπικό. Οι αεροπορικές εταιρείες, τα αεροδρόμια, οι εταιρείες επίγειας εξυπηρέτησης, όλο το σύμπαν των αερομεταφορών «έχασε» κρίσιμο αριθμό εργαζομένων στη διάρκεια των προηγούμενων ετών. Προσωπικό που δεν έχει επανακάμψει με την άρση των μέτρων και που σε μεγάλο βαθμό δεν έχει καμία όρεξη να επανακάμψει, όπως περίπου συμβαίνει στον κλάδο του τουρισμού στην Ελλάδα. Δεν είναι μόνο ότι η απειλή ενός νέου κύματος πανδημίας επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια τους, είναι και ότι στη μετα-COVID εποχή οι εργαζόμενοι διεκδικούν καλύτερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Κάπως έτσι χιλιάδες ταξιδιώτες πέταξαν από τα αεροδρόμια της Ευρώπης, αλλά οι αποσκευές τους δεν τους ακολούθησαν. «Σύσταση: κάθε φορά που είναι να ταξιδέψετε θυμηθείτε! Λίγο πριν παραδώσετε τη βαλίτσα σας στο check-in (ή drop-off ό,τι θέλετε, δεν παίζει ρόλο), πάρτε λίγο τον χρόνο σας, πάρτε τη μια αγκαλιά και αποχαιρετήστε τη… Ποιoς ξέρει; Μπορεί να μην την ξαναδείτε σύντομα (ή και ποτέ!)». Αυτό έγραψε στις 25 Ιουνίου στους φίλους της στο Facebook η Ελένη Καράγιαννη, επιχειρηματίας. Εχουν γυρίσει στην Ελλάδα από τις 19/6 από τις διακοπές με τον σύζυγό της στον Καναδά, αλλά η αποσκευή τους («με ό,τι φορέσαμε στο ταξίδι και τα δώρα για τα παιδιά») παραμένει μέχρι σήμερα άφαντη.
«Ξεκινήσαμε από Τορόντο για Αθήνα μέσω Παρισιού», λέει στην «Κ». «Παντού σε όλα τα αεροδρόμια βλέπαμε στους χώρους αναμονής τεράστιες ουρές και αίθουσες γεμάτες βαλίτσες. Και οι δύο πτήσεις είχαν καθυστέρηση. Από το γκρουπ –ήμασταν 20 άτομα– δεν έφτασαν μόνο η δική μας αποσκευή και ενός άλλου κυρίου. Εκεί που δηλώσαμε απώλεια, είπαν στον συνεπιβάτη μας ότι η βαλίτσα του είναι στο Παρίσι και θα έρθει με την επόμενη πτήση. Εμάς μας είπαν ότι δεν ξέρουν πού βρίσκεται. Του κυρίου ήρθε τελικά την επόμενη μέρα. Εμάς… ποτέ. Ακόμα κανείς δεν μπορεί να μας πει με βεβαιότητα πού βρίσκεται».
Παρόμοιο περιστατικό συνέβη και στο ταξίδι προς Καναδά. «Η βαλίτσα ενός άλλου κυρίου από το γκρουπ μας, δεν εμφανίστηκε ποτέ στο Βανκούβερ. Μια μέρα του έφεραν μια βαλίτσα στο ξενοδοχείο αλλά δεν ήταν η δική του. Τελικά η βαλίτσα του έφτασε στο Βανκούβερ μόνο αφού εκείνος είχε γυρίσει στην Ελλάδα». Κλείνοντας πλέον έναν μήνα χωρίς την αποσκευή της, η κ. Καράγιαννη αρχίζει να χάνει τις ελπίδες της. «Δεν βρίσκεις και κανέναν στο τηλέφωνο, προσπαθείς να συνεννοηθείς με προηχογραφημένα μηνύματα».
Χαμένη στην αλληλογραφία
Η Ντέμη Μωραΐτου ασχολείται με την εκπαίδευση ενηλίκων σε θέματα επικοινωνίας, μάνατζμεντ και… ποιοτικής εξυπηρέτησης πελατών. «Είναι κάπως ειρωνικό, δεδομένου ότι είμαι συνεχώς στα τηλέφωνα και με το customer care της αεροπορικής και με τα δικαιώματα επιβατών του αεροδρομίου προσπαθώντας να βγάλω μια άκρη». Η κ. Μωραΐτου επέστρεψε στην Αθήνα από ολιγοήμερο ταξίδι αναψυχής στο Λονδίνο στις 14/6.
«Στη βαλίτσα μου δεν είχα τίποτα ακριβό. Είχα τα πιο βολικά μου ρούχα και παπούτσια, κάποια καλλυντικά, το άρωμά μου και ακριβώς επειδή θα τσέκαρα τη βαλίτσα είχα τις μεγάλες συσκευασίες. Εικάζω ότι η βαλίτσα δεν φορτώθηκε ποτέ στο αεροπλάνο για Αθήνα. Μολονότι έκανα δήλωση απώλειας στο αεροδρόμιο, δεν με ειδοποίησαν ποτέ και το τηλέφωνό τους δεν απαντάει. Εστειλα μέιλ σκανάροντας το εισιτήριο και το report και μου απάντησαν ότι η υπόθεσή μου θα καθυστερήσει περισσότερο απ’ ό,τι συνήθως. Εκτοτε τους έχω στείλει πολλά μηνύματα, ακόμα και μέσω σόσιαλ μίντια όπου συνήθως οι εταιρείες απαντάνε, αλλά δεν είχα νέα. Με εξαίρεση σήμερα (σ.σ. την Τετάρτη) όταν τους έγραψα ότι συμπληρώθηκαν τέσσερις εβδομάδες και μου απάντησαν να κάνω λίστα με τα περιεχόμενα της αποσκευής, την αξία και το έτος αγοράς».
Το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» αντιμετωπίζει πολύ λιγότερα προβλήματα σε σχέση με μεγάλα αεροδρόμια της Ευρώπης.
Η Ελλάδα και το «Ελ. Βενιζέλος» αντιμετωπίζουν πολύ λιγότερα προβλήματα σε σχέση με μεγάλα αεροδρόμια της Ευρώπης, όπου η κατάσταση είναι πλέον μη διαχειρίσιμη. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από λίγες ημέρες, το Χίθροου ζήτησε από τις αεροπορικές να σταματήσουν την πώληση εισιτηρίων το καλοκαίρι, σε μια προσπάθεια να περιορίσει την επιβατική του κίνηση σε 100.000 άτομα καθημερινά έως τις 11.9. Ωστόσο, πρόκειται για ένα ντόμινο που επηρεάζει όλους. Οπως λέει στην «Κ» η Βάσω Χριστίδη, γενική διευθύντρια του ομίλου Aviareps, στον οποίο ανήκει η Sky Express και η εταιρεία επίγειας εξυπηρέτησης Skyserv, οι βαλίτσες που σήμερα δεν φορτώνονται στα αεροπλάνα στοιβάζονται σε έναν σωρό με χιλιάδες άλλες αποσκευές από εκατοντάδες άλλες πτήσεις προς αντίστοιχο αριθμό προορισμών.
«Πρέπει αυτές οι αποσκευές να μεταφερθούν –όχι αναγκαία με την ίδια αεροπορική εταιρεία– προς τον προορισμό τους, οπότε φτάνουν άτακτα ως ασυνόδευτες, προς αναζήτηση του ιδιοκτήτη τους. Πού είναι όμως εκείνος; Από ΗΠΑ μπορεί να έχει πάει στη Μήλο. Οταν επιτέλους φτάσει η αποσκευή του –την οποία εντοπίσαμε στο Λονδίνο– στην Αθήνα, θα πρέπει να σταλεί στη Μήλο, μολονότι η αεροπορική δεν γνωρίζει ποιος μπορεί να είναι ο τελικός προορισμός των επιβατών. Εκείνος όμως πιθανότατα έχει επιστρέψει ήδη πίσω στην πατρίδα του. Κάπως έτσι το πρόβλημα γιγαντώνεται».
Οπως εκτιμά η κ. Χριστίδη, έχει σπάσει ένας σημαντικός κρίκος της αλυσίδας. «Τα αεροπλάνα εύκολα καθηλώνονται, δύσκολα ξανασηκώνονται. Το προσωπικό που έφυγε δεν είναι εύκολο να ανακτηθεί ούτε είναι κάτι που μπορεί να γίνει γρήγορα, θέλει ειδικές εκπαιδεύσεις, πιστοποιήσεις, αφού πρόκειται για θέματα ασφαλείας. Για να επιστρέψουν οι πτήσεις προαπαιτούμενο είναι να στελεχωθούν και τα αεροδρόμια. Η Ελλάδα πάντως παρά το ντόμινο αποτελεί θετικό παράδειγμα. Τώρα κρατάμε την ανάσα μας έως τον Αύγουστο».
«Η ζημιά από την καθυστέρηση της αποσκευής είναι πολύ μεγάλη και υλικά και ηθικά, αλλά δεν είναι εύκολη η διεκδίκηση αποζημίωσης». Ο Πέτρος Μπλέσιος, δικηγόρος, είναι ιδρυτής της AirLawyer, της πρώτης ελληνικής διαδικτυακής υπηρεσίας διεκδίκησης αποζημιώσεων σε αεροπορικές μεταφορές επιβατών. Οπως λέει στην «Κ», φέτος τα αιτήματα για αποζημιώσεις για απώλεια ή καθυστέρηση αποσκευών είναι αυξημένα τουλάχιστον κατά 50% σε σχέση με το 2019 (χρονιά ορόσημο, οπότε καταγράφηκαν οι καλύτερες επιδόσεις στις αερομεταφορές).
«Πρέπει να πούμε ότι αυτές οι περιπτώσεις δεν έχουν την ίδια νομική κάλυψη σε σχέση με τις αποζημιώσεις για ματαιώσεις ή καθυστερήσεις πτήσεων. Είναι πολύ πιο δύσκολο δηλαδή για τους επιβάτες να διεκδικήσουν ζημιές που έχουν προκληθεί από την απώλεια ή την καθυστέρηση άφιξης της αποσκευής, γιατί οι εταιρείες δεν δεσμεύονται από κάποιον σχετικό κανονισμό. Το ισχύον νομοθέτημα, η σύμβαση του Μόντρεαλ, εφαρμόζεται κατά βάση στα δικαστήρια όπου καταλήγουν οι σοβαρότερες υποθέσεις, παρά εξωδικαστικά».
Τα όρια ευθύνης
Σύμφωνα με τον ίδιο, μολονότι υπάρχει ένα όριο ευθύνης του αερομεταφορέα της τάξης των 1.500 ευρώ, για να το διεκδικήσει ο επιβάτης θα πρέπει να έχει κάνει μια σειρά ενεργειών. «Για παράδειγμα, πρέπει να έχει κρατήσει όλες τις αποδείξεις των καινούργιων ειδών, να έχει κάνει δήλωση καθυστέρησης ή απώλειας στο αεροδρόμιο, να έχει κάνει ακριβή κατάλογο του περιεχομένου της αποσκευής με την αξία του κάθε αντικειμένου. Μόνο αν έχει τέτοια ακράδαντα στοιχεία μπορεί να αποζημιωθεί». Τα όρια αποζημίωσης, όπως π.χ. τα 45 ή 60 ευρώ την ημέρα, που θέτουν οι εταιρείες ανάλογα με το εισιτήριο του επιβάτη, είναι αυθαίρετο, τονίζει.
Ο κ. Μπλέσιος επισημαίνει επίσης ότι οι επιβάτες δεν είναι υποχρεωμένοι να επικοινωνούν με κανέναν άλλον πλην του αερομεταφορέα, αφού η ευθύνη για τη μεταφορά των αποσκευών βαραίνει αυτόν. «Κάτι που δεν γνωρίζει πολύς κόσμος είναι ότι δίνοντας την αποσκευή στο τσεκ ιν δικαιούται να ζητήσει ασφάλιση αποσκευής λόγω ειδικού ενδιαφέροντος για αξία αποσκευής. Οποιος το κάνει αυτό μπορεί μετά να διεκδικήσει ποσά μεγαλύτερα των 1.500 ευρώ».