Στον δρόμο που οδηγεί στο πρώην βασιλικό κτήμα του Τατοΐου είναι ακόμη ορατά τα σημάδια της πυρκαγιάς που πριν από ένα χρόνο έφτασε μέχρι τον ιστορικό πυρήνα του κτήματος καίγοντας δύο κοντέινερ και προκαλώντας ζημιές στα περιφερειακά κτίρια. Μαύροι, καμένοι κορμοί είναι στη θέση του καταπράσινου δάσους, τα σκιερά μονοπάτια δεν υπάρχουν πια και μόνο οι λιγοστοί ποδηλάτες θυμίζουν τους επισκέπτες που κάποτε κατέκλυζαν την περιοχή.
Αυτές τις μέρες συνεργεία υλοτόμων εργάζονται σε δύο σημεία στον ιστορικό πυρήνα: γύρω από το κτίριο του ανακτόρου και γύρω από το μικρό νεκροταφείο του κτήματος. Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, πρόκειται για συνεργείο της εταιρείας Alpha wood που μέσω του θεσμού του «αναδόχου αποκατάστασης» ανέλαβε τον καθαρισμό από την καμένη βλάστηση, σύμφωνα με τις υποδείξεις του δασαρχείου Πάρνηθας και του ΥΠΠΟ.
«Ο ανάδοχος εργάζεται σε δύο μέτωπα τα οποία θα συναντηθούν καθώς προχωράει η κοπή των καμένων δένδρων. Γίνεται πολύ καλή δουλειά», λέει ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς, που επισκέφθηκε χθες την περιοχή. «Ταυτόχρονα έχουμε αναθέσει πρόσφατα μέσω του Σχεδίου Προστασίας Δασών Antinero II τον καθαρισμό της ευρύτερης περιοχής του ιστορικού πυρήνα. Στόχος είναι να απομακρύνουν τα καμένα, με ιδιαίτερη προσοχή στη φυσική αναγέννηση που εξελίσσεται πολύ καλά, το έδαφος έχει γεμίσει με μικρά πευκάκια. Σε δεύτερο στάδιο θα ασχοληθούμε με συμπληρωματικές φυτεύσεις όπου απαιτείται, κυρίως με στόχο τον εμπλουτισμό με πλατύφυλλα».
Σύμφωνα με τον κ. Αμυρά, οι περιοχές των φυτεύσεων θα οριστικοποιηθούν όταν εγκριθεί η μελέτη για τη δημιουργία κήπων μπροστά από το ανάκτορο. «Παράλληλα, το δασαρχείο θα εκπονήσει διαχειριστική μελέτη ώστε το δάσος να ξυλεύεται με σωστό τρόπο».
«Η μεγα-πυρκαγιά του περασμένου Αυγούστου προκάλεσε καταστροφή στο φυσικό περιβάλλον, αλλά δεν προκάλεσε δυσμενείς επιπτώσεις στο πολιτιστικό», μας λέει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και προσθέτει ότι η πυρκαγιά δεν τροποποίησε το χρονοδιάγραμμα των εργασιών που υλοποιεί το ΥΠΠΟΑ.
Οι πρώτες σκαλωσιές
«Η μεγα-πυρκαγιά του περασμένου Αυγούστου προκάλεσε καταστροφή στο φυσικό περιβάλλον, αλλά δεν προκάλεσε δυσμενείς επιπτώσεις στο πολιτιστικό», λέει η κ. Μενδώνη.
«Τους αναγκαίους πόρους, που ξεπερνούν τα 80 εκατ. ευρώ, τους έχουμε εξασφαλίσει από το ΕΣΠΑ και, κυρίως, από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η σύνθετη απόφαση για την απόδοση των χρήσεων των κτιρίων εκδόθηκε πριν από λίγους μήνες. Η σύμβαση με τον ανάδοχο για την αποκατάσταση του ανακτόρου, προϋπολογισμού 14,2 εκατ. ευρώ και ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025, έχει ήδη υπογραφεί», σημειώνει η υπουργός. Τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται να μπουν και οι πρώτες σκαλωσιές στο κτίριο του ανακτόρου.
Ενα από τα έργα που οδεύει προς ολοκλήρωση είναι η αποκατάσταση των μαγειρείων, ενώ τις επόμενες εβδομάδες εγκαθίσταται ο ανάδοχος στο παλαιό βουστάσιο και δημοπρατείται το έργο αποκατάστασης του νέου βουστασίου. Οι επόμενοι διαγωνισμοί αφορούν την αποκατάσταση των κτιρίων του βουτυροκομείου, των τηλεπικοινωνιών, των οικιών φροντιστή, Στουρμ, αρχικηπουρού και του ανακτορικού συγκροτήματος στάθμευσης με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2023.
«Προχωρεί η Α΄ φάση της μελέτης υποδομών και δικτύων κοινής ωφελείας και η μελέτη των κήπων, δωρεά του Συλλόγου Φίλων του Κτήματος. Οι εργασίες τεκμηρίωσης και συντήρησης των κινητών αντικειμένων εξελίσσονται ομαλά, όπως και η εκπόνηση των μουσειολογικών και μουσειογραφικών μελετών αλλά και των μελετών χωροθέτησης βασικών λειτουργιών, όπως των χώρων στάθμευσης. Στόχος μας είναι να αποδώσουμε, το συντομότερο δυνατόν, έναν χώρο πολιτισμού και πρασίνου», καταλήγει η κ. Μενδώνη.
Φορέας διαχείρισης
Η αποκατάσταση των κήπων έκτασης 60 στρεμμάτων, η οποία εξαιρέθηκε από το πρόγραμμα της αναδάσωσης, θα γίνει σε δύο φάσεις και με δύο προγράμματα χρηματοδότησης, όπως μας λέει ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Τατοΐου, Βασίλης Κουτσαβλής: αρχικά θα αποκατασταθούν 30 στρέμματα μπροστά από το κτίριο του ανακτόρου (Ταμείο Ανάκαμψης) και έπειτα τα υπόλοιπα (ΕΣΠΑ).
Τον χειμώνα που πέρασε ο σύλλογος σταμάτησε τις ξεναγήσεις και κάθε σχετική δραστηριότητα που πραγματοποιούσε στο κτήμα, ενώ και η κίνηση του κόσμου μειώθηκε σε σχέση με πριν από την πυρκαγιά. «Ο κόσμος απομακρύνθηκε από το κτήμα», λέει ο κ. Κουτσαβλής. Προσθέτει ότι τη χρονιά που πέρασε θα περίμενε να γίνει πιο γρήγορα η απομάκρυνση των καμένων κορμών και να καθαριστεί ο χώρος του ιστορικού πυρήνα. «Είδαμε να γίνονται μόνο αντιδιαβρωτικά έργα. Το μόνο θετικό για το φυσικό περιβάλλον είναι ότι ξεκίνησε η φυσική αναγέννηση την οποία πρέπει να προστατεύσουμε. Ο σύλλογος έχει συγκεντρώσει χρήματα για αναδασώσεις αλλά τηρούμε στάση αναμονής μέχρι να ξεκαθαρίσει το διαχειριστικό πλαίσιο», συμπληρώνει.
Την ανάγκη ίδρυσης ενός φορέα διαχείρισης του κτήματος επισημαίνει και ο ιστορικός του Τατοΐου Κώστας Σταματόπουλος. «Το μεγάλο κενό είναι η διοίκηση του κτήματος», τονίζει. Η πυρκαγιά, λέει, αποκάλυψε τα θεμέλια κτιρίων που δεν είχαν εντοπιστεί νωρίτερα και την υπαίθρια στοά που συνέδεε το ανάκτορο με την εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Στις απώλειες της πυρκαγιάς συγκαταλέγει τα δένδρα του κήπου που είχαν φυτευτεί τη δεκαετία του 1870.