«Για να μπορέσω να ελέγξω εγώ τον χρόνο μου. Να έχω τον έλεγχο των συναισθημάτων μου». Αυτό θα μπορούσε να είναι με μια φράση το βασικό κίνητρο της αποχής από τα social media που όλο και περισσότεροι άνθρωποι δοκιμάζουν παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα. Το τέλος των σόσιαλ; Σε καμία περίπτωση. Ισως όμως η αρχή για μια πιο συνειδητή στάση και χρήση του ψηφιακού κόσμου. Ο Στέφανος Σπηλιόπουλος, σύμβουλος επικοινωνίας, και η Μαρία Ρώτα, ψυχοθεραπεύτρια, δύο άνθρωποι οι οποίοι ήταν εξαιρετικά ενεργοί στον ψηφιακό κόσμο των Facebook, Instagram, TikTok, Twitter, YouTube, περιγράφουν την περιπέτεια να προσπαθήσεις να «κόψεις» την επέκταση του χεριού σου, το κινητό σου, να κάνεις ένα switch off. Για πόσο; Ισως για πάντα, αν βρεις λύση για το τι κάνεις όταν εγκλωβιστείς στην κίνηση.
«Το τελευταίο πράγμα που έκανα πριν κοιμηθώ και το πρώτο μόλις ξυπνούσα ήταν να κοιτάξω τα notifications στο κινητό μου. Εννοείται πως το τηλέφωνο ήταν πάντα δίπλα μου στο κρεβάτι και αν καμιά φορά ξυπνούσα μέσα στη νύχτα, το τσέκαρα», περιγράφει ο Στέφανος Σπηλιόπουλος. Αναζητώντας τι; «Τα πάντα, αν είχε συμβεί κάτι στον κόσμο και δεν το είχα μάθει. The fear of missing out». Βρίσκεται διακοπές σε νησί. «Οχι σε ινσταγκραμικό νησί», επισημαίνει. «Σπάνια βλέπεις να φωτογραφίζουν στην παραλία», συμπληρώνει. Με ρωτάει αν έβρεξε στην Αθήνα. «Πολύ», απαντάω. «Πριν θα ήμουν όλη μέρα στο κινητό να ψάχνω πού βρέχει, πόσο βρέχει, τι γίνεται με τη βροχή, αν πλημμύρισε ένα φρεάτιο και ποιος φταίει. Τώρα, δεν ήξερα αν έβρεξε στην Αθήνα, όπως είναι φυσικό αφού βρίσκομαι κάπου αλλού», λέει με ανακούφιση.
Το καμπανάκι της αίσθησης ότι κάτι δεν πάει καλά χτύπησε δυνατά ανάμεσα στα δύο lockdowns, όταν ξαφνικά ξέσπασε καβγάς για τον… Τσιόδρα. «Αν δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε στο αυτονόητο, ότι δηλαδή ένας άνθρωπος, ένας επιστήμονας, προσπαθεί, τότε υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Σκέφτηκα ότι δεν μπορεί να ξυπνάς το πρωί και να ψάχνεις στα σόσιαλ με τι θα θυμώσεις σήμερα», διηγείται. Κάπως έτσι, η ιδέα να πάρει αποστάσεις από την καταιγίδα που μαίνεται διαρκώς στα σόσιαλ έγινε απόφαση. «Θέλω να μην ντοπάρομαι, να μην κατευθύνομαι, να μην είμαι συνέχεια εκτεθειμένος στον θυμό και στα αρνητικά συναισθήματα, σε ένα περιβάλλον τόσο τοξικό». Πράγματα που γνώριζε για το πώς λειτουργούν τα κοινωνικά δίκτυα σχηματοποιήθηκαν στο μυαλό του ενδυναμώνοντας την απόφασή του, περιγράφει. Δεν μαθαίνεις πραγματικά τι συμβαίνει στον κόσμο, αλλά τι συμβαίνει στην πλευρά του κόσμου που έχεις επιλέξει. «Δεν υπερασπίζεσαι απόψεις, λες ατάκες που ταιριάζουν στην ταυτότητα που επιλέγεις, για να ενταχθείς σε μια ομάδα», λέει. Είναι γνωστό ότι ο αλγόριθμος σου φέρνει μπροστά «ειδήσεις» με βάση όσους και ό,τι έχεις επιλέξει να διαβάσεις νωρίτερα, ανάλογα με το πού πάτησες like. Η «είδηση» που ανεβάζεις στα σόσιαλ δεν ελέγχεται από κανέναν και «μπορείς χωρίς πρόβλημα να αναπαράγεις μόνο ό,τι τροφοδοτεί την άποψή σου».
110 λεπτά ξοδεύουν κατά μέσον όρο οι Eλληνες στα κοινωνικά δίκτυα την ημέρα. 147 λεπτά είναι ο μέσος όρος παγκοσμίως. 80 μήνες ξοδεύουμε στη διάρκεια της ζωής μας στα σόσιαλ (μόνο 23 μήνες στη διά ζώσης κοινωνική μας ζωή). 4,62 δισ. άνθρωποι παγκοσμίως χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα.
Πηγή: Hootsuite
Το πρώτο βήμα
Δεν ήταν καθόλου εύκολο να σταματήσει να αναζητάει στο κινητό του τι «συζητιέται σήμερα», παραδέχεται. Το πρώτο βήμα ήταν να αφαιρέσει τις εφαρμογές των κοινωνικών δικτύων από το κινητό του. «Αρχισα να μπαίνω μόνο από το λάπτοπ. Η μεγάλη οθόνη δεν είναι τόσο εθιστική, ούτε τόσο γρήγορη. Και δεν μπαίνεις στον πειρασμό, απομακρύνεσαι από τη συνήθεια να έχεις τη συσκευή στο χέρι σου». Στην αρχή ήταν δύσκολο και δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί εύκολα. Ομως σύντομα συνειδητοποίησε ότι το σύνολο των 20 λεπτών που αφιέρωνε καθημερινά στα κοινωνικά δίκτυα ήταν πάνω από 2 ώρες την ημέρα, «χρόνος που μπορούσα να ελέγξω εγώ τι θα κάνω». Σχεδόν ένα χρόνο μετά, περιγράφει το αποτέλεσμα της απεξάρτησης «σαν να διαλύεται το νέφος που έχεις στο κεφάλι σου. Καθάρισε το μυαλό μου». Μάλιστα δηλώνει υπερήφανος ότι δεν φοβάται πλέον την επίδραση που μπορούν να έχουν τα μικρά εικονίδια των κοινωνικών δικτύων και στο κινητό του. «Πριν έγραφα τρεις φορές τη μέρα. Τώρα μόνο αν κάτι μου κινήσει πραγματικά το ενδιαφέρον, αν είναι σημαντικό για εμένα, μπορεί μία φορά την εβδομάδα. Στις διακοπές δεν έχω μπει εδώ και τρεις εβδομάδες σε οποιοδήποτε μέσο, μου είναι δύσκολο να μπω, βαριέμαι το ψηφιακό περιβάλλον».
Η Μαρία Ρώτα είναι σε αποχή από τα κοινωνικά δίκτυα από τις αρχές Αυγούστου και παρά το γεγονός ότι ετοιμάζεται να επιστρέψει στην εργασιακή και καθημερινή ρουτίνα της, σκέφτεται να διατηρήσει την απόστασή της. Εχει κρατήσει τις εφαρμογές μόνο στον υπολογιστή της προς το παρόν. «Τελευταία ζούμε συνέχεια μια οριακή κατάσταση, με διαρκείς εξάρσεις, δίπολα, ρηχά συναισθήματα. Σαν να είναι όλα άσπρο ή μαύρο. Ενιωσα την ανάγκη να μπορώ να επιλέξω εγώ την πληροφορία που θα φτάσει σε εμένα. Να διώξω τη φλυαρία», περιγράφει. «Και να μετρήσω και τις δυνάμεις μου, να δω αν θα μου λείψει, να δω αν θα αντέξω να μη βλέπω τι κάνουν οι άλλοι, αν θα μπορέσω να μην ασχολούνται μαζί μου». Εξηγεί ότι έχεις μάθει να ταΐζεις μια πείνα που αυξάνεται τρώγοντας, «σαν να έχεις μπροστά σου πολλά φαγητά και θέλεις να δοκιμάσεις κι άλλο κι άλλο».
Η φράση «δεν μπορώ χωρίς» είναι καθοριστική για τον βαθμό εξάρτησής μας, αλλά η επίδραση πηγαίνει ακόμη πιο πέρα. Συχνά αναρωτιόμαστε: «Αφού μου αρέσει, γιατί να το σταματήσω;» Είναι σημαντικό, είναι δύναμη να μπορείς «να ανοίξεις και να κλείσεις εσύ τα όρια του τι βλέπεις, τι ακούς, τι γεύεσαι, το στόμα, τα αυτιά, το μυαλό σου τελικά», λέει η κ. Ρώτα.
Επτά χρόνια στη ζωή μας σκρολάρουμε…
Ο χρόνος που ξοδεύουμε στα κοινωνικά δίκτυα είναι πολύς, αλλά επειδή είναι σε «φέτες» δεν το συνειδητοποιούμε. Σχεδόν δύο ώρες (μία ώρα και πενήντα λεπτά για την ακρίβεια) την ημέρα οι Ελληνες χρήστες βλέπουμε εικόνες με το τι κάνουν οι άλλοι, χαζεύουμε τι είναι… κουλ να φοράς ή να τρως, διαπληκτιζόμαστε ή «μαθαίνουμε ειδήσεις» που ουδείς έχει μπει στον κόπο να τσεκάρει την αξιοπιστία τους. Τρεις στους τέσσερις ενηλίκους βλέπουν καθημερινά διασκεδαστικά βιντεάκια. Αν προσθέσουμε τον χρόνο που ξοδεύουμε καθημερινά σκρολάροντας, είναι περίπου 7 χρόνια σε όλη μας τη ζωή και η τάση είναι αυξητική. Την ίδια στιγμή, περνάμε χρόνο διά ζώσης με ανθρώπους που επιλέγουμε μόνο δύο χρόνια σε ολόκληρη τη ζωή μας. Περισσότεροι από ένας στους τρεις χρήστες των κοινωνικών δικτύων δηλώνουν ότι τα χρησιμοποιούν για να γεμίσουν τον ελεύθερο χρόνο τους ή για να διαβάσουν νέες ιστορίες.
- 110 λεπτά ξοδεύουν κατά μέσον όρο οι Eλληνες στα κοινωνικά δίκτυα την ημέρα.
- 147 λεπτά είναι ο μέσος όρος παγκοσμίως.
- 80 μήνες ξοδεύουμε στη διάρκεια της ζωής μας στα σόσιαλ (μόνο 23 μήνες στη διά ζώσης κοινωνική μας ζωή).
- 4,62 δισ. άνθρωποι παγκοσμίως χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα.
- Πηγή: Hootsuite
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr