Στα μέσα του καλοκαιριού του 1822 η Υψηλή Πύλη θα κάνει ένα μεγάλο επικοινωνιακό λάθος. Θα ενημερώσει επίσημα τους ξένους διπλωμάτες στην Κωνσταντινούπολη πως η Ελληνική Επανάσταση έχει καταπνιγεί, σχεδόν πλήρως. Μετά την καταστροφή της Χίου και της Νάουσας, ο οθωμανικός στρατός υπέταξε (υποτίθεται) τη Ρούμελη και τον Μοριά.
Η επίσημη ενημέρωση έγινε στις 13 Αυγούστου, τουλάχιστον για τους αυστριακούς διπλωμάτες, πιθανόν για όλους τους Ευρωπαίους. Όμως 18 ημέρες νωρίτερα (στις 26 Ιουλίου) η ισχυρή οθωμανική στρατιά είχε συντριβεί στα Δερβενάκια από τους Έλληνες που είχαν επικεφαλής τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Τα νέα δεν είχαν ακόμα φτάσει στην Κωνσταντινούπολη. Γιατί βιάστηκαν οι Οθωμανοί να ενημερώσουν, δίνοντας λανθασμένες πληροφορίες; Ποιες ήταν οι πηγές τους;
Η πηγή της Υψηλής Πύλης ήταν απολύτως αξιόπιστη και επιπλέον επίσημη, ο ίδιος ο Χουρσίτ Πασάς, ο διαβόητος διοικητής των Οθωμανικών στρατευμάτων στον ελληνικό χώρο που είχε πνίξει στο αίμα την επανάσταση των Σέρβων το 1809 και είχε πρόσφατα συντρίψει τον αποστάτη Αλή Πασά.χα
Ο Χουρσίτ, όμως, δεν ήθελε να διακινδυνεύσει τη φήμη του, επιχειρώντας μια εισβολή στον Μοριά ενώ πιθανόν να είχε και άλλους λόγους να αποφύγει μια μακροχρόνια ριψοκίνδυνη εκστρατεία. Έτσι ανέθεσε την ηγεσία στον Μαχμούτ Δράμαλη Πασά. Φαίνεται πως οι αναφορές του Δράμαλη από το Άργος προς τον Χουρσίτ στη Λάρισα ήταν υπεραισιόδοξες.
Έτσι ο Χουρσίτ έκανε ένα μεγάλο λάθος. Βιάστηκε να στείλει δύο εξίσου υπεραισιόδοξες αναφορές στον Σουλτάνο. Η πρώτη έφτασε στις 11 και η δεύτερη στις 13 Αυγούστου στην Κωνσταντινούπολη. Τις αναφορές του Χουρσίτ ελπίζω να ανακαλύψουν στα Οθωμανικά αρχεία οι καλοί συνάδελφοι Οθωμανολόγοι – αν δεν το έχουν ήδη κάνει. Η Πύλη δεν φαίνεται να επεξεργάστηκε ιδιαίτερα τις πληροφορίες καθώς ενημέρωσε αμέσως τους διπλωμάτες χωρίς να διατηρήσει επιφυλάξεις. Με βάση αυτές τις υπεραισιόδοξες αλλά ήδη τραγικά παρωχημένες αναφορές του Δράμαλη προς τον Χουρσίτ και του Χουρσίτ προς την Πύλη, ενημέρωσε η τελευταία τους ξένους διπλωμάτες.
Σύμφωνα με την ενημέρωση, όπως την παρουσίασε η ελεγχόμενη από τον Καγκελάριο Μέτερνιχ εφημερίδα Αυστριακός Παρατηρητής (Der Oesterreichische Beobachter), στις 4 Σεπτεμβρίου: «Σχεδόν ολόκληρη η Πελοπόννησος έχει υποταχθεί και την ελέγχει ο Οθωμανικός στρατός. Οι Έλληνες παρέδωσαν την Τριπολιτσά χωρίς μάχη ενώ οι Οθωμανοί κήρυξαν αμνηστία για όσους παραδοθούν και την τήρησαν, δεν άνοιξε μύτη στην πόλη. Έξω από το Ναύπλιο το Οθωμανικό ιππικό έπνιξε στο αίμα τους εξεγερμένους. Παρά την πείνα οι ηρωικοί Τούρκοι υπερασπίστηκαν την πόλη για έξι μήνες, με μεγάλες απώλειες. Θα μείνει στην ιστορία η ηρωική τους αντοχή στην πολιορκία. Αλλά λίγο ακόμα να αργούσαν οι ενισχύσεις και δεν θα άντεχαν.
Έχοντας σιγουρέψει τις δύο πόλεις, οι Οθωμανοί έστειλαν μικρά σώματα των 2-3 χιλιάδων για να υποτάξουν τις διάφορες περιοχές. Η Κόρινθος έπεσε με ευκολία. Μόλις οι Έλληνες είδαν τους Τούρκους στον Ισθμό εξαφανίστηκαν εγκαταλείποντας την πόλη. Τα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης άδειασαν τα ταμεία και κατέφυγαν στη Λειβαδιά με σκοπό να μπουν σε καράβι για τα Επτάνησα.
Οι στρατιωτικοί αρχηγοί, ο Υψηλάντης, ο Κολοκοτρώνης και ο Πετρόμπεης, μόλις το αντιλήφθηκαν τους καταδίωξαν, τους συνέλαβαν και τους έστειλαν στην Ύδρα με την κατηγορία της προδοσίας. Οι στρατιωτικοί, έπειτα, με τα χρήματα του δημόσιου ταμείου κρύφτηκαν στα βουνά της Μάνης. Η Βουλή που είχε έδρα το Άργος, έκαψε την πόλη. Αυτή τη στιγμή η εξέγερση έχει περιοριστεί στην Κρήτη και στα τρία μικρά νησιά της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών. Αλλά οι κάτοικοι των τριών μικρών νησιών είναι έτοιμοι να υποταχθούν στην Οθωμανική εξουσία. Όμως ζητούν σαφείς εγγυήσεις για τη ζωή και την περιουσία τους. Αν δεν τις λάβουν είναι αποφασισμένοι να αντισταθούν μέχρι το τέλος. Αν αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, σχεδιάζουν να πάνε κάπου πολύ μακριά, π.χ. στην Αμερική. Οι Τούρκοι δεν θα μπορέσουν να τους σταματήσουν. Ειδικά στην Ύδρα οργανώνονται πυρετωδώς για την άμυνα και ετοιμάζονται και πυρπολικά για να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές στον Τουρκικό στόλο, όπως έγινε στη Χίο.»
Το δημοσίευμα (και η ενημέρωση) περιέχει και γεγονότα που συνέβησαν (άτακτη φυγή από τον Ισθμό και εγκατάλειψη της Κορίνθου από τους Έλληνες, ηρωική υπεράσπιση του Ναυπλίου από τους Οθωμανούς, ουσιαστική διάλυση της επαναστατικής Κυβέρνησης) αλλά και αναφορές σε θέματα που δεν θα μπορούσαν να προέρχονται από την ενημέρωση των Οθωμανών αλλά μάλλον από αναφορές της Αυστριακής αρμάδας καθώς και κατασκευασμένα ψεύδη (fake news) από τις αυστριακές υπηρεσίες και τους αυστριακούς δημοσιογράφους.
Πάντως, το δημοσίευμα του Αυστριακού Παρατηρητή αναπαρήγαγαν πολλές ευρωπαϊκές εφημερίδες στα μέσα προς τα τέλη Σεπτεμβρίου, ιδιαίτερα οι συντηρητικές και όσες ήταν επιφυλακτικές απέναντι στους Έλληνες επαναστάτες. Μάλιστα η συντηρητική γαλλική εφημερίδα Gazette de France σχολίασε τα νέα με ειρωνικό τρόπο στο φύλλο της 13ης Σεπτεμβρίου: «Αυτό είναι το τέλος της περίφημης Ελληνικής Δημοκρατίας!»
Δεν θα περάσει ένας μήνας και οι φιλελεύθερες εφημερίδες θα πανηγυρίζουν με τη σειρά τους όταν καταφτάσουν τα νέα για τα Δερβενάκια, ειδήσεις πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα αν και με τις συνήθεις υπερβολές. Στις 10 Οκτωβρίου του 1822, η φιλελεύθερη Γαλλική εφημερίδα Le Constitutionnel (η εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στον πλανήτη κατά τη δεκαετία του 1820) θα κυκλοφορήσει με την περιγραφή της μάχης στα Δερβενάκια στην πρώτη σελίδα της. Το άρθρο καταλήγει με την προειδοποίηση του Κολοκοτρώνη προς τους πολιορκημένους Τούρκους στην Κόρινθο να παραδοθούν άνευ όρων.
[όλες οι ημερομηνίες μετατράπηκαν στο παλαιό ημερολόγιο]
*Ο Αριστείδης Χατζής είναι Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το βιβλίο του Ο Ενδοξότερος Αγώνας: Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος και περιλαμβάνει πλήθος αποσπασμάτων από τον ευρωπαϊκό Τύπο της εποχής, σχετικά με την Ελληνική Επανάσταση, που δημοσιεύονται για πρώτη φορά.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr