Το πλοίο έδεσε στο λιμάνι στις 5.30 το πρωί. Τρία αυτοκίνητα και καμιά δεκαριά επιβάτες βγήκαμε όλοι κι όλοι. Οι υπόλοιποι, κυρίως φαντάροι και οδηγοί φορτηγών εταιρειών μεταφορών, θα συνέχιζαν το ταξίδι τους για τη Λήμνο. Αγιος Ευστράτιος, για τους ντόπιους Αη Στράτης, ένα κομμάτι γης έκτασης περίπου 45 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην καρδιά του βόρειου Αιγαίου – «ένα βότσαλο πεταμένο στη θάλασσα είμαστε», όπως θα μου πει αργότερα ένας ψαράς. Απέχει 38 ναυτικά μίλια από τη Σκύρο, 42 από τη Λέσβο και 18 από τη Λήμνο. Ουσιαστικά, όμως, δεν ανήκει σε καμιά «νησιωτική γειτονιά».
Ο Αη Στράτης είναι νησί ανάδελφο, από αρκετές απόψεις. Η φτώχεια το σημάδεψε ανά τους αιώνες. Πολλές φορές ερημώθηκε εξαιτίας πειρατικών επιδρομών. Οι πολιτικοί εξόριστοι, από το 1926 έως το 1963, έγραψαν ένα τεράστιο κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας του. Ο πληθυσμός τους ήταν μερικές δεκάδες τα χρόνια του βενιζελικού ιδιωνύμου (με το οποίο θεσμοθετήθηκαν οι εξορίες) και κάποιες εκατοντάδες στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά. Στον Εμφύλιο –ειδικά μετά το κλείσιμο του στρατοπέδου της Μακρονήσου– ο αριθμός τους πολλαπλασιάστηκε. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεπερνούσαν τις 4.000! Εκτοπισμένοι στην «ελληνική Σιβηρία» βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Δημήτρης Γληνός, ο Κώστας Βάρναλης, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Μάνος Κατράκης, ο Γιώργος Φαρσακίδης, ο Φοίβος Ανωγειανάκης, ο Χρίστος Δαγκλής, ο Τίτος Πατρίκιος, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης. Ο τελευταίος από τους εξόριστους που παρέμειναν στο νησί και έφτιαξαν εκεί οικογένεια πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 2012: ο Αντώνης Ρακόπουλος.
Από χίλια κύματα πέρασαν τις τελευταίες δεκαετίες οι κάτοικοί του – διακόσιοι πενήντα τέσσερις σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Πάλεψαν με ελλείψεις και τεράστιες δυσκολίες, κόπιασαν για να αποκτήσουν όσα για τους περισσότερους πολίτες αυτής της χώρας θεωρούνται αυτονόητα. Ως το 1991, που κατασκευάστηκε η προβλήτα, για παράδειγμα, τα πλοία δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν το λιμάνι· άνθρωποι και εμπορεύματα έφταναν στη στεριά με βάρκες. Μηχάνημα αυτόματης ανάληψης χρημάτων δεν υπήρχε μέχρι πριν από λίγα χρόνια· οι ντόπιοι έπρεπε να μεταβούν στη Μύρινα της Λήμνου (πέντε ώρες πηγαινέλα με το γερασμένο «Αιολίς») για να έχουν πρόσβαση σε τράπεζα. Φαρμακείο και φούρνος εξακολουθούν να μην υπάρχουν. Πέρα από τις συχνές ελλείψεις σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, κάποιες χρονιές το δημοτικό ιατρείο μένει χωρίς γιατρό. Προβλήματα στην ακτοπλοϊκή σύνδεση (με το Λαύριο και την Καβάλα) προκύπτουν ακόμα κατά διαστήματα.
Κι όμως, ο τόπος αλλάζει. Εξακολουθεί να βασίζεται στην κτηνοτροφία και, λιγότερο, στην αλιεία, αλλά έχει ανοιχτεί και στον τουρισμό, όσον μπορεί να «σηκώσει» με τις 180 κλίνες του. Μολονότι το νησί δεν θα γίνει ποτέ κοσμοπολίτικο, δεν το θέλουν άλλωστε ούτε οι Αγιοστρατίτες, αποτελεί ήδη επιλογή για όσους ενδιαφέρονται για εναλλακτικές διακοπές, καθώς και για οικογένειες με παιδιά, με τις όμορφες παραλίες του, το καλό και φθηνό φαγητό και την απόλυτη χαλάρωση που προσφέρει. Επίσης, έχει την τύχη να ζουν εδώ νέοι άνθρωποι που το αγαπούν και πιστεύουν στο μέλλον και στην ανάπτυξή του. Οπως η δήμαρχος Μαρία Κακαλή, εκλεγμένη από το 2014 (27 ετών τότε, η νεότερη σε όλη τη χώρα). Κόρη ψαρά, έφυγε για την Πάτρα, για να φοιτήσει στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία και επέστρεψε. Για την ίδια ήταν αυτονόητο. «Δεν μπορώ να λειτουργήσω πουθενά αλλού», λέει στην «Κ».
Στη συζήτησή μας η κ. Κακαλή μιλάει με υπερηφάνεια για ένα καινούργιο πρότζεκτ, που θα μετατρέψει τον Αγιο Ευστράτιο σε «πράσινο» ελληνικό νησί. «Σε μια κρίσιμη συγκυρία, όπου η ανάγκη για φθηνή, εγχώρια, καθαρή ενέργεια είναι πιο επιτακτική από ποτέ, ξεκινούν μέσω ΕΣΠΑ τα έργα για την ενεργειακή αυτονομία μας, μέσα από ένα πρωτοποριακό υβριδικό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές το οποίο, επιπλέον, θα εξασφαλίζει αποθήκευση ενέργειας. Θα ακολουθήσει η ενεργειακή αναβάθμιση όλων των δημοτικών κτιρίων και η κατασκευή σταθμού φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων». Ενα ακόμα έργο έχει ήδη ξεκινήσει: η αποκάλυψη των κοινόχρηστων έργων του παλαιού οικισμού, που καταστράφηκε στον σεισμό του 1968. «Θα μπορέσουμε όχι μόνο να τον περπατήσουμε ξανά και να πιάσουμε το νήμα της ιστορίας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά και να επεκτείνουμε τα δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε οι ιδιοκτήτες των σπιτιών να έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν στις ιδιοκτησίες τους και να τις “αναστήσουν” έπειτα από τόσες δεκαετίες εγκατάλειψης και μαρασμού».
«Τα παιδιά να γυρίζουν»
Το στοίχημα, πάντως, για την ίδια δεν είναι μόνο η ανάπτυξη: «Οσοι ζούμε εδώ αγαπάμε τον Αη Στράτη και προσπαθούμε για το καλύτερο αλλά… μεγαλώνουμε. Χρέος μας είναι, λοιπόν, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά μας να έχουν προοπτικές: να φύγουν μεν για σπουδές για να πάρουν όλα τα απαραίτητα εφόδια για τη μετέπειτα πορεία τους, αλλά να θελήσουν να επιστρέψουν, να εργαστούν, να δημιουργήσουν οικογένειες και να ευημερήσουν στον τόπο μας. Αυτή είναι η έγνοια μας», τονίζει η Μαρία Κακαλή, μητέρα δύο αγοριών ηλικίας δεκατριών και επτά ετών.
Είναι 6 Δεκεμβρίου, η ώρα έχει πάει εννιά και ο πατήρ Ιωάννης Γκέκας –πρώην ψαράς που χειροτονήθηκε πριν από χρόνια, επειδή παπάς δεν υπήρχε στο νησί– χτυπάει την καμπάνα του Αγίου Νικολάου για τρίτη φορά. Ανηφορίζουμε προς το εκκλησάκι όπου είναι συγκεντρωμένοι σχεδόν όλοι οι κάτοικοι. Η σημερινή γιορτή είναι σημαντική για τους ψαράδες, όπως, αντιστοίχως, η γιορτή του Αγίου Μόδεστου, στις 16 Δεκεμβρίου, για τους κτηνοτρόφους. Είναι οι δύο προστάτες άγιοί τους. Και οι μαθητές βρίσκονται εδώ. Τα μαθήματα θα γίνουν μετά τον εκκλησιασμό. Εντεκα παιδιά φοιτούν στο δημοτικό και δεκατέσσερα στο γυμνάσιο και στο λύκειο. Για πρώτη φορά έπειτα από χρόνια το νηπιαγωγείο δεν λειτούργησε. «Στενοχωρηθήκαμε πολύ γι’ αυτό», είχε παραδεχτεί νωρίτερα η δήμαρχος. «Ομως έχουμε δυο μωράκια, που σύντομα θα μεγαλώσουν, κι άλλο ένα που θα γεννηθεί σε λίγους μήνες· θα το υποδεχτούμε με μεγάλη χαρά».
Φαρμακείο και φούρνος εξακολουθούν να μην υπάρχουν στο νησί, ενώ κάποιες χρονιές το δημοτικό ιατρείο μένει χωρίς γιατρό.
Παρών στη λειτουργία είναι ο Χρήστος Γκατζόγιας, γυμναστής στο δημοτικό και στο γυμνάσιο. Κατάγεται από τα Γιάννενα, εργάζεται ως αναπληρωτής. «Φέτος είμαι εδώ, του χρόνου ποιος ξέρει πού…». Τι του αρέσει στο νησί και τι όχι; «Και στα δύο η απάντηση είναι ίδια: η ηρεμία. Εχει ιδιαιτερότητες, πάντως, να δουλεύεις σε μια τόσο μικρή κοινωνία. Το πρωί διδάσκεις, το απόγευμα θα πας για ψάρεμα με τα παιδιά ή θα τα συναντήσεις στην ταβέρνα. Δένεσαι περισσότερο από όσο σε οποιοδήποτε άλλο σχολείο μιας μεγάλης πόλης. Φτάνει να μπορείς να κρατάς την ισορροπία που χρειάζεται». Η διαμονή αποτελεί και στην περίπτωση του Αη Στράτη «πονοκέφαλο» για τους εκπαιδευτικούς. Ο κ. Γκατζόγιας πληρώνει ενοίκιο 250 ευρώ για ένα δωμάτιο. Οι λογαριασμοί δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτό το ποσό. «Να σκεφτείτε ότι, για να κάνω οικονομία στο ρεύμα, δεν έχω ανάψει ακόμα ούτε μια φορά το κλιματιστικό». Η Μυτιληνιά συνάδελφός του Ευαγγελία Λαγουτάρη, μαθηματικός, περνάει τον δεύτερο χειμώνα της στην άγονη γραμμή του βόρειου Αιγαίου. «Αν και κατάγομαι από τη Λέσβο, ποτέ δεν είχα ζήσει σε ένα τόσο μικρό μέρος. Ο πρώτος χρόνος ήταν περίοδος προσαρμογής. Τώρα έχω βρει τα πατήματά μου, ξέρω τι να περιμένω και τι όχι. Με έχει συγκινήσει βαθιά η αγάπη των μαθητών μας για το νησί. Νοιάζονται για τον τόπο τους, δεν θέλουν να ερημώσει».
Tο ρήμα «ερημώνω» επιστρέφει επίμονα, ξανά και ξανά, στις κουβέντες με τους ντόπιους. Είναι το πιο απειλητικό σενάριο για τον Αη Στράτη αν δεν υπάρξει, όπως επισημαίνουν, μια στοχευμένη νησιωτική πολιτική, με μέτρα όχι οριζόντια αλλά εξατομικευμένα, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες και τις προοπτικές ανάπτυξης κάθε νησιού.
Θα το χρησιμοποιήσει και η Λαρισαία Αννα Παπανικολάου, θεολόγος, που ήρθε για πρώτη φορά ως καθηγήτρια στο γυμνάσιο και στο λύκειο, όπου την συναντούμε, για μια μόνο χρονιά, το 2006. Επέστρεψε το 2012 και το 2017, με μόνιμη θέση πλέον, από αγάπη για το νησί και, κυρίως, για τους ανθρώπους του. «Το σχολείο μας διαθέτει πλήρη τεχνολογικό εξοπλισμό, πρόσφατα αποκτήσαμε καινούργιο γήπεδο, πριν ζητήσουμε κάτι, το έχουμε. Και οι κάτοικοι, και η δημοτική αρχή έχουν ευτυχώς συνειδητοποιήσει ότι αν ερημώσει το σχολείο, θα ερημώσει και ο τόπος, γι’ αυτό και το στηρίζουν. Οσο για τους μαθητές μας; Στη συντριπτική πλειονότητά τους δεν θέλουν να φύγουν από το νησί. Εδώ ονειρεύονται το μέλλον τους. Θέλουν να προσφέρουν».
Ανοιγμα στον τουρισμό
Αμέσως μετά το σχολείο, στο Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο Αγίου Ευστρατίου μας περιμένουν η Δήμητρα Κοτσαλίτη, γέννημα θρέμμα Αθηναία, και η Ευγενία Ρέππα, με καταγωγή από το Λιτόχωρο. Ανειδίκευτες γιατροί και οι δύο, κάνουν εδώ το αγροτικό τους. Θέλουν να γίνουν νευρολόγοι. Ενα χρόνο θα μείνουν, ο επόμενος συνάδελφός τους θα έρθει πάλι για ένα χρόνο και ούτω καθεξής. «Αυτή η συνεχής εναλλαγή δεν είναι καλή για τους κατοίκους. Ναι μεν αισθάνονται ώς ένα βαθμό την ασφάλεια ότι ο αγροτικός γιατρός θα αντιμετωπίσει ένα επείγον περιστατικό, αλλά δεν μπορούν να έχουν σε μόνιμη βάση θεράποντα γιατρό που να γνωρίζει το ιστορικό τους και να τους παρακολουθεί. Ακόμα και ο νέος θεσμός, του προσωπικού γιατρού, πώς να υλοποιηθεί εδώ; Οι Αγιοστρατίτες έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν γιατρό είτε από τη Λήμνο είτε από τη Λέσβο, με την οποία όμως δεν υπάρχει ακτοπλοϊκή σύνδεση!», εξηγούν. Η επαρκής παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης παραμένει δύσκολη εξίσωση για την τοπική κοινωνία.
Εχει πάει μεσημέρι. Ο «Αρτεμώνας» είναι η μοναδική ταβέρνα που λειτουργεί τον χειμώνα. Το μενού σήμερα περιλαμβάνει φρέσκο γαλέο αχνιστό, σαρδέλες, χοιρινό με ντόπια μανιτάρια, χόρτα και φάβα. Με τον φωτογράφο της «Κ» παραγγέλνουμε και μπίρα San Strati. Την φτιάχνει ο Κλεάνθης Μουστακάκης, καθηγητής Αγγλικών και ιδιοκτήτης ενός από τα τρία παντοπωλεία του οικισμού. Γνωρίστηκε με την Αγιοστρατίτισσα σύζυγό του όταν εκείνη σπούδαζε βιβλιοθηκονόμος στην Αθήνα και το 2005 αποφάσισαν να κάνουν πράξη το όνειρο της αποκέντρωσης. «Στην πρωτεύουσα είχαμε από δυο δουλειές ο καθένας, χρήματα έρρεαν από παντού, αλλά δεν βλεπόμασταν σχεδόν καθόλου, δεν είχαμε ποιότητα ζωής. Ενα “κλικ” απείχαμε, τελικά, από όσα είχαμε πραγματικά ανάγκη. Εγκατασταθήκαμε εδώ». Τα τέσσερα παιδιά τους γεννήθηκαν στο νησί. «Δεν μας λείπει τίποτα, οι αποστάσεις έχουν μικρύνει, άλλωστε, με την τεχνολογία. Εγώ κάνω το μεταπτυχιακό μου διαδικτυακά. Θέλω τα παιδιά μου να σπουδάσουν, να δουν πράγματα, να αποκτήσουν και εμπειρίες και, αν το επιλέξουν, να γυρίσουν για να προκόψουν στη γενέτειρά τους».
Ο τουρισμός φαντάζει ως η πιο ελκυστική προοπτική για τη νέα γενιά. Η Ιουλία Μπαλάσκα, ιδιοκτήτρια του πρώτου ξενώνα που λειτούργησε στον Αη Στράτη, γνωρίζει όσο ίσως κανείς άλλος αν το νησί έχει τις δυνατότητες να μπει με αξιώσεις στον τουριστικό χάρτη της χώρας. Ο πεθερός της, επιστρέφοντας στις αρχές της δεκαετίας του 1970 από την Αφρική, όπου είχε φύγει μετανάστης, δεν βρήκε το πατρικό του σπίτι, που ήταν στην παραλία: το είχε «καταπιεί» η θάλασσα, στη διάρκεια του σεισμού, το 1968. Αγόρασε, λοιπόν, ένα αρχοντικό, απέναντι από το Μουσείο Δημοκρατίας. Η ίδια, ερχόμενη ως νύφη, αποφάσισε να το μετατρέψει σε μικρή ξενοδοχειακή μονάδα. «Το κεφάλαιο τουρισμός δειλά δειλά άνοιξε για το νησί μετά τη Μεταπολίτευση. Οσοι έφταναν, βέβαια, ήταν κυρίως… φευγάτοι, φοιτητές. Εμεναν σε σκηνές. Μεγάλη απόσταση έχουμε διανύσει από τότε, αλλά πολλά πρέπει ακόμα να γίνουν. Τα καταλύματα παραμένουν λίγα, οι υπηρεσίες πρέπει να βελτιωθούν. Ομως ένα έχει σημασία: ο Αη Στράτης είναι πανέμορφος κι όποιοι τον ανακαλύπτουν τον ερωτεύονται μεμιάς!».
Εχει δίκιο. Μπορεί να μοιάζει «πρωτόγονος» σε όσους είναι μαθημένοι σε άλλες ανέσεις και διαφορετικά μεγέθη, να μην προσφέρεται για «καρτποσταλικά» ενσταντανέ, να μην έχει πολλές επιλογές εστίασης και διασκέδασης, όμως αυτό το νησί έχει έναν παλμό που, λίγο αν αφεθείς, τον νιώθεις. «Είναι πιο “βαρύς” ο χειμώνας σ’ ένα νησί όπως το νησί σας;», είχα ρωτήσει τη δήμαρχο. «Εξαρτάται πώς το βλέπει κανείς. Εμείς που συνειδητά επιλέξαμε να ζούμε εδώ είμαστε μαθημένοι στα δύσκολα, έχουμε βρει τα πατήματά μας και τρόπους να περνάμε καλά», μου είχε απαντήσει. Το τελευταίο βράδυ μας στο νησί, οι μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου μας κάλεσαν στη χριστουγεννιάτικη χοροεσπερίδα τους. Μια λαϊκή κομπανία είχε έρθει από τη Λήμνο, σχεδόν όλοι οι ντόπιοι ήταν εκεί, το γλέντι άναψε. Πράγματι, οι Αγιοστρατίτες έχουν βρει τα πατήματά τους. Και χορεύουν και συγκλονιστικά ζεϊμπέκικο!
Ο,τι απέμεινε από τον σεισμό του 1968
Στις 20 Φεβρουαρίου 1968, δυνατός σεισμός έπληξε το νησί. Τα περισσότερα από τα πεντακόσια σπίτια κατέρρευσαν. Είκοσι τέσσερις άνθρωποι άφησαν την τελευταία τους πνοή κάτω από γκρεμισμένους τοίχους και σκεπές. Τα επόμενα εικοσιτετράωρα, οι κάτοικοι μάζεψαν τους νεκρούς και τους έθαψαν πρόχειρα. Ο θρυλικός φωτογράφος Βασίλης Μανικάκης, καταγραφέας της ζωής των Αγιοστρατιτών επί δεκαετίες, έλειπε στην Αθήνα. Οταν έπειτα από μερικές ημέρες κατάφερε να φτάσει στο νησί, έμαθε ότι η Αγγελική, αδελφή της γυναίκας του, ήταν ανάμεσα στα θύματα και πήγε στο νεκροταφείο για να βρει τον τάφο της. Αντίκρισε μόνο λάκκους σκεπασμένους με χώμα. Χωρίς σταυρούς, χωρίς ονόματα. Απογοητευμένος, ήταν έτοιμος να φύγει, όταν με την άκρη του ματιού του διέκρινε κάποια κίνηση. Ηταν ο Φιντέλ, ο σκύλος της Αγγελικής, κουλουριασμένος πάνω στον λάκκο της κυράς του. Στη συνέχεια, η χούντα, με συνοπτικές διαδικασίες και μη αφήνοντας περιθώριο αντιρρήσεων στους ντόπιους, έδωσε την εντολή να εγκαταλειφθεί οριστικά ο οικισμός του λόφου του Αη Γιάννη και να οικοδομηθεί καινούργιος. Μέσα σε λίγες εβδομάδες οι μπουλντόζες ολοκλήρωσαν το καταστροφικό έργο του Εγκέλαδου. Οι παλιές γειτονιές των Αγιοστρατιτών διαλύθηκαν, η παραδοσιακή αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική χάθηκε. Τρία-τέσσερα πέτρινα σπίτια διασώθηκαν μόνο – περίεργο πώς. Είναι γαντζωμένα στον βράχο του Μπούμπουνα ή «του Τρότσκι», όπως τον έλεγαν κάποτε οι εξόριστοι. Τα νέα χτίστηκαν πρόχειρα, με τσιμεντόλιθους, στις εκβολές των χειμάρρων Τενεδιώτη και Παραδείση, εκεί όπου κάποτε βρίσκονταν ο δυτικός τομέας του στρατοπέδου των εκτοπισμένων και τα περιβόλια των ντόπιων.
«Eμείς σχολάσαμε, πέθανε η ψαρική»
«Είναι μικρό το νησί μας, σαν βότσαλο ριγμένο στο πέλαγος. Μεγάλους κόλπους δεν έχει, ούτε στεριά άλλη κοντά του. Οποτε φυσούν δυνατοί άνεμοι, “ζωντανή” έρχεται η θάλασσα κατά πάνω μας». Συναντώ τον Μιχάλη Διαλυνά στο λιμάνι, εκεί όπου είναι αραγμένο το καΐκι του, ο «Ταξιάρχης». Είναι ψαράς, όπως και ο πατέρας του, και νοσταλγεί τις καλές εποχές, τους «χρυσούς αιώνες» του επαγγέλματός του: τις δεκαετίες του 1990 και του 2000. «Τότε βγάζαμε ψάρια και λεφτά με το τσουβάλι, που λέει ο λόγος». Σήμερα ακόμη και το μεροκάματο είναι δύσκολο για τον ίδιο και τους υπόλοιπους Αγιοστρατίτες αλιείς. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα πλεούμενα είναι πια τραβηγμένα στη στεριά. «Eμείς σχολάσαμε, πέθανε η ψαρική, κοπέλα μου. Οσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, αυτή είναι η αλήθεια. Και όχι μόνο λόγω της υπεραλίευσης. Μπορεί να ρίξουμε τέσσερις ή πέντε χιλιάδες οργιές δίχτυα, να τα σηκώσουμε και τα ψάρια που θα μαζευτούν στο τελάρο να μην αξίζουν ούτε εκατό ευρώ. Στην Αθήνα πληρώνετε πενήντα ευρώ το κιλό για τα “πρώτα”, αλλά σε εμάς οι έμποροι ζήτημα είναι αν θα δώσουν δεκαπέντε. Κι ας είμαστε μεσοπέλαγα από τα ξημερώματα μέχρι να βραδιάσει, όσο “βαστάει” ο ήλιος. Κάποιες φορές δεν φέρνουμε αρκετά ψάρια ούτε καν για να γεμίσει το δικό μας τσουκάλι. Υπολογίστε τα καύσιμα, τα δολώματα, τις ζημιές…», λέει ο κ. Διαλυνάς. «Κι από κοντά οι Τούρκοι. Οι ανεμότρατές τους, κάτι θεριά, πλησιάζουν στο ένα μίλι από το λιμάνι μας. Ξεκινάνε οι δυο λιμενικοί μας, με ένα φουσκωτό μια σταλιά, να τους απομακρύνουν. Εκείνοι τους κοροϊδεύουν, γελάνε και τους τραβάνε βίντεο με τα κινητά. Μόλις οι δικοί μας επιστρέφουν, μπαίνουν ξανά στα νερά μας. Για να μη σου πω ότι κάθε τόσο μας κλέβουν τα δίχτυα και τα εργαλεία μας. Αναρωτιέμαι: κάθε φορά που είναι να μας επισκεφθεί κάποιος υπουργός, δεσπότης ή βουλευτής, τους φέρνουν με κανονιοφόρους και ελικόπτερα. Πού είναι όταν οι Τούρκοι κάνουν το Αιγαίο ξέφραγο αμπέλι;». Ολα αυτά αποτρέπουν τους νέους από το να ασχοληθούν με την αλιεία, συνεχίζει ο κ. Διαλυνάς. «Οι ίδιοι οι γονείς δεν θέλουμε τέτοιο μέλλον για τα παιδιά μας. Να τραβήξουν όσα εμείς; Αφού δεν μπορεί πια να μας ζήσει η θάλασσα…».
