Πόσες δοκιμασίες μπορεί να υπομείνει κάποιος; Πόσες φορές αντέχει να πέσει και να ξανασηκωθεί; Για τον Σίκο, το φιλότιμο αγόρι από το Κονγκό με τα γελαστά μάτια και την ανεξάντλητη θέληση για μόρφωση, η λίστα μοιάζει να μην έχει τελειωμό. Δέκα χρόνια μετά μια ανείπωτη προσωπική τραγωδία και τον ξεριζωμό από την πατρίδα του, και πάνω που ένιωσε ξανά ότι ανήκει κάπου, η Ελλάδα τον ξαναστέλνει πίσω στο Κονγκό. Πίσω στον κίνδυνο. Πίσω στο τραύμα.
Ηταν 10 ετών όταν ο Σίκο έζησε τη σφαγή ολόκληρης της οικογένειάς του από στρατιώτες. Ο ίδιος, που τυχαία έλειπε εκείνη τη στιγμή από το σπίτι, αναγκάστηκε να δραπετεύσει από τη χώρα του για να σωθεί. Βρέθηκε στο Μαρόκο με τον θείο του, ο οποίος όμως πολύ σύντομα πέθανε. Ο Σίκο έζησε στο Μαρόκο ως επαίτης μέχρι τα 14 του. Επειτα, με φουσκωτή βάρκα πέρασε στη Λιβύη και από εκεί επιχείρησε να περάσει στην Ευρώπη. Η μοίρα τού επιφύλαξε ακόμη μία περιπέτεια όταν το σαπιοκάραβο στο οποίο επέβαινε βούλιαξε, με συνέπεια πολλοί συνταξιδιώτες του πρόσφυγες να πνιγούν αβοήθητοι. Εκείνος διασώθηκε από ιταλικό εμπορικό πλοίο. Κατέληξε στην Τουρκία, από όπου κατάφερε να περάσει με βάρκα στην Κω.
Ηταν Δεκέμβριος του ’19 όταν έφτασε στη δομή ασυνόδευτων ανηλίκων «Νεφέλη 1» του Κοινωνικού ΕΚΑΒ στον Πειραιά. Μιλούσε τη μητρική του γλώσσα, τα Lingala, ελάχιστα γαλλικά και ελάχιστα ελληνικά που είχε μάθει τον λίγο καιρό που έμεινε στην Κω. Η Αννα Μαρία Κατωμονιάτη, σήμερα υπεύθυνη επικοινωνίας και εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Κοινωνικού ΕΚΑΒ, εργαζόταν τότε ως εκπαιδευτικός στη δομή. «Θυμάμαι πόσο δύσκολη ήταν η επικοινωνία μαζί του, αλλά και πόσο τρομερή θέληση είχε να μάθει», λέει στην «Κ». Πολύ γρήγορα το παιδί γράφτηκε στο σχολείο, το 1ο ΕΠΑΛ Πειραιά, παίρνοντας κατεύθυνση ηλεκτρολογίας. «Ηταν απίστευτα το σθένος και η αφοσίωση με την οποία παρακολουθούσε τα μαθήματα», θυμάται η ίδια. «Ακόμα και στην καραντίνα, που παρακολουθούσε online, δεν έχανε ποτέ μάθημα. Σε όλους μας είχε κάνει φοβερή εντύπωση η αφοσίωσή του. Ως εκπαιδευτικός δεν έχω ξαναδεί τέτοιο πείσμα σε παιδί». Συχνά, σημειώνει η κ. Κατωμονιάτη, τον έψαχνε στη δομή και τον έβρισκε στο δωμάτιό του να μελετά. «Να μου στέλνεις να διαβάζω, κυρία», της είπε όταν ενηλικιώθηκε και έπρεπε να φύγει από τη δομή. Είχε ζήσει εκεί τρία χρόνια, κατορθώνοντας να μάθει καλά ελληνικά (συμμετείχε σε όλες τις δραστηριότητες της δομής, χωρίς να απουσιάζει ποτέ από το μάθημα ελληνικών), να πάρει απολυτήριο με 15,5 και να φτάσει να ονειρεύεται μέχρι και τη φοίτηση σε ΙΕΚ Ηλεκτρολογίας.
Το επόμενο διάστημα φιλοξενήθηκε προσωρινά σε διαμέρισμα ημιαυτόνομης διαβίωσης στο πλαίσιο του προγράμματος φιλοξενίας αιτούντων άσυλο, «Estia». Σήμερα, μετά τη διακοπή των προγραμμάτων φιλοξενίας προσφύγων σε διαμερίσματα, ο Σίκο πήρε τη ζωή στα χέρια του. Στα 20 του εγκαταστάθηκε μαζί με συνομήλικο φίλο του από τη Συρία –γνωρίστηκαν στη δομή του Κοινωνικού ΕΚΑΒ– σε μισθωμένο διαμέρισμα. Καλύπτει τα έξοδά του έχοντας μόνιμη εργασία σε εργοστάσιο συσκευασίας στον Ασπρόπυργο.
Η απόρριψη
Δεν υπήρχε αμφιβολία στο μυαλό κανενός ότι ο Σίκο θα λάβει άσυλο από τη χώρα μας. Η απορριπτική απόφαση έπεσε σαν βόμβα σε όλους στην οργάνωση, στους καθηγητές του στο σχολείο, στους συναδέλφους του στη δουλειά, στους ανθρώπους της Λυρικής όπου είχε παρακολουθήσει ένα εξάμηνο πρόγραμμα κατέχοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην παράσταση «Untitled for now: An old fable» (από εκεί η φωτογραφία). Πώς είναι δυνατόν; Οσοι έχουν διαβάσει την απόφαση κάνουν λόγο για αντιφατικά μηνύματα.
Μολονότι η έκθεση της υπηρεσίας περιγράφει με ακρίβεια και λεπτομέρεια την εμπόλεμη κατάσταση και την τραγωδία που βιώνουν οι άμαχοι στο Κονγκό, συμπεραίνοντας έτσι ότι και ο αιτών άσυλο κινδυνεύει, το αίτημά του τελικά απορρίπτεται. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι παρόλο που η εξαναγκαστική στρατολόγηση αποτελεί τακτική που επιστρατεύουν οι ένοπλες ομάδες στην ανατολική ΛΔΚ, δεν στοχοποιείται ολόκληρος ο ανδρικός πληθυσμός.
Το μεγαλύτερο σοκ το έχει υποστεί ο ίδιος. «Μιλάμε για ένα παιδί που όταν ακούει τη λέξη Κονγκό λέει “δεν θέλω να μιλήσω”. Ως δασκάλα του είχα πολλές φορές ανοίξει τη συζήτηση για την πατρίδα του και πάντα μου έλεγε “κυρία, δεν θέλω να θυμάμαι”. Ηταν ένα παιδί με βαθύ τραύμα, σύμφωνα και με την ψυχολόγο του. Τόσο που όταν διηγείται εκείνα τα γεγονότα δεν μπορεί να συνδέει το συναίσθημα με τις αναμνήσεις του, τα αφηγείται αποστασιοποιημένα».
Της στέλνει καθημερινά μηνύματα: «Τι θα γίνει; Τι θα κάνω;». Μολονότι δεν φιλοξενείται πια στο Κοινωνικό ΕΚΑΒ, η οργάνωση υποστηρίζει το παιδί νομικά και σε ό,τι χρειάζεται. Οι ελπίδες όλων έχουν εναποτεθεί στην προσφυγή που έχει ήδη κατατεθεί. «Ολοι όσοι τον γνωρίζουν έχουν στείλει επιστολές που τον στηρίζουν. Το άσυλο το οφείλουμε σε όλα τα παιδιά, αλλά εδώ μιλάμε για ένα παιδί που δεν μπορούσε καλά καλά να πιάσει το μολύβι όταν βρέθηκε στη χώρα μας. Κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες για να τα καταφέρει». Οπως υπογραμμίζει η ίδια, ο μόνος λόγος που δεν ξεκίνησε τις σπουδές του ακόμη είναι το ωράριο εργασίας.
