Η περίπτωση του γηροκομείου στον Κορυδαλλό αναδεικνύει με τον πλέον εκκωφαντικό τρόπο τις «τρύπες» στο σύστημα λειτουργίας και ελέγχου των μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων. Το πλαίσιο αδειοδότησης και παρακολούθησής τους ήταν μέχρι πρόσφατα προβληματικό και οι αρμόδιες υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ενωσης Μονάδων Φροντίδας μπορεί να λειτουργούν έως και 50 παράτυπες μονάδες στην Αττική, ενώ εργαζόμενοι σε ΜΦΗ περιγράφουν στην «Κ» τις καθημερινές προκλήσεις και τα προβλήματα λόγω έλλειψης προσωπικού.
Διάτρητο το σύστημα ελέγχου των γηροκομείων
Της Τάνιας Γεωργιοπούλου
Οκτώ ηλικιωμένοι από το γηροκομείο στον Κορυδαλλό, οι τρόφιμοι του οποίου διαβιούσαν σε άθλιες και επικίνδυνες για την υγεία τους συνθήκες, έχουν μεταφερθεί στο Γηροκομείο Αθηνών. Πρόκειται για όσους δεν κατάφεραν να εντοπιστούν οι συγγενείς τους. Οι υπόλοιποι –ο αριθμός των φιλοξενουμένων ήταν 35, την ημέρα που η μονάδα σφραγίστηκε– φέρονται να μεταφέρθηκαν σε άλλες δομές από τους οικείους τους. Χρειάστηκαν σχεδόν 2,5 χρόνια από την ημέρα που η αντιπεριφερειάρχης Πειραιά υπέγραψε τη σφράγιση της μονάδας (10.9.2020) για να μπει λουκέτο. Σε αυτό το διάστημα δεκάδες ηλικιωμένοι άνθρωποι συνέχισαν να ζουν στον χώρο, βρώμικοι και υποσιτισμένοι, χωρίς ιατρική περίθαλψη, ενώ κάποιοι –ο αριθμός των φιλοξενουμένων άλλαζε διαρκώς– φαίνεται ότι έχουν εξαφανιστεί!
Καθώς ο πληθυσμός της Ελλάδας γερνάει, όπως δείχνουν τα δημογραφικά δεδομένα, τάση που δεν αναμένεται να ανακοπεί, η πολιτεία είναι υποχρεωμένη να θωρακίσει τον χώρο της φροντίδας ηλικιωμένων. Το 7,3% του πληθυσμού είναι άνω των 80 ετών και το 22,6% του πληθυσμού 65 ετών και άνω. Ανω των 90 ετών είναι 139.296 πολίτες στην Ελλάδα.
Η περίπτωση της μονάδας φροντίδας ηλικιωμένων (ΜΦΗ) στον Κορυδαλλό αναδεικνύει με τον πλέον εκκωφαντικό τρόπο το πόσο ανεπαρκές και διάτρητο είναι το σύστημα λειτουργίας και ελέγχου των μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων, ανθρώπων δηλαδή που είναι πολύ πιθανό να μην έχουν τη δυνατότητα να υπερασπιστούν στο ελάχιστο τον εαυτό τους. Προκύπτουν κρίσιμα ερωτήματα: Γιατί αφού οι κρατικοί φορείς γνώριζαν, δεν κινήθηκαν άμεσα; Γιατί χρειάστηκαν δυόμισι χρόνια για να παρέμβει εισαγγελέας και να σφραγιστεί η μονάδα τη στιγμή που η ζωή ανθρώπων βρισκόταν σε κίνδυνο; Και ίσως το κρισιμότερο, από πού αντλούσε τη βεβαιότητα ατιμωρησίας ο ιδιοκτήτης και αρνιόταν να δώσει τα στοιχεία των περιθαλπομένων και των συγγενών τους (έγγραφο περιφέρειας 12.8.2022) έτσι ώστε να ειδοποιηθούν; Κατά τον έλεγχο, άτομο που εμφανίστηκε ως διαχειριστής «επέδειξε συμφωνητικά των 800 ευρώ ανυπόγραφα με ασαφή στοιχεία των συμβαλλόμενων προσώπων, με αποτέλεσμα να μην είναι κατανοητό πώς ακριβώς και από ποιους γίνεται η εισαγωγή», αναφέρεται στο πόρισμα.
Τα κρίσιμα ερωτήματα που προκύπτουν για την περίπτωση της μονάδας φροντίδας ηλικιωμένων στον Κορυδαλλό.
Το πλαίσιο αδειοδότησης, λειτουργίας και ελέγχου των μονάδων ήταν μέχρι πρόσφατα εξαιρετικά θολό, ενώ οι αρμόδιες υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες. Παράλληλα, οι άνθρωποι που διενεργούν τους ελέγχους πολύ συχνά μπαίνουν στο στόχαστρο των ελεγχομένων που τους καταγγέλλουν για «συκοφαντική δυσφήμηση» όταν καταγράφουν όσα ανακαλύπτουν. Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι όταν η υφυπουργός Εργασίας Δόμνα Μιχαηλίδου ζήτησε τα στοιχεία των μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων στην Ελλάδα για να προγραμματιστεί ο εμβολιασμός, ανακάλυψε ότι ενιαίο μητρώο δεν υπήρχε και τα στοιχεία των μονάδων βρίσκονταν ανά περιφέρεια. Για να οργανωθεί κεντρικά ο in situ εμβολιασμός, το κράτος συγκέντρωσε τα στοιχεία και έτσι γνωρίζει ότι υπάρχουν σε όλη την επικράτεια 305 αδειοδοτημένες μονάδες ιδιωτικές και δημόσιες ή εκκλησιαστικές, εκ των οποίων περίπου οι μισές βρίσκονται στην Αττική. Κάποιες επίσης παραμένουν σε «μεταβατική περίοδο» έως το τέλος του έτους προκειμένου να συμμορφωθούν με τη νομοθεσία και να λάβουν έγκριση λειτουργίας.
Ο ρόλος της πανδημίας
Η αρμόδια για τους ελέγχους διεύθυνση της Περιφέρειας Αττικής είναι σοβαρά υποστελεχωμένη και παρότι έχουν εγκριθεί νέες προσλήψεις από το 2019, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε πηγή της Περιφέρειας Αττικής, «δεν έχει πατήσει νέος υπάλληλος το πόδι του εδώ και χρόνια». Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η Περιφέρεια Αττικής μπορεί να πραγματοποιεί δύο τακτικούς ελέγχους τον χρόνο και έκτακτο έλεγχο μόνο σε περίπτωση καταγγελίας. Η περίοδος της πανδημίας ήταν καταστροφική όσον αφορά τις συνθήκες λειτουργίας των μονάδων. Εποπτεία ουσιαστικά ασκούν οι συγγενείς επισκέπτες που βλέπουν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο άνθρωπός τους. Λόγω του κορωνοϊού για δύο χρόνια κανένας δεν μπορούσε να μπει στις ΜΦΗ, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει έλεγχος».
Επιστρέφοντας στη ΜΦΗ στον Κορυδαλλό, η εταιρεία προσέφυγε δικαστικά ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά και κατάφερε να ακυρώσει την απόφαση σφράγισης της μονάδας παρά το πόρισμα της περιφέρειας. Aκολούθησαν ακόμη οκτώ πορίσματα ελέγχων, ωστόσο η Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά και το Διοικητικό Εφετείο προτίμησαν να μείνουν στο γράμμα του νόμου και έτσι η ΜΦΗ συνέχισε τη λειτουργία της, μέχρι τη δημοσιοποίηση της έκθεσης του Συνηγόρου του Πολίτη.
Εως και 50 παράτυπες μονάδες στην Αττική
Της Ιωάννας Φωτιάδη
Η υπόθεση με το γηροκομείο στον Κορυδαλλό έκανε ευρέως γνωστό το πρόστιμο ύψους 60.000 ευρώ σε δομές χωρίς άδεια λειτουργίας, το οποίο έχει τεθεί σε ισχύ πρόσφατα. «Αυτό θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για όσους είχαν τέτοιες βλέψεις», σχολιάζει στην «Κ» ο Στέλιος Προσαλίκας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΠΕΜΦΗ) και ιδιοκτήτης μονάδας. «Πανελλαδικά υπάρχουν περίπου 300 αδειοδοτημένες μονάδες, όμως εκτιμώ ότι στην Αττική πρέπει να λειτουργούν παράτυπα έως και 50 γηροκομεία». Για τις συνθήκες που επικρατούν εκεί, «μπορείτε να αφήσετε τη φαντασία σας ελεύθερη», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού είναι παγκόσμιο πρόβλημα και έχει οδηγήσει τον κλάδο σε αδιέξοδο. Ως εναλλακτική, οι ιδιοκτήτες καταφεύγουν σε βοηθούς νοσηλευτών, ακόμη και άτομα εντελώς ανειδίκευτα. Στο σπίτι, βέβαια, με τους ηλικιωμένους ασχολούνται συγγενείς χωρίς προϋπηρεσία, συνήθως όμως, όταν επιλέγεται η παραμονή σε γηροκομείο, η κατάσταση του ηλικιωμένου έχει επιβαρυνθεί.
«Κατά τους ελέγχους σε πολλές μονάδες έχουν επιδοθεί πρόστιμα για τον αριθμό των εργαζομένων, με τη λογική ότι αυτός συνδέεται και καθορίζει το επίπεδο παροχής υπηρεσιών». Μεγάλο ποσοστό των ενδιαφερομένων έχει ως «ταβάνι» τα 1.000 ευρώ που μπορεί να πληρώσει στις δομές. «Δυστυχώς, όμως, με τις σημερινές τιμές ο λογαριασμός δεν βγαίνει». Στο καθαρά «ξενοδοχειακό» κομμάτι οι εκπτώσεις είναι αποδεκτές, δεν ισχύει όμως το ίδιο στο σκέλος της νοσηλευτικής φροντίδας, της περιποίησης και της σίτισης. Οι νοσηλευτές, με τους οποίους μίλησε η «Κ», κάνουν λόγο για χώρους «φιλοξενίας», όπου οι άνθρωποι κάνουν μπάνιο μια φορά την εβδομάδα και αλλάζουν μια φορά την ημέρα. «Ο έλεγχος των συγγενών υπήρξε ανέκαθεν μεγαλύτερος και αυστηρότερος από αυτόν της περιφέρειας», σημειώνει ο κ. Προσαλίκας. Καθώς, όμως, για σχεδόν τρία χρόνια οι συγγενείς είναι λόγω πανδημίας απόντες από τις δομές, φαίνεται ότι ορισμένοι εκμεταλλεύτηκαν τη συγκυρία για να βγάλουν χρήματα.
«Προσφέρουμε πρόνοια και μακροχρόνια περίθαλψη, αλλά με τις σημερινές συντάξεις οι άνθρωποι δεν μπορούν να ανταποκριθούν οικονομικά, χρειάζεται υποστήριξη και από την πολιτεία», τονίζει ο ίδιος και δεν αποκλείει άνοδο των τροφείων. Και συμπληρώνει με έμφαση ότι «τα γηροκομεία στα Χανιά και τον Κορυδαλλό έχουν δυσφημήσει έναν κλάδο που έχει υψηλό επίπεδο και τα κατάφερε μια χαρά στη διάρκεια της πανδημίας, αν συγκρίνουμε με το τι συνέβη στο εξωτερικό».