Eνας άνδρας χτενίζει τα μαλλιά της κόρης του σε κοτσιδάκια. Μια γυναίκα αστυνομικός παρασημοφορείται. Για έναν μήνα, ξεκινώντας από το Σαββατοκύριακο 11 και 12 Μαρτίου, αυτές τις εικόνες θα βλέπουν πολίτες που χρησιμοποιούν το μετρό της Αθήνας, και όσοι βρίσκονται σε στάσεις λεωφορείων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κομοτηνή, στο πλαίσιο της καμπάνιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «EndGenderStereotypes», που παροτρύνει τον κόσμο να εξαλείψει τα έμφυλα στερεότυπα, και «τρέχει» στις 27 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Με αφορμή την καμπάνια και τη σημερινή Ημέρα της Γυναίκας, η Νιόβη Ρίγκου, η οποία ανέλαβε το γραφείο της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα τον Μάιο του 2021, μιλάει στην «Κ».
Η κ. Ρίγκου δεν είναι η πρώτη γυναίκα που κατέχει τον συγκεκριμένο τίτλο. Πρώτη ήταν η Μαρία Σαββαΐδου το 1994, ενώ το 1981, όταν το γραφείο της αντιπροσωπείας άνοιξε στην Ελλάδα, η Αννα Χαρίτου ήταν αναπληρώτρια αντιπρόσωπος. Παρ’ όλα αυτά, είναι η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει το γραφείο εδώ και περισσότερο από δύο δεκαετίες.
– Ποια είναι η κατάσταση για τις γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Είναι ένας ανδροκρατούμενος χώρος που αλλάζει;
– Είναι σίγουρο ότι αλλάζει. Για πρώτη φορά, έχουμε γυναίκα πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Επίσης, είναι γεγονός ότι το να έρθει γυναίκα στην αντιπροσωπεία, ειδικά της Αθήνας, είχε ιδιαίτερη σημασία γιατί εδώ και χρόνια όλοι ήταν άνδρες, και όχι μόνο οι επικεφαλής αλλά και οι αναπληρωτές τους, ενώ τώρα έχουμε και αναπληρώτρια γυναίκα. Στην αντιπροσωπεία είμαστε 23 άτομα, οι 14 γυναίκες. Το να φτάσουν οι γυναίκες σε υψηλές διοικητικές θέσεις της επιτροπής ήταν στρατηγική που ξεκίνησε από την προηγούμενη επιτροπή. Αυτά παίρνουν χρόνο, αλλά ήδη από το 2021 μέχρι το 2022 είδαμε αύξηση 5,2% σε γυναίκες σε καίριες θέσεις. Στόχος είναι μέχρι το 2024 να φτάσουμε στο 50-50. Στο Κολέγιο των Επιτρόπων οι θέσεις είναι μοιρασμένες 50-50 μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η επιτροπή δίνει το καλό παράδειγμα, δεν προτείνει μόνο νομοθεσία, την εφαρμόζει στην πράξη.
– Πώς και γιατί αποφασίσατε να κάνετε αυτή την καμπάνια τώρα;
– Πριν από δύο χρόνια η επίτροπος για θέματα ισότητας Ελενα Ντάλι παρουσίασε τη Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2020-2025 στην Ε.Ε. Πρόκειται για παρέμβαση που απλώνεται σε ευρύ φάσμα δράσεων και πολιτικών, με στόχο να δημιουργηθεί μια «Ενωση ισότητας», όπου η έμφυλη βία, οι διακρίσεις λόγω φύλου και η διαρθρωτική ανισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών θα αποτελούν παρελθόν. Παρόλο που υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο, έχουμε δυστυχώς ακόμα στερεότυπα. Η καμπάνια στοχεύει στην ανατροπή τους. Στην Ελλάδα, οι δυο λέξεις-κλειδιά που έχουν τα πόστερ της καμπάνιας είναι σπάνιο και διαφορετικό. Θα κάνει τον κόσμο να σκεφτεί. Πέραν Αθήνας και Θεσσαλονίκης διαλέξαμε και την Κομοτηνή διότι, για να γιορτάσουμε την Ημέρα της Γυναίκας, θα κάνουμε μία συζήτηση εκεί, στην πέμπτη συνεχή επίσκεψη που οργανώνουμε σε περιφέρειες, μαζί με το γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εδώ. Σε κάθε περιφέρεια έχουμε μια θεματική – για την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη διαλέξαμε το θέμα της ισότητας των φύλων, διότι και εκεί υπάρχουν προβλήματα. Αυτή είναι η αρχή, αν έχουμε τη δυνατότητα θα επεκτείνουμε την καμπάνια και σε άλλες πόλεις.
– Μπορούν τέτοιου είδους καμπάνιες να βοηθήσουν στην καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων;
– Ναι, είμαι πεπεισμένη. Τα βήματα είναι αργά, πολλές φορές η κοινωνία κινεί τη νομοθέτηση, σε άλλες συμβαίνει το αντίθετο. Τώρα υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο και βάσει αυτού βλέπουμε ήδη πρόοδο αλλά δεν φτάνει. Θα πρέπει από το σχολείο, από την οικογένεια να αλλάξει ο τρόπος αντιμετώπισης των φύλων. Είναι κάτι για το οποίο κι εγώ από τότε που ήμουν φοιτήτρια είχα δουλέψει πάρα πολύ, για την απόκτηση δικαιωμάτων, ίσης αμοιβής. Γίνεται λίγο λίγο. Η Ευρώπη πρωτοπορεί στο πώς αντιμετωπίζει τις γυναίκες, αλλά είναι και η πολιτική του κάθε κράτους-μέλους, κάποια είναι λίγο πιο μπροστά, άλλα λιγότερο. Στην Ελλάδα χρειαζόμαστε να συνεχίσουμε την κουβέντα, διότι αυτά που βλέπουμε να συμβαίνουν –βία, γυναικοκτονίες– δεν μπορούν να συνεχιστούν. Ο δικός μας τρόπος ζωής είναι ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, οι γυναίκες πρέπει να είναι ίσες. Αν ανατρέξουμε στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ε.Ε., θα δούμε ότι η ισότητα συνιστά βασική αξία της, θεμελιώδες δικαίωμα, κεφαλαιώδη αρχή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και προαπαιτούμενο για την ένταξη ενός κράτους-μέλους.
– Επομένως μια τέτοια καμπάνια μπορεί να επηρεάσει θετικά επειδή θα δουν την εικόνα, και υποσυνείδητα θα τη συνηθίσουν;
– Είναι η δύναμη της εικόνας, όταν βλέπεις έναν πατέρα να φτιάχνει τα κοτσιδάκια της κόρης του. Υπάρχουν πολλοί μπαμπάδες ακόμα στην Ελλάδα που θεωρούν ότι η ανατροφή των παιδιών είναι θέμα της γυναίκας. Υπάρχουν ακόμα κάποιες ιδεοληψίες, ότι ο άνδρας φέρνει τα λεφτά στο σπίτι και ο ρόλος της γυναίκας είναι να φυλάει να παιδιά ή το νοικοκυριό. Τουλάχιστον ο θεσμός της προίκας έχει καταργηθεί και δεν χρειάζεται να πληρώσεις για να σε παντρευτεί κάποιος.
Οσο πιο πολύ μιλάμε, όσο πιο πολύ αφυπνίζουμε συνειδήσεις, όσο πιο πολύ με το παράδειγμά μας η καθεμιά πείθει, τόσο κέρδος θα υπάρχει.
– Στο Gender Equality Index για το 2022, η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία στην Ε.Ε. Γιατί υπάρχει ανάγκη για μια τέτοια καμπάνια στην Ελλάδα;
– Υπάρχει ανάγκη για τέτοιου είδους καμπάνια επειδή είμαστε τόσο χαμηλά στον δείκτη. Παραδοσιακά ήταν μια πατριαρχική κοινωνία η ελληνική. Πιστεύω ότι η ανισότητα είναι θέμα αναλόγως με τις περιοχές και τα επαγγέλματα. Είναι προφανές ότι χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμα. Γιατί είναι σημαντικό να υπάρχει η νομοθεσία, αλλά χρειάζεται ακόμα δρόμος για το πώς αυτά τελικά εφαρμόζονται και τι αντίκτυπο έχουν στην επαγγελματική ζωή των γυναικών.
– Μιλάμε για μισθούς και πρόσβαση σε υψηλότερες θέσεις ή βλέπουμε και αλλού τα έμφυλα στερεότυπα;
– Εχουμε γυναίκα Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εχουμε γυναίκα πρόεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας, επιτυχημένες υπουργούς. Ολα αυτά πρέπει να τα αναφέρουμε. Δεν είχαμε σκεφτεί ότι θα είχαμε γυναίκα ΠτΔ, δείχνει πως αλλάζει κάτι. Αλλά δεν ξέρω αν στον ιδιωτικό τομέα η πρόσβαση των γυναικών σε υψηλές θέσεις διοικητικών συμβουλίων είναι εξασφαλισμένη. Στον δημόσιο τομέα είναι κάτι που ελέγχεται περισσότερο, στον ιδιωτικό τομέα, ειδικά σε executive θέσεις, δεν νομίζω ότι οι γυναίκες εκπροσωπούνται αξιοπρεπώς. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι το 1956 οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, και τώρα έχουμε φτάσει να έχουμε γυναίκα ΠτΔ. Παίρνει χρόνο, αλλά αν κοιτάξουμε τους αιώνες που είχαν προηγηθεί, είναι άλματα αυτά.
– Αλλά η καμπάνια δεν αφορά μόνο τον επαγγελματικό τομέα.
– Οχι! Η καμπάνια θέλει να προωθήσει την αμφισβήτηση των έμφυλων στερεοτύπων. Να το τονίσουμε ότι δεν είναι ελληνική, είναι κεντρική αυτή η εκστρατεία.
– Τι πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει για να μειωθεί η έμφυλη ανισότητα στη χώρα, και πώς μπορεί να βοηθήσει τόσο το κράτος όσο και η Κομισιόν;
– Πλέον, η ισότητα των φύλων διαπερνά όλη τη νομοθεσία, ακόμα και το Ταμείο Ανάκαμψης έχει προϋπόθεση να υπάρχει. Πρέπει η ισότητα των φύλων να είναι μέσα στα προγράμματα, παράγοντας που συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης και ισόρροπης ανάπτυξης της πολιτικής συνοχής. Είναι ένας συνδυασμός νομικού πλαισίου, πολιτικής βούλησης και αλλαγής νοοτροπίας. Και η αλλαγή της νοοτροπίας ξεκινάει από νηπιακή ηλικία, από το πώς μεγαλώνουν τα παιδιά. Οσο πιο πολύ μιλάμε, όσο πιο πολύ αφυπνίζουμε συνειδήσεις, όσο πιο πολύ με το παράδειγμά μας η καθεμιά πείθει, τόσο κέρδος θα υπάρχει.
– Εχετε την εικόνα ότι η Ελλάδα, σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε., είναι πραγματικά τόσο πίσω;
– Σε καμία χώρα της Ενωσης δεν υπάρχει τόσο μεγάλο πρόβλημα. Οι 14 από τις 20 χώρες με τις υψηλότερες επιδόσεις στον κόσμο όσον αφορά την ισότητα των φύλων είναι κράτη-μέλη της Ε.Ε. Οπότε, τα standards είναι πολύ υψηλά, ανεβάζουν πολύ τον πήχυ.
– Για εσάς προσωπικά, τι θα κάνει την καμπάνια επιτυχή;
– Να κινήσουμε το ενδιαφέρον, να έχει αντίκτυπο στα νέα κορίτσια, στα νέα αγόρια και στους πιο μεγάλους ηλικιακά, να τους βάλει να σκεφθούν αλλιώτικα.