«Δεν είναι για να μείνει κανείς εδώ». Γονέας ασθενή που φιλοξενούνταν σε οικοτροφείο ψυχικά νοσούντων στο Ελληνικό, περιγράφει στην «Κ» τις υποβαθμισμένες συνθήκες διαβίωσης που επικρατούν σε αυτό.
Το οικοτροφείο, που σήμερα φιλοξενεί οκτώ άτομα, καθώς και ακόμα ένα οικοτροφείο στον Βύρωνα, ανήκουν στην ίδια ΜΚΟ, η οποία ελέγχεται για κακοδιαχείριση, ενώ αναζητούνται άλλες δομές αποασυλοποίησης για να μεταφερθούν οι ασθενείς.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του γονέα, τα στοιχεία του οποίου είναι στη διάθεση της «Κ», ο ενήλικος ασθενής, νεαρής ηλικίας, διαμένει προσωρινά με την οικογένειά του μέχρι να αποφασιστεί η μεταφορά του σε διαφορετική δομή αποασυλοποίησης.
«Δεν με άφηναν δω το παιδί. Αλλά και τι να δω έτσι όπως το έκαναν;» λέει ο γονέας στην «Κ», εξηγώντας ότι το παιδί του βρέθηκε σκελετωμένο και σε κακή πνευματική κατάσταση, εξαιτίας των υψηλών δόσεων φαρμακευτικής αγωγής που του χορηγούνταν όσο φιλοξενούνταν στο συγκεκριμένο οικοτροφείο. Ο ίδιος καταγγέλλει ότι δεν του επέτρεπαν να το δει για περίπου τρεις μήνες με διάφορες προφάσεις, ενώ όταν -ύστερα από ατύχημα που είχε εντός της δομής- μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο, δεν ενημέρωσαν την οικογένεια για το μέρος νοσηλείας. «”Απαγορεύεται να σας πούμε ποιο νοσοκομείο είναι“, μου έλεγαν στο τηλέφωνο», αναφέρει ο γονέας. «Πήρα το 166, με βοήθησαν, και έτσι το βρήκα. Οταν με είδε, ο γιατρός μου είπε: “Ο θεός σε έστειλε. Το παιδί ήθελε τη μάνα του”».
Δέσιμο, ελλείψεις και κακοδιαχείριση
Ο γονέας δεν άργησε να διαπιστώσει τα σημάδια στα πόδια του παιδιού του από το δέσιμο με ιμάντες. Αν και κατήγγειλε το γεγονός σε δημόσια Αρχή με ελεγκτική αρμοδιότητα, τον ενημέρωσαν ότι αυτό επαφίεται στο σύστημα κάθε δομής και επιτρέπεται όταν ο ασθενής βρίσκεται σε κρίση.
«Ο προστατευτικός κλινοστατισμός επιτρέπεται μόνο σε περιπτώσεις διέγερσης του ασθενούς, μόνο σε νοσοκομεία, παρουσία γιατρού και άλλων τεσσάρων ατόμων από το προσωπικό, με προϋπόθεση τη μέτρηση των ζωτικών οργάνων του ασθενούς ανά 20 λεπτά», λέει στην «Κ» πρώην εργαζόμενος του οικοτροφείου, ο οποίος υπήρξε επίσης μάρτυρας περιστατικού δεσίματος ασθενούς με ιμάντες και τα στοιχεία του οποίου βρίσκονται στη διάθεση της «Κ».
«Δεν τα χωράει ανθρώπινος νους αυτά που συνέβαιναν» λέει ο ίδιος πρώην εργαζόμενος, επιβεβαιώνοντας τις περιγραφές του γονέα ως προς τις ελλείψεις φαγητού και ειδών πρώτης ανάγκης των φιλοξενουμένων, τα οποία κάλυπταν οι οικογένειές τους με δικά τους έξοδα, αν και δεν όφειλαν.
«Οταν έμπαινε καινούριος συνάδελφος οι ασθενείς τον ρωτούσαν πόσο θα μείνει», λέει ο πρώην εργαζόμενος, αναφερόμενος στις συχνές παραιτήσεις προσωπικού εξαιτίας της μη καταβολής δεδουλευμένων. Η υποστελέχωση ήταν βασική αιτία της παραμέλησης των ασθενών: «Δεν υπήρχε θεραπευτικό πλαίσιο, ψυχολόγοι έκαναν τη δουλειά των νοσηλευτών».
Μεταφορά ασθενών μετά τους ελέγχους
Τα αρχικά δημοσιεύματα για το κλείσιμο των δομών κατόπιν εντολής εισαγγελέα δεν επιβεβαιώνονται, καθώς φαίνεται πως η απόφαση ήρθε από τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας του υπουργείου Υγείας και εστιάζει στο πρόβλημα κακοδιοίκησης, με άμεσο αποδέκτη τους απλήρωτους εργαζόμενους, κάποιοι εκ των οποίων, όπως αναφέρουν στην «Κ», δεν έχουν λάβει τους μισθούς ολόκληρου του περασμένου έτους.
Η ΠΟΕΔΗΝ, μέσω του προέδρου της Μιχάλη Γιαννάκου, ανέφερε ότι υπήρχε πρόθεση μεταφοράς των ασθενών των δύο επίμαχων δομών στους δύο καινούργιους ξενώνες του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής «Δρομοκαΐτειο», όπου όμως ήταν ήδη προγραμματισμένη η μεταφορά άλλων ασθενών, στο πλαίσιο της αποασυλοποίησής τους.
«Μας είπαν “δεν θα πάτε τους ασθενείς που επιλέξατε”- οι οποίοι είναι έτοιμοι να φύγουν από μέρα σε μέρα, βρίσκονταν στο «Δρομοκαΐτειο» χρόνια και είναι χαρούμενοι που φεύγουν. Η διοίκηση αντέδρασε, γιατί δεν είναι δυνατόν να πούμε στους ασθενείς, ύστερα από όλη αυτή την προετοιμασία, ότι δεν θα πάνε», λέει ο κ. Γιαννάκος στην «Κ» και προσθέτει ότι, αν δεν υπήρχε πρόβλημα διαβίωσης των φιλοξενουμένων των οικοτροφείων, το υπουργείο δεν θα έπαιρνε απόφαση για μεταφορά, καθώς ήδη το σύστημα είναι επιβαρυμένο και οι υπάρχουσες δομές φιλοξενίας δεν επαρκούν.
Οφειλές ύψους 1,5 εκατομμυρίου ευρώ
«Δεν μπορεί να εκταμιεύσει ο φορέας άλλα χρήματα. Λόγω διαχειριστικών προβλημάτων δεν τον εξοφλεί η Περιφέρεια και έχει αυτή τη στιγμή 1,5 εκατομμύριο οφειλές», λέει για τους λόγους της απόφασης του κλεισίματος ο Μενέλαος Θεοδωρουλάκης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας «Αργώ», που εκπροσωπεί τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου που αναλαμβάνουν μέρος της αποασυλοποίησης.
Η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία που έχει την ευθύνη για τα δύο οικοτροφεία φαίνεται ότι είχε λάβει από το ΕΣΠΑ 2014-2020 1.186.795,65 ευρώ, τουλάχιστον για τη λειτουργία ενός εξ αυτών («Δημιουργία Οικοτροφείου για 15 ενήλικα άτομα με βαριά νοητική υστέρηση και δευτερογενείς ψυχικές διαταραχές»).
Σύμφωνα με την Ομοσπονδία «ΑΡΓΩ», η συγκεκριμένη ΜΚΟ δεν αποτελεί μέλος της, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το έργο έχει απενταχθεί από το ΕΣΠΑ και του θέματος της κακοδιαχείρισης επιλαμβάνεται η Εθνική Αρχή Διαφάνειας.
Οι αριθμοί της αποασυλοποίησης
Το πρόγραμμα αποασυλοποίσης στην Ελλάδα -με την ονομασία «Ψυχαργώς»– διαρθρώνεται σε τρεις χρονικές περιόδους, η πρώτη εκ των οποίων ξεκινάει το 1999 και διαρκεί, όπως και κάθε μία από τις επόμενες, μία δεκαετία. Εχει προηγηθεί έντονη συζήτηση για την αναγκαιότητα μιας ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα, κυρίως μετά τις αποκαλύψεις διεθνών ΜΜΕ για το «κολαστήριο» της Λέρου.
Για την Γ’ φάση του προγράμματος αποασυλοποίησης ασθενών ψυχικών νοσημάτων, που θα ολοκληρωθεί στο τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, έχουν προϋπολογιστεί 56 εκατομμύρια από το Ταμείο Ανάκαμψης και επιπρόσθετα 55 εκατομμύρια από το ΕΣΠΑ που αναμένεται να ξεκινήσει, μετά την παράταση που έλαβε λόγω κορωνοϊού.
«Τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης, εξαιτίας του στενού χρονοδιαγράμματος που υπήρχε -36 μήνες υλοποίησης- θα διοχετευτούν σχεδόν αποκλειστικά σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου» -δηλαδή στις ΜΚΟ, που αποτελούν έναν από τους δύο κύριους πυλώνες της αποασυλοποίησης στην Ελλάδα, εξηγεί ο κ. Θεοδωρουλάκης. «Τα χρήματα του ΕΣΠΑ θα αφορούν σχεδόν αποκλειστικά το Δημόσιο», προσθέτει, όπου αναμένεται να δημιουργηθούν 20 κέντρα ψυχικής υγείας και ισάριθμες ψυχιατρικές κλινικές σε νοσοκομεία.
Σήμερα, στην Ελλάδα, λειτουργούν περίπου 550 στεγαστικές δομές (οικοτροφεία, ξενώνες και προστατευμένα διαμερίσματα), στο πλαίσιο της αποασυλοποίησης των ψυχικά νοσούντων. Από αυτές, οι 300 ανήκουν σε δημόσια νοσοκομεία και φιλοξενούν 2.200 άτομα και οι 250 ανήκουν σε ΝΠΙΔ (κυρίως ΑΜΚΕ), που φιλοξενούν 2.300 άτομα.
Η περιστρεφόμενη πόρτα
«Εχουμε εξελιχθεί, από μια κοινωνία στίγματος, σε μια κοινωνία αποδοχής της διαφορετικότητας σε μεγάλο βαθμό», αναφέρει ο κ. Θεοδωρουλάκης ερωτώμενος για τα αποτελέσματα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα και προσθέτει: «Εχουμε καταφέρει οι νέοι ασθενείς να μην έχουν εμπειρία νοσηλείας, δημιουργούμε νέες δομές έγκαιρης παρέμβασης για την ψύχωση, όπου νέοι, από τα 18 τους χρόνια, διασυνδέονται και έτσι δεν εξελίσσονται σε χρόνιους ψυχωσικούς, αλλά διατηρούν τη λειτουργικότητά τους και έτσι την παραμονή τους μέσα στην κοινότητα χωρίς νοσηλείες».
Ωστόσο, η έλλειψη συστηματοποιημένης παρακολούθησης αναγκάζει όσους ολοκληρώνουν την νοσηλεία τους να ξαναμπαίνουν στα νοσοκομεία με υποτροπή. «Αυτό είναι το φαινόμενο της περιστρεφόμενης πόρτας», σημειώνει. «Εκεί πρέπει να πέσει το βάρος, να υπάρχει ένα πλήρες δίκτυο υπηρεσιών στην κοινότητα με διασύνδεση με τις ανάγκες των ασθενών και με παρακολούθηση».
Στη σκιά των αποκαλύψεων για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης ασθενών που θα έπρεπε να επιστρέφουν στην κοινότητα και όχι να ζουν απομονωμένοι, έρχονται να προστεθούν και άλλα προβλήματα, όπως η ανισοκατανομή των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, καθώς περιοχές όπως η ανατολική και η δυτική Αττική πάσχουν από απουσία δομών.
Φαίνεται, έτσι, πως ούτε η πρόσβαση σε δομές φροντίδας για την ψυχική υγεία είναι απρόσκοπτη για όλους, ούτε όμως και η αποασυλοποίηση για όσους κρίθηκαν έτοιμοι να αφήσουν πίσω τους τα ψυχιατρεία. Η κακοδιαχείριση των αρμόδιων φορέων, όπως στην περίπτωση των οικοτροφείων σε Ελληνικό και Βύρωνα, στερεί από ανθρώπους την επανένταξη που τους έχει υποσχεθεί η κοινωνία.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
