«Μου αρέσει που εξετάζομαι εδώ». Αυτή είναι μια φράση που συχνά γράφουν οι ηλικιωμένοι ασθενείς στο τεστ για την ανίχνευση πρώιμης άνοιας, που πραγματοποιεί η γηρίατρος δρ Ευρυδίκη Κραββαρίτη. «Σε κάποιο σημείο το τεστ τους ζητάει να γράψουν μια ολοκληρωμένη φράση, πολλοί επιλέγουν να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους προς τον γιατρό τους», περιγράφει στην «Κ» η δρ Κραββαρίτη, ειδική παθολόγος και γηρίατρος, ακαδημαϊκή υπότροφος του ΕΚΠΑ, με αφορμή την έναρξη λειτουργίας στο Λαϊκό Νοσοκομείο του πρώτου Ιατρείου Γηριατρικής. Το ιατρείο δέχεται ασθενείς άνω των 75 ετών κάθε Τετάρτη από τις δέκα το πρωί έως τη μία το μεσημέρι. Η ομάδα αποτελείται από την ίδια, μια φυσικοθεραπεύτρια και έναν γιατρό, απόφοιτο του μεταπτυχιακού γηριατρικής, που έχει θεσπίσει το ΕΚΠΑ από το 2018. «Εχουμε ήδη περίπου 50 αποφοίτους του μεταπτυχιακού, στο οποίο μπορούν να φοιτήσουν πτυχιούχοι ιατρικής, ειδικευμένοι γιατροί σε συναφή αντικείμενα και πτυχιούχοι επιστημών υγείας», αναφέρει η ίδια, που σπούδασε στην Ιατρική Αθηνών, αλλά απέκτησε την ειδικότητα του γηρίατρου στις ΗΠΑ, δεδομένου ότι στην Ελλάδα μέχρι και σήμερα δεν έχει αναγνωριστεί ως ειδικότητα. «Το μεταπτυχιακό αποτελεί αποδεικτικό θεωρητικής κατάρτισης, όμως δεν κατοχυρώνει επαγγελματικά δικαιώματα», διευκρινίζει η δρ Κραββαρίτη.
Επιφυλακτικοί
Μέχρι η σχέση γηρίατρου και ασθενούς να φτάσει στο επίπεδο αυτό, έχει περάσει από πολλά crash tests. «Προσέρχονται μαζί με τα παιδιά τους, είναι πολύ επιφυλακτικοί, κάποιοι δέχονται να δουν εμένα, προκειμένου να αποφύγουν μια επίσκεψη σε ψυχίατρο ή νευρολόγο, κάτι που για τη δική τους γενιά είναι ταμπού. Επίσης έχει διαδοθεί ένας αστικός μύθος ότι ο γηρίατρος θα τους χορηγήσει μια βιταμίνη που θα τους δώσει φτερά και όταν αποδομώ τον μύθο, απογοητεύονται».
Σε πιθανές αλλαγές, οι ασθενείς αντιδρούν σφοδρά – δεν θέλουν να πάρουν βοηθό στο σπίτι για να μη χάσουν την αυτονομία τους, δεν θέλουν να κρατούν μπαστούνι, γιατί “τι θα πει ο κόσμος;”, δεν θέλουν να ξοδέψουν χρήματα σε εξετάσεις που δεν καλύπτουν τα ταμεία, για να τα αφήσουν σε παιδιά και εγγόνια… Οι περισσότεροι αντικρίζοντας μια νέα στην όψη γιατρό, νιώθουν ανασφάλεια. «Είναι ο αντίστροφος ηλικιακός ρατσισμός», λέει γελώντας η δρ Κραββαρίτη. «Κερδίζω την εμπιστοσύνη τους, όταν διαπιστώνουν ότι θέλω να ακούσω τα αιτήματά τους και ότι τους αφιερώνω χρόνο, κάτι που εκτιμούν πολύ». Η εξέταση, τουλάχιστον την πρώτη φορά, ξεπερνάει τη μία ώρα, ενώ ιδανικά πρέπει μέσα στο επόμενο 3μηνο να γίνει επανεξέταση. «Οι Αγγλοσάξονες το λένε σχηματικά: brown bag review – καλούμαστε δηλαδή να δούμε αναλυτικά όλα τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής και τις πρόσφατες εξετάσεις του».
Τα κύτταρά μας μπαίνουν στη διαδικασία γήρανσης από τα 25, επισήμως η τρίτη ηλικία ξεκινάει μετά τα 65. «Στις ΗΠΑ, στο δημόσιο σύστημα υγείας, ο ασθενής άπαξ και κλείσει τα 65, παραπέμπεται αυτόματα στον γηρίατρο», σημειώνει δρ Κραββαρίτη. «Ωστόσο, η ηλικία δεν μπορεί να αποτελεί απόλυτο κριτήριο», διευκρινίζει, «όσοι έχουν αθληθεί στη ζωή τους ή βρίσκονται σε διαρκή σωματική κίνηση, βρίσκονται σε πολύ διαφορετική κατάσταση από τους συνομηλίκους τους».
Εχουν, λοιπόν, καθοριστεί παράμετροι, βάσει των οποίων ένας ασθενής πρέπει να παραπεμφθεί σε γηρίατρο: η αυξημένη πολυπλοκότητα και συννοσηρότητα, η οποία οδηγεί κατ’ επέκταση στην πολυφαρμακία, τα προβλήματα κινητικότητας, αλλά και τα ψυχοδιανοητικά. «Είναι σημαντικό ο κάθε γιατρός από εμάς να λαμβάνει υπόψη το αξιακό σύστημα του κάθε ασθενούς και την κοσμοθεωρία του», τονίζει, «και να προσαρμόζει το θεραπευτικό σχήμα στις δικές τους επιθυμίες». Μπορεί στους νεότερους να μοιάζει αδιανόητο, «ωστόσο έχω γνωρίσει πολλούς ασθενείς, για τους οποίους το ζητούμενο είναι η ποιότητα ζωής, όχι απαραίτητα η επιμήκυνσή της».