«Σκέφθηκα να κάνω προσπάθεια για την υπηκοότητα για να μπορώ να γραφτώ και στον σύλλογο ασκουμένων δικηγόρων», λέει στην «Κ» η Οξάνα Κιούλου από την Ουκρανία, η οποία έδωσε εξετάσεις για την ιθαγένεια πριν από 1,5 χρόνο. Η Κορίνα Λαζαρκιούκ, καθηγήτρια Αγγλικών από τη Ρουμανία, εξηγεί ότι οι λόγοι που ήθελε να γίνει Ελληνίδα ήταν κυρίως συναισθηματικοί. Αλλωστε ως πολίτης χώρας-μέλους της Ε.Ε. δεν αντιμετώπιζε ιδιαίτερα πρακτικά προβλήματα. «Η ζωή μου ολόκληρη είναι εδώ, νιώθω Ελληνίδα», τονίζει. Το ίδιο και ο Νίκος Οντουμπιτάν, που γεννήθηκε στην Ελλάδα το 1981 από Νιγηριανούς γονείς, αλλά απέκτησε την ελληνική ιθαγένεια μόλις τον Σεπτέμβριο του 2022. «Σκέφτομαι όλες τις προηγούμενες εκλογές που δεν μπορούσα να ψηφίσω. Εβλεπα τους φίλους μου, που μου έλεγαν ότι βαριούνται τη διαδικασία των εκλογών και εγώ ζήλευα», εξομολογείται στην «Κ».
Η Οξάνα, η Κορίνα και ο Νίκος θα ψηφίσουν για πρώτη φορά σ’ αυτές τις βουλευτικές εκλογές, έχοντας αποκτήσει πρόσφατα την ελληνική υπηκοότητα. Η «Κ» μίλησε μαζί τους για την πρώτη τους φορά. Μιλήσαμε όμως και με την Αρμένισσα Σβετλάνα Ρούσκαγια, που ήρθε από τη Ρωσία στην Ελλάδα το 1996 και παρότι αρίστευσε στις εξετάσεις για την ιθαγένεια τον Μάιο του 2020, δεν θα ψηφίσει στις 21 Μαΐου. «Η αίτηση πολιτογράφησης που κατέθεσα απορρίφθηκε γιατί δεν είχα επαρκές εισόδημα. Ηθελα πάρα πολύ να ψηφίσω», λέει.
Από το 2019 (οπότε διενεργήθηκαν οι τελευταίες εκλογές) έως και το τέλος του 2021 (τελευταία στοιχεία κτήσης ιθαγένειας από το υπουργείο Εσωτερικών) 39.402 άτομα έλαβαν την ελληνική ιθαγένεια και κατά συνέπεια εφόσον είναι άνω των 17 ετών μπορούν να ψηφίσουν σε αυτές τις εκλογές. Το 50% από αυτούς γεννήθηκαν στην Ελλάδα από αλλοδαπούς γονείς ή πήγαν σε ελληνικό σχολείο για τουλάχιστον 6 ή 9 χρόνια, ανάλογα τη βαθμίδα εκπαίδευσης.
Από τον συνολικό αριθμό εκείνων που απέκτησαν την ελληνική υπηκοότητα στο διάστημα της τριετίας 2019-2021, 6.540 άτομα κατάφεραν να πολιτογραφηθούν Ελληνες, περνώντας τις ειδικές εξετάσεις οι οποίες πραγματοποιούνται δύο φορές τον χρόνο από τον Μάιο του 2021. Δεκάδες χιλιάδες αλλοδαποί ζουν και εργάζονται για περισσότερο από μια δεκαετία στην Ελλάδα, αλλά είτε δεν έχουν μπει στη διαδικασία πολιτογράφησης είτε δεν έχουν καταφέρει να γίνουν δεκτοί λόγω των κριτηρίων που τίθενται.
Οξάνα Κιούλου
Από την Ουκρανία, 36 ετών
Η Ελλάδα μπορεί να πάει μπροστά
«Ο σύζυγός μου τόσα χρόνια πήγαινε μόνος του να ψηφίσει. Τώρα θα πάμε μαζί», περιγράφει τη χαρά της και στον νου της σχηματίζεται η εικόνα των δυο τους να βαδίζουν προς το εκλογικό κέντρο. Σε αυτές τις εκλογές μάλιστα θα ψηφίσει και για πρώτη φορά στη ζωή της. «Στην Ουκρανία δεν πρόλαβα να ψηφίσω, ήμουν μικρή όταν έφυγα», εξηγεί. Μόλις τελείωσε τη Νομική σχολή, στα 22 της έφυγε για διακοπές στην Ιταλία όπου γνώρισε τον Ελληνα σύζυγό της. Σήμερα έχουν δύο παιδιά, τον Διονύση 10 χρονών και την Ελένη στα 6. Τώρα που τα παιδιά μεγάλωσαν κάπως, «σκέφτομαι μήπως κυνηγήσω και λίγο την καριέρα μου σαν δικηγόρος».
Είχε καταθέσει τα χαρτιά της για την απόκτηση της ιθαγένειας το 2017, αλλά όταν έμαθε για τις εξετάσεις προτίμησε το νέο σύστημα. «Με το προηγούμενο σύστημα μπορούσαν να σε ρωτήσουν οτιδήποτε», λέει και συμπληρώνει ότι «δεν ήταν και τόσο αντικειμενικό». Οι εξετάσεις; «Ιστορία και γεωγραφία ήξερα από τα παιδιά μου που τα διαβάζω για το σχολείο». Οσο για τη γλώσσα, είχε κάνει μαθήματα ελληνικών από όταν συνειδητοποίησε το 2009 που ήρθε ότι θα έμενε εδώ. «Ηθελα να είμαι μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Οταν πηγαίνεις σε μια δημόσια υπηρεσία και δείχνεις διαβατήριο και όχι ελληνική ταυτότητα, σου μιλάνε διαφορετικά. Αλλά αν μιλήσεις καλά ελληνικά, η συμπεριφορά αμέσως αλλάζει», εξηγεί.
Εχει αποφασίσει τι θα ψηφίσει και περιμένει με αγωνία να ζήσει από κοντά τη διαδικασία. Τι θα ήθελε να κάνει η επόμενη κυβέρνηση, τη ρωτάω. «Δεν μου αρέσει η εικόνα στους δρόμους. Η Ελλάδα είναι τουριστική χώρα. Δεν είναι ωραίο να έρχονται άνθρωποι από όλο τον κόσμο και να βλέπουν αυτή την ακαταστασία και τα σκουπίδια». Εχει δει τη χώρα στα χειρότερά της την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ωστόσο παραμένει αισιόδοξη. «Η Ελλάδα είναι μια χώρα με πολλή ομορφιά, μπορεί να τα καταφέρει, να πάει μπροστά. Οταν είχα πρωτοέρθει είχα μαγευτεί, τώρα ξέρω τις δυσκολίες της. Θέλω να είμαι χαρούμενη που είμαι εδώ, να λέω ότι μένω στην Ελλάδα και να με ζηλεύουν», απαντάει.
Κορίνα Λαζαρκιούκ
Από τη Ρουμανία, 45 ετών
Να αλλάξει η νοοτροπία από τους πολίτες
Γνωρίστηκε με τον Ελληνα σύζυγό της στη Ρουμανία όταν εκείνος σπούδαζε Νομική και μετά Ιατρική. Πρωτοήρθε στην Ελλάδα το 2003 και το 2004 παντρεύτηκαν. H ίδια έχει σπουδάσει Αγγλική και Ιταλική Φιλολογία, όμως κυρίως ασχολήθηκε με την επιχείρηση που έφτιαξαν με τον άνδρα της – κατάστημα τουριστικών ειδών στους Δελφούς όπου έζησαν για 6 χρόνια. «Εκείνος έκανε το αγροτικό του σε ένα χωριό εκεί κοντά», διηγείται. Οταν η δουλειά του τους έφερε στην Αθήνα, μετέφεραν και το μαγαζί στην οδό Αδριανού. Σε πολύ καλό σημείο, παρατηρώ. «Σε πολύ καλό σημείο και με υπέρογκο ενοίκιο. Το κλείσαμε την εποχή του κορωνοϊού», διηγείται. Η Κορίνα ήταν στην πρώτη ομάδα ανθρώπων που έδωσαν εξετάσεις για την ιθαγένεια τον Μάιο του 2021.
Είχε καταθέσει νωρίτερα τα χαρτιά της για να αποκτήσει ελληνική ιθαγένεια, αλλά είχαν περάσει 4 χρόνια και απάντηση δεν είχε λάβει. «Αν με πείραξε που άλλαξε το σύστημα; Οχι, μου φαίνεται κανονικό ότι πρέπει να δείξεις ότι έχεις ενταχθεί στην ελληνική κοινωνία για να αποκτήσεις ιθαγένεια. Χρειαζόταν διάβασμα, αλλά ό,τι αρχίζουμε πρέπει να το τελειώνουμε», λέει με αποφασιστικότητα. Τώρα ανυπομονεί να φτάσει η ώρα της κάλπης. Δεν έχει ψευδαισθήσεις, δεν πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει πολλά με την ψήφο της. «Ξέρω ότι το πολιτικό σύστημα είναι συγκεκριμένο. Αλλά καλύτερα να έχεις προσπαθήσει, παρά να μην κάνεις τίποτα. Αλλωστε η ελπίδα πεθαίνει τελευταία», λέει γελώντας.
Θα ήθελε να δοθεί η δυνατότητα σε περισσότερους Ελληνες που ζουν στο εξωτερικό να ψηφίσουν σε αυτές τις εκλογές. Οπως λέει, στις ρουμανικές εκλογές ψηφίζει όλη η ρουμανική διασπορά. Ολοι μπορούν και πολλοί το κάνουν «γιατί έχουν τον καημό». Πιστεύει ότι οι Ελληνες πολιτικοί φοβήθηκαν να δώσουν τη δυνατότητα σε όλους να ψηφίσουν «γιατί φοβούνται το άγνωστο. Δεν ξέρουν τι θα μπορούσαν να ψηφίσουν όλοι όσοι βρίσκονται στο εξωτερικό». Οταν τη ρωτάω τι θα ήθελε να αλλάξει στην Ελλάδα, απαντάει χωρίς δισταγμό: «Να αλλάξει η νοοτροπία από τους πολίτες, όχι από τους πολιτικούς. Περνάμε τα διόδια και βλέπω ανθρώπους να πετάνε το χαρτάκι από το παράθυρο. Είναι δυνατόν; Και κάτι ακόμη», προσθέτει. «Να πληρώνονται περισσότερο οι γιατροί. Στη Ρουμανία πληρώνονται τα διπλά από ό,τι στην Ελλάδα. Πολλοί έφευγαν από τη χώρα, οπότε τους αύξησαν τον μισθό για να μην ξεμείνει η Ρουμανία από γιατρούς, ήταν στοχευμένη κίνηση». Της αντιτείνω ότι μετά την ένταξη της Ρουμανίας στην Ε.Ε., πολλές φορές συγκρίνουν τους μισθούς εκεί με τους μισθούς εδώ. «Μα δεν είναι το ίδιο, δεν έχουμε την ίδια Ιστορία, δεν μπορείς να συγκρίνεις τις δύο χώρες. Η Ρουμανία έχει περάσει 50 χρόνια κομμουνισμό. Η Ελλάδα είναι όλα αυτά τα χρόνια στην Ε.Ε. Είναι σαν να πηγαίνεις με αεροπλάνο και να αποδέχεσαι ότι μπορεί να σε περάσει ένας που ξεκίνησε πολύ μετά από σένα με τρενάκι».
Νίκος Οντουμπιτάν
Από τη Νιγηρία, 41 ετών
Είναι ένα πολύτιμο δικαίωμα
Η απόκτηση ιθαγένειας ήταν για τον Νίκο Οντουμπιτάν –παρόλο που γεννήθηκε στην Ελλάδα από Νιγηριανούς γονείς– μια μακροχρόνια περιπέτεια, μια διαδικασία που σκάλωσε σε όποιο νομοθετικό και γραφειοκρατικό εμπόδιο μπορούσε να σκαλώσει. Οταν το 2010 υπέβαλε τα χαρτιά του για να πάρει την ιθαγένεια, αποκαλύφθηκε ότι τα στοιχεία του είχαν γραφτεί λάθος στο ληξιαρχείο και έπρεπε να διορθωθούν τα ονόματα των γονιών του. Για να γίνει όμως αυτό χρειαζόταν να πάει στη Νιγηρία και αυτό δεν ήταν κάτι εύκολο. Τελικά κατέθεσε τα χαρτιά του το 2018 και έγινε Ελληνας πολίτης επισήμως στα τέλη του 2022.
Αυτή την πρώτη φορά που θα ψηφίσει αισθάνεται μεγάλη ευθύνη. Σαν να εκπροσωπεί όλα τα παιδιά δεύτερης γενιάς μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα και «ενώ έχουν όλες τις υποχρεώσεις, δεν έχουν τη δυνατότητα να είναι απόλυτα ενεργοί πολίτες, δεν μπορούν δηλαδή να ψηφίσουν. Η ψήφος είναι πολύ σημαντική, είναι ένα προνόμιο, ένα πολύτιμο δικαίωμα». Εχει σπουδάσει σε ΤΕΙ Μηχανολογία Ιατρικών Οργάνων και εργάζεται στην οργάνωση Generation 2.0 που έχουν συστήσει τα παιδιά δεύτερης γενιάς εδώ και πολλά χρόνια. Εχει επισκεφθεί ποτέ τη Νιγηρία; «Μια φορά το 2017 με την αδελφή μου. Εχω ταξιδέψει πολύ και έτσι όταν επιβιβάστηκα στο αεροπλάνο δεν μου φάνηκε κάτι σπουδαίο. Ομως, καθώς προσγειωνόμασταν αισθάνθηκα άγχος και δέος. Τελικά ενώ αισθανόμουν πολύ άνετα, γρήγορα συνειδητοποίησα ότι ήταν ξεκάθαρη η διαφορετικότητά μου, όλοι καταλάβαιναν ότι ήμουν “ξένος”. Αλλά όταν μίλαγα γιουρουμπά (διάλεκτος της περιοχής του) πάθαιναν σοκ». Γελάει δυνατά. «Το ίδιο σοκ που παθαίνουν και εδώ στην Ελλάδα όταν μιλάω ελληνικά».
Στο σπίτι μιλούσαν ελληνικά όταν ήταν χαλαροί, αλλά όταν οι γονείς τους ήθελαν να είναι αυστηροί, το γύριζαν στα γιουρουμπά. Υπήρξαν εποχές που αισθανόταν ξένος παντού, όμως τώρα λέει ότι έχει καταφέρει να ισορροπήσει και αισθάνεται τυχερός. «Πατάω σε δύο βάρκες, παλαντζάρω, αλλά δεν πέφτω».
Σβετλάνα Ρούσκαγια
Αρμενικής καταγωγής από τη Ρωσία, 61 ετών
Νιώθω Ελληνίδα, είμαι Ελληνίδα
«Εχω ζήσει 25 χρόνια στο Περιστέρι, είμαι βαμμένη Περιστεριώτισσα», μου λέει και ας είναι το μαγαζί της, ένα καφέ, στην οδό Αγίου Μελετίου. Εδωσε εξετάσεις για να πάρει την ιθαγένεια και αρίστευσε. Μάλιστα το υπουργείο Εσωτερικών τη βράβευσε για την επιτυχία της. Ομως, λίγους μήνες αργότερα κόπηκε η αίτησή της γιατί δεν είχε εισόδημα 7.500 ετησίως, απαραίτητος όρος για να λάβει την ιθαγένεια. «Είχα χαρεί τόσο πολύ όταν μου είπαν “θα είστε σύντομα μέλος της ελληνικής κοινωνίας”. Ηθελα πολύ να ψηφίσω και τώρα απορρίφθηκα γιατί δεν έχω εισόδημα. Ξέρετε με πόση δυσκολία πλήρωσα τον φόρο μου; Εχω αρκετό εισόδημα για φόρους, αλλά όχι για να μπορέσω να ψηφίσω;».
Ηρθε στην Ελλάδα το 1996 από τη Ρωσία με τα δυο της παιδιά. «Νιώθω Ελληνίδα, είμαι Ελληνίδα, σκέφτομαι σαν Ελληνίδα. Η Ρωσία είναι η πατρίδα μου και την αγαπώ. Αλλά όταν πηγαίνω εκεί, σε δύο εβδομάδες ετοιμάζω τη βαλίτσα μου για να γυρίσω εδώ». Η Σβετλάνα Ρούσκαγια, Φωτεινή όπως την ξέρουν στην Ελλάδα, είναι αποφασισμένη. «Δουλεύω από τις 10 το πρωί μέχρι τις 10 το βράδυ. Κι αν δεν έχω πελάτες, πάλι κόβω αποδείξεις για να μπορέσω να κάνω δήλωση».