Η φωταγώγηση του βράχου της Μονεμβασιάς διχάζει την τοπική κοινωνία. Από τη μια πλευρά βρίσκονται όσοι θεωρούν ότι το έργο θα συμβάλει στην ανάδειξη του δραματικού τοπίου της και των μνημείων και κατ’ επέκταση στο τουριστικό προϊόν της περιοχής, που δεν περιορίζεται στα όρια της χερσονήσου. Από την άλλη βρίσκονται μόνιμοι κάτοικοι και ιδιοκτήτες σπιτιών στην καστροπολιτεία, που ανησυχούν ότι το έργο θα αλλοιώσει τη φυσιογνωμία του χώρου, θα δημιουργήσει φωτορρύπανση και θα συμβάλει στην περαιτέρω τουριστικοποίησή του.
Το σχέδιο φωτιστικής ανάδειξης της Μονεμβασιάς αφορά τοπόσημα και σημεία ιστορικού ενδιαφέροντος: το συγκρότημα της κεντρικής πύλης της Κάτω Πόλης, τις βόλτες που οδηγούν στην Ανω Πόλη, το συγκρότημα της Ανω Πόλης, τον βράχο εσωτερικά, στα όρια της Κάτω Πόλης, τον ναό της Αγίας Σοφίας, τμήμα της οχύρωσης στη βόρεια πλευρά του βράχου και την ακρόπολη. Σύμφωνα με την προμελέτη του έργου, «ο βράχος πρέπει να αναδειχθεί σαν οντότητα μέσα στον ορίζοντα, όχι αποκομμένος αλλά ως συνέχεια της στεριάς. Η ένταση του φωτός θα πρέπει να περιοριστεί σε χαμηλά επίπεδα για την ήπια, πλην σαφή ανάδειξή του και να εκτείνεται σε όλο το μήκος του βράχου ώστε να παραμένει αδιάσπαστη η φόρμα του (…). Η αναγλυφότητα (sic) του βράχου θα πρέπει να διατηρηθεί και να αναδειχθεί».
Το έργο προωθείται από τον Δήμο Μονεμβασιάς, την Περιφέρεια Πελοποννήσου και το υπουργείο Πολιτισμού και τον Αναπτυξιακό Οργανισμό Πάρνωνα, με προγραμματική σύμβαση που υπέγραψαν τον Ιανουάριο. Το έργο ήδη δημοπρατήθηκε (με προϋπολογισμό περίπου 1 εκατ. ευρώ) και θα γίνει με μελετοκατασκευή, ενώ η μελέτη θα εγκριθεί πρώτα από το ΚΑΣ.
Αφορά τοπόσημα και σημεία ιστορικού ενδιαφέροντος – Μερίδα της τοπικής κοινωνίας φοβάται ότι πρόκειται για «έργο βιτρίνας».
Μια μερίδα της τοπικής κοινωνίας αντιμετωπίζει με ανησυχία το έργο, φοβούμενη ότι πρόκειται για «έργο βιτρίνας» που θα υποβαθμίσει τελικά τη ζωή των λιγοστών κατοίκων της Κάτω Πόλης. Ο Σύλλογος Φίλων Μονεμβασιάς, που αριθμεί περί τα 80 μέλη (όλοι ιδιοκτήτες κατοικιών μέσα στην καστροπολιτεία), απέστειλε πριν από λίγες ημέρες επιστολή στους βουλευτές Λακωνίας και στον υφυπουργό Περιβάλλοντος Γιώργο Αμυρά, ζητώντας την παρέμβασή τους. «Εχουμε δει πολλά όλα αυτά τα χρόνια», λέει η Νίκη Βαΐτσου, αντιπρόεδρος του συλλόγου. «Για παράδειγμα, άδειες για παραδοσιακά καφενεία, που λίγο καιρό μετά μετατρέπονται σε μπαρ και στις περιόδους αιχμής σε “σκυλάδικα”. Ο τουρισμός είναι πολύ περισσότερος από ό,τι μπορεί να αντέξει ο οικισμός, με αποτέλεσμα η ποιότητα του νερού να είναι κακή, να έχουμε ηχορρύπανση, συνωστισμό. Αισθανόμαστε ότι η Μονεμβασιά αντιμετωπίζεται ως “σκηνικό”, ως τουριστικό ντεκόρ και όχι ως πραγματικός οικισμός που κατοικείται». Στο πλαίσιο αυτό, ο σύλλογος είναι πολύ επιφυλακτικός για το έργο φωτισμού. «Δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες γιατί οι Αρχές δεν μας δίνουν τις μελέτες. Φοβούμαστε τον υπερφωτισμό, φοβούμαστε την επίδρασή του στην πανίδα –η Μονεμβασιά είναι περιοχή Natura–, φοβούμαστε πώς θα καταλήξει όλο αυτό το έργο μερικά χρόνια μετά την ολοκλήρωσή του. Αν υπάρχει κάτι μοναδικό στη Μονεμβασιά, είναι ο ουρανός της. Για ποιο λόγο να φωτιστεί ο βράχος; Αυτοί που το θέλουν είναι όσοι ζουν απέναντι και τον θέλουν ως σκηνικό για τις επιχειρήσεις τους».
«Προσπαθούμε 20 χρόνια»
Ο δήμος, από την πλευρά του, υποστηρίζει ότι το έργο θα είναι ποιοτικό και οι παρεμβάσεις του απολύτως εναρμονισμένες με τον χώρο. «Δεν δέχομαι το επιχείρημα της αδιαφάνειας, έχουμε προσφερθεί πολλάκις να ενημερώσουμε όποιον θέλει», λέει ο δήμαρχος Μονεμβασιάς, Ηρακλής Τριχείλης. «Αυτοί που διαμαρτύρονται είναι μια ελίτ που έχει αγοράσει ακριβά σπίτια και δεν θέλει να γίνει τίποτα για την ανάδειξη του οικισμού. Το έργο έχει ως στόχο να φωτίσει τον βράχο και το κάστρο, όπως φωτίζονται όλα τα μνημεία. Είναι αίτημα των κατοίκων, το προσπαθούμε εδώ και 20 χρόνια. Τι να κάνουμε, σε κάθε έργο, πάντα υπάρχουν κάποιοι που διαφωνούν. Εμείς πάντως τους διαβεβαιώνουμε ότι ο φωτισμός δεν θα ενοχλεί τα σπίτια και θα δημιουργεί μια όμορφη ατμόσφαιρα. Το έργο έχει αναλάβει η Ελευθερία Ντεκώ, κορυφαία στον χώρο της, η οποία έχει επιμεληθεί και τον φωτισμό της Ακρόπολης στην Αθήνα».
Να σημειωθεί ότι η Μονεμβασιά είναι ολόκληρη κηρυγμένη αρχαιολογικός χώρος από το 1961, με αποτέλεσμα να έχει διατηρήσει τη φυσιογνωμία της. Ωστόσο, ο οικισμός παραμένει χωρίς καθορισμένες χρήσεις γης, με αποτέλεσμα κατά διαστήματα να προκύπτουν «συγκρούσεις» στη σχέση κατοικίας και τουριστικών χρήσεων. Το Ε΄ τμήμα του ΣτΕ (απόφαση 2526/20) έχει ζητήσει να εκδοθεί διάταγμα που να κλείνει αυτό το σοβαρό κενό, υποδεικνύοντας ότι υπάρχει «περιπτωσιολογική αντιμετώπιση του ζητήματος των χρήσεων των κτιρίων και έκδοση αντιφατικών αποφάσεων».