«Την Πέμπτη θα πάμε να βάψουμε τον δρόμο», ανακοίνωσε η δασκάλα στους μαθητές του 4ου Δημοτικού Σχολείου Καισαριανής. Η δήλωση αυτή ήταν αρκετή ώστε οι απορίες να «πέσουν βροχή».
-Κυρία τι εννοείται ότι θα βάψουμε στον δρόμο; ρώτησε αμέσως ένας μαθητής.
Η απάντηση που έλαβε αμέσως ήταν η εξής: -Όχι όχι δεν θα βάψουμε στον δρόμο, θα βάψουμε ΤΟΝ δρόμο.
Κι έτσι έγινε. Την περασμένη Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο μαθητές από δημοτικά σχολεία αλλά και οι ηλικιωμένοι από το Α΄ΚΑΠΗ Καισαριανής έγιναν οι πρώτοι στην Ελλάδα που ζωγράφισαν πάνω στην άσφαλτο και συγκεκριμένα στον κόμβο των οδών Εθνικής Αντιστάσεως και Φιλαδελφείας και στον δρόμο έξω ακριβώς από το 2ο και 6ο Νηπιαγωγείο.
Πριν ξεκινήσει το πιλοτικό έργο αστικής ανάπτυξης «Asphalt Art European Initiative» με πρωτοβουλία του Bloombe
Αν και οι μαθητές το είδαν ως μία ευχάριστη και δημιουργική στιγμή, η οποία θα επανέρχεται στη μνήμη τους κάθε φορά που θα διασχίζουν τη διασταύρωση, το έργο δημιουργήθηκε για τον εξής σημαντικό λόγο · να γίνει ο δημόσιος χώρος περισσότερο ασφαλής και ελκυστικός για τους κατοίκους της περιοχής.
Όπως εξηγεί στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Καισαριανής Μάνος Κιτσέλλης, γύρω από τη συγκεκριμένη διασταύρωση υπάρχουν πέντε σχολεία τα οποία στεγάζονται σε δύο κτίρια δεξιά και αριστερά της διασταύρωσης. Λίγο πιο κάτω υπάρχει ένα ειδικό σχολείο και στη γωνία του δρόμου έχουμε το Α’ ΚΑΠΗ Καισαριανής, οπότε τη συγκεκριμένη διασταύρωση διασχίζουν καθημερινά δεκάδες μαθητές αλλά και ηλικιωμένοι.
Ωστόσο παρά την πολυκοσμία, διάφοροι κάτοικοι συνέχιζαν να παρκάρουν παρανόμως στο σημείο, ενώ αρκετοί οδηγοί δεν έκοβαν ταχύτητα.
Προσπαθώντας να βρουν μία λύση, τα μέλη της ομάδας αστικής ανάπτυξης με προσανατολισμό στο δημόσιο χώρο STIPO και του ινστιτούτου Κυκλικής Οικονομίας και Κλιματικής Αλλαγής του ELPO πρότειναν στον Δήμο να κάνει αίτηση προκειμένου να ενταχθεί στο πρόγραμμα, ώστε να λάβει επιχορήγηση για να δημιουργήσει και να υλοποιήσει έργα δημόσιας τέχνης σχετικά χαμηλού κόστους, με στόχο να «αναζωογονηθούν» οι δρόμοι και να γίνουν πιο όμορφοι, πιο φιλόξενοι και πιο ασφαλείς.
«Συνολικά έκαναν αίτηση 300 δήμοι στην Ευρώπη, αλλά μόνο 19 επελέγησαν, μεταξύ των οποίων και εμείς», επισημαίνει ο Δήμαρχος Καισαριανής Χρήστος Βοσκόπουλος, τονίζοντας πως στόχος είναι να γίνουν κι άλλες εικαστικές παρεμβάσεις στην άσφαλτο.
Μιλώντας στην «Κ» οι δύο επικεφαλής του έργου στο κομμάτι του σχεδιασμού, μας εξηγούν τη σημασία της πρωτοβουλίας ενώ αναφέρονται και στο στοίχημα που πρέπει να κερδίσουν και άλλες πόλεις, αν θέλουν ο δημόσιος χώρος να «επιστρέψει» στους κατοίκους τους και όχι στα… αυτοκίνητα.
Η τέχνη «μπλόκαρε» παράνομο παρκάρισμα και προσπεράσεις
Αρχικά η τοποθέτηση χρώματος και στους τέσσερις δρόμους της διασταύρωσης καθώς και πλαστικών κολωνακίων στην αρχή του έργου, έκανε το σημείο περισσότερο ασφαλές για τέσσερις λόγους.
«Πρώτον, το οπτικό ερέθισμα των οδηγών έγινε πιο έντονο λόγω των χρωμάτων και της στένωσης στον δρόμο και δίνεται το μήνυμα ότι πρόκειται για σημείο με πεζούς και παιδιά. Αυτό -όπως έχει αποδείξει η πρωτοβουλία στις άλλες πόλεις- προκαλεί τους οδηγούς να μειώσουν ταχύτητα. Δεύτερον, τα πλαστικά κολωνάκια απαγορεύουν σε οποιονδήποτε να παρκάρει έστω και παράμονα, κάτι που γινόταν προηγουμένως ακόμα και πάνω στη διάβαση. Τρίτον, τα κολωνάκια οριοθετούν καλύτερα τον χώρο και αποτρέπουν τα δίκυκλα από το να τον καταπατούν για να προσπεράσουν τα ΙΧ, όπως έκαναν στο παρελθόν. Τέταρτον, οι κάτοικοι και τα παιδιά έχουν περισσότερο χώρο για να κινηθούν και να σταθούν, καθώς μειώνεται η απόσταση που έχουν να διανύσουν για να περάσουν απέναντι, δεδομένου ότι δεν κυκλοφορούν στο ζωγραφισμένο και οριοθετημένο με κολωνάκια κομμάτι αυτοκίνητα», αναφέρει στην «Κ» η Αλεξία Σπυριδωνίδου, Συγκοινωνιολόγος, ειδική σε θέματα ενσωμάτωσης καινοτομίας και συμμετοχικών διαδικασιών σε τοπικές πολιτικές.
Η κ. Σπυριδωνίδου προσθέτει πως και η δεύτερη εικαστική παρέμβαση που δημιουργήθηκε ακριβώς έξω από το 4ο δημοτικό σχολείο Καισαριανής έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πλέον σταθευμένα ΙΧ έξω από το σχολείο, παρά μόνο επιπλέον χρώμα και χώρος για τους μαθητές και τους γονείς τους.
Ανάγκη οι πολίτες να επιστρέψουν στον δημόσιο χώρο
Εκτός όμως από την ασφάλεια, τόσο τα παιδιά όσο και οι πολίτες αισθάνονται ξανά πως ο δημόσιος χώρος τους ανήκει, ένα αίσθημα που όχι μόνο χάθηκε εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας, αλλά όπως φαίνεται δεν επανήλθε ποτέ.
«Άλλες πόλεις έκαναν μικρά “θαύματα” κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος της πανδημίας. Παραδείγματος χάριν το Μιλάνο διαμόρφωσε 38 νέες πλατείες με εικαστικές παρεμβάσεις και έτσι δημιούργησε τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε οι πολίτες να επιστρέψουν στο δημόσιο χώρο και να μετακινούνται περισσότερο πεζοί», αναφέρει από την πλευρά της η Βίβιαν Δούμπα, Πολεοδόμος, Χωροτάκτης Μηχανικός και Αστική Γεωγράφος.
Η κ. Δούμπα επισημαίνει πως η πρωτεύουσα της Ελλάδας δεν έχει ανάγκη μόνο από τέτοιες συγκεκριμένες παρεμβάσεις, αλλά χρειάζεται ένα γενικότερο placemaking στο δημόσιο χώρο όπου η τέχνη θα είναι δυναμικά παρούσα.
«Όταν παρεμβαίνεις με εικαστικά έργα όπως έγινε στην Καισαριανή καταφέρνεις να συμπεριλάβεις τους πολίτες στη διαδικασία της αλλαγής. Έτσι και οι ίδιοι σέβονται και διατηρούν περισσότερο το έργο και μειώνονται τα περιστατικά βανδαλισμού», επισημαίνει, λέγοντας πως η τέχνη εκδημοκρατίζει και λειτουργεί ως εκπαιδευτικό εργαλείο.
Αναφερόμενη στην ανάγκη ανασχεδιασμού της γειτονιάς, η κ. Σπυριδωνίδου επισημαίνει πως πολλές έρευνες του εξωτερικού στοχεύουν όλο και περισσότερο στη δημιουργία ενός πιο φιλικού περιβάλλοντος για τα παιδιά.
«Στην Ελλάδα οι περισσότεροι γονείς επιλέγουν να πηγαίνουν τα παιδιά τους στο σχολείο με το αυτοκίνητο, παρόλο που το σπίτι τους είναι αρκετά κοντά. Ωστόσο, αυτό δεν αποτελεί ασφαλή πρακτική ούτε για τα παιδιά αλλά ούτε και για τους υπόλοιπους πεζούς καθώς προκαλείται συμφόρηση οχημάτων τις πρωινές ώρες έξω από τα σχολεία. Για τον λόγο αυτό πρέπει να υπάρξουν περισσότερες υποδομές και έργα τέχνης στο δημόσιο χώρο που θα κάνουν τους πολίτες να αφήσουν τα ΙΧ στην άκρη και θα τους δελεάσουν να κάνουν βόλτα και να γυρίσουν την πόλη τους είτε με τα πόδια, είτε με το ποδήλατο, όπως γίνεται στο εξωτερικό», καταλήγει η κ. Σπυριδωνίδου.
Άλλωστε ένας μαθητής αφού ζωγράφισε τον δρόμο της Καισαριανής, δήλωσε ήδη την πρόθεσή του να το κάνει και σε άλλους δρόμους.
«Κύριε, κύριε θα το κάνουμε αυτό σε όλη την Καισαριανή; Δεν θα ήταν τέλεια;», είπε ένας μαθητής στον κ. Κιτσέλλη, ο οποίος με τη σειρά του υποσχέθηκε πως δεν θα αργήσει η στιγμή που θα ξανακάνει ζωγραφική στην άσφαλτο.
