Τριπλασιασμός των περιοχών στην Ευρώπη στις οποίες έχει εγκατασταθεί το κουνούπι τίγρης μέσα σε μία δεκαετία. Επιμήκυνση της περιόδου κυκλοφορίας αλλεργιογόνων. Παραγωγή σιτηρών χαμηλότερης βιολογικής αξίας.
Πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις των αυξημένων θερμοκρασιών στον ανθρώπινο οργανισμό όπως είναι τα επεισόδια υπερθερμίας και η αύξηση του κινδύνου νοσηλείας ή και θανάτου σε ασθενείς με καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις, η διαβίωση σε έναν όλο και θερμότερο πλανήτη, λόγω της κλιματικής αλλαγής, αλλάζει άρδην τον χάρτη με τις απειλές για τη δημόσια υγεία. Με γοργό ρυθμό οδεύουμε σε ένα μέλλον όπου τροπικές νόσοι θα πλήττουν τον ευρωπαϊκό πληθυσμό, η διασφάλιση επάρκειας τροφής με υψηλή θρεπτική αξία θα είναι όλο και πιο δύσκολη και όπου ο πληθυσμός θα μένει όλο και μεγαλύτερο διάστημα σε κλειστούς χώρους με κλιματισμό.
Οπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η κλιματική αλλαγή έχει τη δυνατότητα να υπονομεύσει την πρόοδο δεκαετιών σε ό,τι αφορά το επίπεδο υγείας των κατοίκων του πλανήτη. Μεταξύ του 2030 και του 2050 η κλιματική κρίση αναμένεται να προκαλέσει περίπου 250.000 επιπλέον θανάτους ετησίως λόγω κακής διατροφής, ελονοσίας, διάρροιας και θερμοπληξίας.
«Η κλιματική κρίση φέρνει στην Ευρώπη τροπικές νόσους», τονίζει στην «Κ» ο καθηγητής μικροβιολογίας του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Τσακρής. Και εξηγεί, «το Aedes albopictus – κουνούπι τίγρης, διαβιβαστής κυρίως του Τσικουνγκούνια και του ιού του δάγκειου πυρετού, εγκαθίσταται με σταθερό ρυθμό στα βόρεια και τα δυτικά της Γηραιάς Ηπείρου. Ενώ πριν από μια δεκαετία ενδημούσε σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες και 114 περιοχές, σήμερα έχει εγκατασταθεί σε 13 χώρες και 337 περιοχές. Το Aedes aegypti, που είναι μεταξύ άλλων διαβιβαστής του δάγκειου και του κίτρινου πυρετού, του Τσικουνγκούνια και του Ζίκα, εγκαταστάθηκε στην Κύπρο από το 2022 και πιθανότατα θα εξαπλωθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι εκτός νόρμας υψηλές θερμοκρασίες την άνοιξη, οι παρατεταμένες βροχές το καλοκαίρι και τα απανωτά και επίμονα κύματα καύσωνα διαμορφώνουν τις ιδανικές συνθήκες όχι μόνο για τη δημιουργία νέων εστιών πολλαπλασιασμού αυτών των χωροκατακτητικών, όπως αποκαλούνται, ειδών κουνουπιών, αλλά και για τον πολλαπλασιασμό των ίδιων των ιών μέσα στα κουνούπια. Δεν είναι τυχαίο ότι τα κρούσματα εγχώριας μετάδοσης του δάγκειου πυρετού στην Ευρώπη το 2022 ανήλθαν σε 71. Ακριβώς όσα τα προηγούμενα δέκα χρόνια συνολικά».
Η άνοδος της θερμοκρασίας ευνοεί την εισβολή τροπικών νόσων –με διαβιβαστές τα κουνούπια– και την εκτίναξη των αλλεργιών. Μοιραία, θα οδηγήσει σε μετακίνηση πληθυσμών στον Βορρά.
Οπως προσθέτει ο κ. Τσακρής, «υπάρχει και μια άλλη παράμετρος των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και της ανόδου της θερμοκρασίας σε ό,τι αφορά τις μολυσματικές ασθένειες: η άνοδος της θερμοκρασίας είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει την έξαρση τροφιμογενών νοσημάτων, όπως οι λοιμώξεις από καμπυλοβακτηρίδιο και σαλμονέλα, καθώς και οι ιογενείς γαστρεντερίτιδες. Ειδικά για τη σαλμονέλα, έχει αποδειχθεί ότι ο πολλαπλασιασμός της στο περιβάλλον και στα τρόφιμα επιταχύνεται δραματικά από μια αύξηση της θερμοκρασίας ακόμα και της τάξης του ενός βαθμού Κελσίου».
Ο ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας, διευθυντής του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Υγείας Μητέρας Παιδιού και Ιατρικής Ακρίβειας, ΕΚΠΑ, Γεώργιος Χρούσος, επισημαίνει στην «Κ» ότι «οι άνθρωποι έχουμε ένα συγκεκριμένο εύρος θερμοκρασίας μέσα στο οποίο μπορούμε και λειτουργούμε καλά. Με τα ρούχα που φοράμε και τους κλειστούς χώρους με τα καλοριφέρ και τα κλιματιστικά έχουμε επεκτείνει τα όρια αντοχής μας. Και γι’ αυτό ο άνθρωπος έχει καταφέρει και ζει από την Αφρική έως τον Βόρειο και τον Νότιο Πόλο». Ωστόσο, όπως σημειώνει ο καθηγητής, η συνεχής άνοδος της θερμοκρασίας θα φέρει αλλαγές σημαντικές σε όλο το οικοσύστημα. «Θα προκαλέσει ερημοποίηση σε εύκρατες περιοχές. Αυτό σημαίνει στέρηση υδάτων και μικρότερη ικανότητα παραγωγής τροφής σε αυτές τις περιοχές. Αντίστοιχα βόρειες περιοχές όπως η Σιβηρία και η Ισλανδία θα πρασινίσουν. Δηλαδή, τα θερμά θερμότερα και ερημοποίηση, τα κρύα πιο ανεκτά. Αυτό θα είναι βλαπτικό. Θα υπάρχει μία μεγάλη εξάρτηση του ανθρώπου από τα κλιματιστικά. Θα περνάμε πολύ περισσότερο χρόνο μέσα σε κτίρια, θα πρέπει να ασκούμεθα σε κλειστούς χώρους. Αναμένεται και μία μετακίνηση του πληθυσμού προς τον Βορρά, σε αντίθεση με την εποχή των Παγετώνων που οι άνθρωποι μετακινήθηκαν προς τον Νότο».
Ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας στο ΕΚΠΑ Νίκος Τεντολούρης επισημαίνει στην «Κ» ότι «λόγω των ακραίων θερμοκρασιών δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός πως επιμηκύνεται η περίοδος που τα φυτά έχουν γύρη και ευνοείται ο πολλαπλασιασμός των μυκήτων, με αποτέλεσμα να αυξάνονται δραματικά οι αλλεργίες: αλλεργική δερματίτιδα, αλλεργική ρινίτιδα, βρογχικό άσθμα. Επιπλέον, η αλλαγή του κλίματος συνοδεύεται από αύξηση των ατμοσφαιρικών ρύπων οι οποίοι εμπλέκονται άμεσα στην πρόκληση καρδιαγγειακών νοσημάτων, Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, αλλά και καρκίνου. Και ας μην ξεχνάμε και τις πυρκαγιές από τις οποίες παράγονται τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό έχει ως συνέπεια να μειώνεται το άζωτο που είναι απαραίτητο για τη σύνθεση της πρωτεΐνης στα φυτά. Που σημαίνει ότι σιτηρά όπως σιτάρι και σόγια δεν έχουν την ποσότητα της πρωτεΐνης που θα είχαν εάν το διοξείδιο του άνθρακα δεν ήταν σε υψηλά επίπεδα».
Ο κ. Τεντολούρης καταλήγει ότι «η αυξημένη θερμοκρασία επηρεάζει και την ψυχική υγεία. Το 2018 εκδόθηκε από τις αρχές της Αυστραλίας έκθεση με την οποία για πρώτη φορά υπήρξε συσχετισμός παρατεταμένου καύσωνα με υψηλά ποσοστά αυτοκτονίας στους αγρότες της χώρας».