Πώς είναι για ένα έφηβο κορίτσι να μεγαλώνει σήμερα σε μια επαρχιακή πόλη Ή σε ένα απομονωμένο χωριό; Μοιράζονται τα ίδια άγχη με τις συνομήλικές τους στην πρωτεύουσα; Δέκα κορίτσια μας μίλουν για τη ζωή τους, τις ανησυχίες τους, τον φεμινισμό, τις φίλες και τα όνειρά τους.
Η δεκαεξάχρονη Δήμητρα μεγαλώνει σε ένα χωριό στην Αιτωλοακαρνανία. Απέκτησε κινητό πριν από έναν χρόνο, το παλιό του αδερφού της. Από τα πρώτα πράγματα που λέει είναι ότι δεν έχει πάει σινεμά και διακοπές. Πιστεύει ότι στην πόλη τα κορίτσια αυτά τα έχουν δεδομένα. «Ξυπνάω έξι ώρα το πρωί, για να πάρω το λεωφορείο της γραμμής που καταλήγει στην Αθήνα. Εγώ το παίρνω για να κατέβω στο διπλανό χωριό που έχει λύκειο. Είναι κουραστικό να πρέπει να εξηγώ στη μαμά μου τι είναι Νetflix ή να την πείσω για να πάω για καφέ με τις φίλες μου. Τα αγόρια αδέρφια ή φίλοι μας δεν χρειάζεται να τα εξηγούν όλα. Το έχουμε όλες αυτό το παράπονο. Σαν να μιλάμε και να μας έχουν βάλει στο αθόρυβο».
Η Αναστασία είναι 17 ετών και μένει στην Ιθάκη. Θέλει να περάσει στην Ιατρική και κάνει δέκα χρόνια ιστιοπλοΐα. «Οι υπόλοιπες κοπέλες στο νησί το θεωρούν σκληρό ως άθλημα. Δεν ξέρουν τι χάνουν. Η σκέψη όταν βγαίνω από τη θάλασσα είναι πάντα καθαρή. Το καταλαβαίνω αυτό φέτος, που το χρειάζομαι πιο πολύ με τόσο άγχος. Εκτός από διάφορες δυσκολίες με το σχολείο, εγώ είχα πρόβλημα και με τα φροντιστήρια. Κάνω πολλά μαθήματα online με καθηγητές που βρίσκονται εκτός του νησιού. Έχει πάει η μυωπία μου από 1,5 στο 2,75 μέσα σε έναν χρόνο. Βγάζω τα μάτια μου με τα διαδικτυακά μαθήματα».
Η Μελίνα είναι δεκατεσσάρων. Μετακόμισε σε ένα χωριό κοντά στη Θεσσαλονίκη πρόσφατα από μια επαρχιακή πόλη. Η πίεση του σχολείου είναι το μεγαλύτερό της πρόβλημα. «Ξυπνάω επτά παρά τέταρτο για να προλάβω το σχολικό και γυρνάω στις 4 για να συνεχίσω με τις υπόλοιπες δραστηριότητές μου. Είναι πολύ αγχωτική η καθημερινότητα».
Η Ιλένα πάει Β΄ Γυμνασίου και μένει στην Πάτρα. Θα ήθελε να πηγαίνει σε ένα πιο οργανωμένο σχολείο. Τι εννοεί με αυτό; «Να είναι πιο καθαρό, οι καθηγητές να μην είναι άδικοι. Στο σχολείο, πέρα από το άγχος για τα μαθήματα, προσπαθούν οι καθηγητές να μας κάνουν να ενδιαφερθούμε και για άλλα πράγματα, αλλά αυτό που καταφέρνουν είναι να μας αγχώνουν περισσότερο», λέει.
Η Δέσποινα μένει στο χωριό Κορνοφωλιά κοντά στο Σουφλί. Πηγαίνει Α΄ Λυκείου και είναι στην ομάδα ποδοσφαίρου Soufli 2018 Women’s F.C., που παίζει στην Γ΄ Εθνική. «Όταν ξεκίνησα το ποδόσφαιρο, φυσικά και είχα δεχτεί ρατσιστικά σχόλια από τους συμμαθητές μου, αλλά και από γονείς. Μου έλεγαν: “Πώς παίζεις έτσι; Τι νομίζετε ότι θα κάνετε;”. Τέσσερα χρόνια μετά, οι κερκίδες γεμίζουν».
Το επιβεβαιώνει και η Παναγιώτα, συναθλήτριά της στην ομάδα. «Υπάρχει άνθρωπος που στην αρχή μάς έδιωχνε από το γήπεδο όταν προπονούμασταν “για να μην πιάνουμε χώρο” και τώρα είναι από τους πιο φανατικούς οπαδούς μας. Οπότε, υπάρχει ελπίδα ώστε να σταματήσουμε να βάζουμε περιορισμούς που αφορούν το φύλο. Αν μπορεί να γίνει εδώ, μπορεί να γίνει παντού».
Άγχος: Ο καλύτερος χειρότερος κολλητός τους
Το άγχος και η ψυχολογική πίεση ήταν οι λέξεις που ανέφεραν όλες τους. Τις ρωτάω για το αν έχουν ενημερωθεί για την έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αμερική από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, το εθνικό ινστιτούτο δημόσιας υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών, σύμφωνα με την οποία τα έφηβα κορίτσια αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα με την ψυχική τους υγεία σε σχέση με αγόρια. Τα νούμερα είναι ξεκάθαρα. Από το 2011 έως το 2021, σύμφωνα με την έρευνα, το ποσοστό των έφηβων κοριτσιών που δηλώνουν ότι βιώνουν «επίμονα συναισθήματα θλίψης ή απελπισίας» αυξήθηκε από 36% σε 57%. Για τα έφηβα αγόρια, από το 21% στο 29%. Το ποσοστό των κοριτσιών που δήλωσαν ότι σκέφτονταν να αυτοκτονήσουν αυξήθηκε κατά 50% το ίδιο διάστημα. Επίσης, η ίδια έρευνα λέει ότι η ζήτηση για συμβούλους ψυχικής υγείας αυξήθηκε στα σχολεία. Στην Ελλάδα, σχολικό ψυχολόγο έχουν κάποια σχολεία ‒ο αριθμός διαρκώς αυξάνεται‒, ενώ εδώ και μερικά χρόνια έχουν σχεδόν όλα τα ΕΠΑΛ.
Η Σωτηρία είναι 16 ετών και έχει αντιληφθεί ότι υπάρχουν στο σχολείο της στα Χανιά παιδιά που δεν νιώθουν καλά. Πιστεύει ότι είναι και άλλα που απλώς δεν το δείχνουν. «Μιλάω για περιπτώσεις που χρειάζονται βοήθεια από κάποιον ειδικό. Το καταλαβαίνουμε μεταξύ μας τα παιδιά και ενημερώνουμε τους καθηγητές», λέει.
Η Ελένη είναι 16, μεγάλωσε σε ένα μικρό χωριό της Πέλλας, αλλά τα τελευταία δυο χρόνια μένει στην Έδεσσα για να μπορεί να κάνει φροντιστήρια. «Ακούμε για τις κρίσεις πανικού και θέλουμε να ξέρουμε. Δεν είναι όλοι οι ενήλικες εδώ έτοιμοι να κουβεντιάσουν για όλα αυτά. Η μεγαλύτερη αδερφή μου λέει πως στα χρόνια της αυτά ήταν ακόμη πιο δύσκολα. Εμείς έχουμε το Instagram, τους influencer και μαθαίνουμε και κάτι. Για τις κρίσεις πανικού, για παράδειγμα, έμαθα από ένα βίντεο της Μαίρης Συνατσάκη». Ειδικός ψυχικής υγείας που πέρυσι ήταν σε τρία σχολεία στον νομό Ιωαννίνων και φέτος σε ΕΠΑΛ σε πολύ μικρό νησί των Δωδεκανήσων παρατηρεί: «Τα κορίτσια έρχονται πιο συχνά σε εμάς. Αυτό που τις ανησυχεί είναι κυρίως η εικόνα τους. Κάποια από αυτά τα βασανίζει. Βλέπουν τα αγόρια τους να τις συγκρίνουν συνεχώς με άλλα κορίτσια και το κάνουν και αυτές στον εαυτό τους. Στο νησί που είμαι φέτος παρακολουθώ κορίτσια που αυτοτραυματίζονται, το ξέρουν και οι γονείς και μου παραδέχονται ότι δεν θα ζητούσαν τη βοήθεια ειδικού ακόμη και αν δεν υπήρχα εγώ στο σχολείο. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι έφηβοι είναι πολύ εφευρετικοί στο να κρύβουν συναισθήματα. Δείχνουν όλες τόσο ανέμελες. Έρχονται στη συνεδρία και διαλύονται».
Η Κατερίνα δίνει φέτος πανελλήνιες και θέλει να γίνει ψυχολόγος. «Στο σχολείο μας ήρθε πρόσφατα ψυχολόγος. Έρχεται μία φορά την εβδομάδα. Τις υπόλοιπες ημέρες πάει σε άλλα σχολεία. Είναι απαραίτητος για πολλούς λόγους. Οι καθηγητές δεν μπορούν να χειριστούν πολλές καταστάσεις». Η Κατερίνα θεωρεί ότι η έρευνα θα είχε ίσως τα ίδια αποτελέσματα και αν γινόταν στην Ελλάδα. «Σίγουρα πιεζόμαστε, τα κορίτσια περισσότερο. Στα αγόρια λένε πόσο έξυπνα και πόσο δυνατά είναι, ενώ στα κορίτσια εξυμνούν την εξωτερική μας εμφάνιση και από εκεί που μας το έλεγαν μόνο οι συγγενείς, τώρα υπάρχει παντού αυτή η πίεση. Δείτε τι γίνεται στα social media και τις εικόνες που περνάνε μπροστά από τις οθόνες μας. Επίσης, στην επαρχία, δεν έχουμε ξεπεράσει ακόμα το στερεότυπο ότι τα κορίτσια προορίζονται για να κάνουν παιδιά. Μας τα βάζουν όλα αυτά στο μυαλό από μικρές και, όταν τα αρνιόμαστε, μας δημιουργούνται ενοχές. Επίσης, νομίζω ότι τα social media μας έχουν διαρκώς σε μια διαδικασία σύγκρισης και αξιολόγησης. Σαν να δίνουμε απροειδοποίητο διαγώνισμα αυτοπεποίθησης κάθε μέρα. Τα αρνητικά σχόλια είναι πανεύκολο να σου έρθουν, αρκεί να ανοίξεις ένα μήνυμα στο Instagram. Και όλα αυτά ενώ η έμφυλη βία παραμένει σε μικρότερες κοινωνίες κρυφή και ενίοτε φυσιολογική», καταλήγει.
Οι μικρότερες δεν είναι εξοικειωμένες με τον όρο «έμφυλη βία», αλλά όλες έχουν από μια ιστορία να πουν. «Είχε έρθει ένα κορίτσι από άλλο σχολείο και πήγε σε ένα τμήμα με πολλά αγόρια. Την ενοχλούσαν συνεχώς. Υπάρχουν κι άλλα τέτοια περιστατικά που τα αγόρια γίνονται ενοχλητικά προς τα κορίτσια», λέει Ιλένα. Οι μεγαλύτερες, από την άλλη, έχουν τον όρο «έμφυλη βία» στη φαρέτρα τους. Η Αναστασία δεν θεωρεί τυχαίο ότι οι καθηγητές φέτος έχουν φέρει την έμφυλη βία ως θέμα συζήτησης μέσα στην τάξη. «Ο οικονομολόγος μας είναι φανταστικός. Προφανώς είχαν πέσει στην αντίληψή του κάποια περιστατικά ψυχολογικής και λεκτικής βίας εντός και εκτός σχολείου. Μας μάζεψε και μας μίλησε. Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι ότι κάποια από τα αγόρια αντέδρασαν. “Έλα τώρα, αυτό δεν είναι έμφυλη βία”, είπαν. “Αυτό είναι πείραγμα, εμείς έχουμε μεγαλώσει όλοι μαζί εδώ”. Στην πραγματικότητα, όμως, απλώς δεν καταλαβαίνουν ότι και βέβαια υπάρχει έμφυλη βία. Και η καθηγήτρια της γλώσσας είναι υπέροχη και φεμινίστρια. Φέρνει στην τάξη υπέροχα κείμενα. Το μεγάλο διαγώνισμα του τετραμήνου ήταν πάνω στη βία κατά των γυναικών».
Το σεξ κάνουμε πως δεν υπάρχει
Όταν η συζήτηση έρχεται στο σώμα τους, στο σεξ και στη σεξουαλικότητα, δεν είναι τόσο άνετες. Κομπιάζουν ή μιλάνε αμήχανα. Όχι όλες. «Θέλουμε να αρέσουμε και είναι κρίμα που μας έχουν κάνει να μην το παραδεχόμαστε ή να ντρεπόμαστε γι’ αυτό. Θα θέλαμε να ξέρουμε παραπάνω για το σεξ και τη σεξουαλικότητά μας. Είναι δεδομένο ότι θα κάνουμε ή έχουμε κάνει, ας το αποδεχτούμε όλοι και ας μιλήσουμε ανοιχτά γι’ αυτό», λέει η Δήμητρα και συνεχίζει: «Το σεξ κάνουμε πως δεν υπάρχει, και στο σπίτι και στο σχολείο, στο χωριό μου. Πολλά πράγματα κάνουμε πως δεν υπάρχουν. Ας πούμε ότι έχουμε περίοδο. Οι σερβιέτες βγαίνουν κρυφά από τις τσέπες ή το μυστικό λέγεται χαμηλόφωνα, για να πάμε π.χ. στο φαρμακείο για παυσίπονο».
Η Αναστασία πιστεύει ότι «στο νησί, για τα κορίτσια δεν είναι πιο δύσκολο να αναπτύξουν την ερωτική τους ζωή σε σχέση με τα αγόρια. Γενικά, οι συμμαθητές μου κάνουν σχέσεις. “Τα φτιάχνουν”, όπως λέμε, αλλά δεν ανοίγονται και είναι παράξενο, γιατί εμείς τα παιδιά της επαρχίας μεγαλώνουμε μαζί και σε πολύ κοντινή απόσταση. Από την άλλη, έχω φίλες που δεν πάνε πουθενά χωρίς το αγόρι τους. Τις αγαπώ τις φίλες μου, αλλά θέλω να τους ανοίξω τα μάτια. Τους τα ψέλνω πολύ συχνά», καταλήγει.
Η σχολική ψυχολόγος παρατηρεί: «Στις πόλεις, τα περισσότερα κορίτσια που έχουν κάνει σεξ το λένε και καμαρώνουν γι’ αυτό. Σε μικρότερες κοινωνίες, έχουν εξίσου ή και πιο έντονη σεξουαλική ζωή, απλώς δεν το λένε στις φίλες τους, δεν το λένε στις μαμάδες, δεν πάνε σε γυναικολόγο και οι περισσότερες από αυτές δέχονται να κάνουν σεξ χωρίς προφυλακτικό επειδή τους το ζητάνε τα αγόρια. Ντρέπονται να μιλήσουν για το σεξ. Τους μιλάω ανοιχτά και κοκκινίζουν. Υπάρχουν, επίσης, κορίτσια που τους αρέσει το ίδιο φύλο και δεν το έχουν βάλει σε λέξεις. Πώς να το κάνουν όταν μεγαλώνουν σε ένα μέρος όπου οι ντόπιοι καυχιούνται πως εδώ δεν έχουμε λεσβίες, gay και bisexual», καταλήγει.
Η Μαρία ενημερώνεται και κάνει ό,τι μπορεί για να μοιραστεί τις γνώσεις της. «Γενικές γνώσεις έχουμε όλες, αλλά θα ήταν πιο εύκολο αν είχαμε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Δεν ξέρουμε λεπτομέρειες για την προφύλαξη, για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, δεν ξέρουμε τις συνέπειες και δεν μας έχουν μιλήσει για τη συναίνεση. Προσωπικά εμένα μου μίλησε η μητέρα μου και μετά ενημερώθηκα και μόνη μου», λέει, πίνει μια γουλιά καφέ από την κούπα-νεκροκεφαλή της και συνεχίζει: «Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θα βοηθούσε και τα αγόρια. Γιατί τα περισσότερα μαθαίνουν το σεξ μέσα από ταινίες πορνό, με εικόνες που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αναρωτιέμαι αν ξέρουν τι σημαίνει για μια κοπέλα το ότι είναι η πρώτη της φορά. Εγώ μιλάω πολύ ανοιχτά για όλα αυτά με τις φίλες μου, αλλά στον ευρύτερο κύκλο μου υπάρχουν κορίτσια που δεν μπορούν να μιλήσουν ελεύθερα για το σεξ ή για τον έρωτα, είτε γιατί είναι ντροπαλές είτε γιατί μεγάλωσαν με το ταμπού “είσαι κορίτσι δεν μιλάς για το σεξ”. Κάπως έτσι φτάσαμε σήμερα να μην ξέρουμε τι σημαίνει συναίνεση. Έχω σκοπό να τυπώσω για μένα και τις φίλες μου ένα t-shirt με το σύνθημα “Το όχι είναι όχι”», καταλήγει.
Τα καλούπια των social media
Όλες έχουν social media και οι περισσότερες είναι ιδιαίτερα δραστήριες, υποστηρίζουν ότι έχουν μιλήσει με τους γονείς τους και ξέρουν τους κινδύνους. «Είχα μιλήσει με τη μαμά μου για να φτιάξω Instagram και μου εξήγησε πώς πρέπει να τα χειρίζομαι», λέει η Ιλένα.
Η συνομήλική της Μελίνα έχει Instagram και TikTok. «Με έχει απασχολήσει πώς και πόσο με επηρεάζουν τα beauty standards. Θα ήθελα να μη με επηρεάζουν τόσο πολύ. Από την άλλη έχω δει και βιντεάκια που μας δείχνουν πώς είναι τα σώματα και τα πρόσωπα χωρίς τα φίλτρα και το μακιγιάζ», καταλήγει.
Η Κατερίνα παραδέχεται ότι «τα social media έχουν βοηθήσει τα παιδιά της επαρχίας. Δεν θα είχαμε τόση ενημέρωση για διάφορα κινήματα». Οι περισσότερες στην κουβέντα για τα social media φέρνουν την ανησυχία τους για τις φωτογραφίες κοριτσιών που μοιράζονται τα αγόρια μεταξύ τους.
Η Κατερίνα επισημαίνει ότι «είναι πολύ άσχημο, ιδιαίτερα για εμάς που είμαστε σε μικρότερες κοινωνίες. Τα αγόρια ζητάνε επίμονα φωτογραφίες και μετά τις στέλνουν στους φίλους τους και αυτοί στους δικούς τους. Είναι πολύ πιθανό και πολύ πιο εύκολο μια γυμνή φωτογραφία ενός κοριτσιού να υπάρχει στα κινητά ενός ολόκληρου χωριού. Φανταστείτε πώς θα νιώσει ένα κορίτσι. Ακούμε όλο και πιο συχνά τέτοια περιστατικά. Δυστυχώς».
Οι υπέροχες φίλες τους
Για όλα τα κορίτσια, οι φίλες τους είναι πολύ σημαντικές. Η καλύτερη φίλη της Ιλένας μετακόμισε σε μια περιοχή έξω από τη Θεσσαλονίκη. «Μου ήταν δύσκολο να εμπιστευτώ κάποιον άλλον. Χρειάστηκα χρόνο για να κάνω νέες παρέες. Κολλητό φίλο αγόρι δεν έχω. Δεν τα εμπιστεύομαι και η αλήθεια είναι ότι δεν φαίνεται ότι θα ακούσουν με σοβαρότητα όλα όσα σκέφτομαι».
Η Δήμητρα συγκινείται όταν μιλάει για τις φίλες της. «Δεν ξέρω τι θα έκανα χωρίς αυτές σε αυτό το χωριό. Πολλές φορές σκέφτομαι ότι διαβάζω και θέλω να είμαι καλή στο σχολείο γι’ αυτές. Για να είμαστε όλες μαζί του χρόνου, σε μια πόλη, να ανακαλύψουμε τον κόσμο. Θα μείνουμε όλες μαζί. Έχουμε αποφασίσει ότι θα στέλνουμε πάντα η μία στην άλλη μήνυμα ότι έχουμε γυρίσει σπίτι».
Κορίτσια, είστε φεμινίστριες;
δεν ξερουν όλες τι ακριβώς είναι ο φεμινισμός, αλλά κάποιες είναι συγκινητικά παθιασμένες. «Δεν είμαι και το πιο δημοφιλές κορίτσι στο νησί, επειδή δηλώνω φεμινίστρια», λέει η Αναστασία. «Ως κορίτσι έχω μπει σε διαδικασία να υπερπροσπαθήσω να αποκτήσω γνώσεις. Βλέπω φόρμουλα, παίζω και παρακολουθώ ποδόσφαιρο, ασχολούμαι με τα μηχανικά. Κάνω πολλά και από αυτά που θεωρούνται “ανδρικές” συνήθειες. Το πείσμα να είμαι καλή σε όλα αυτά με έχει κάνει να σκέφτομαι
ότι κάνω υπερβολική προσπάθεια.
Δεν με ανάγκασε κανείς, αλλά έχω νιώσει ότι χρειάζομαι εργαλεία για να υπερασπίζομαι τη θέση μου. Γιατί εμείς εδώ τα έχουμε τα σχόλια “είσαι γυναίκα, κάτσε σπίτι σου, πήγαινε στα πιάτα σου, μίλα για μακιγιάζ”. Χιούμορ… και καλά.
Φίλες μου και άλλες γυναίκες στο νησί δεν σκέφτονται ακριβώς όπως εγώ.
Βλέπω γυναίκες που ακόμα και αν δουλεύουν πρέπει να έχουν έτοιμο και το μεσημεριανό και το βραδινό και να έχουν όλες τις ευθύνες για τις δουλειές στο σπίτι. Δυστυχώς, πιστεύω ότι θα υπάρξουν κορίτσια και από τη δική μου γενιά που θα συνεχίσουν το συγκεκριμένο μοντέλο», καταλήγει η Αναστασία, που θα έκανε πολύ καλή παρέα με τη δεκαοχτάχρονη Μαρία από το Αγρίνιο, που επίσης δηλώνει φεμινίστρια.
Δεν θυμάται πώς ξεκίνησε να έχει αυτές τις σκέψεις, λέει πως το ίντερνετ τη βοήθησε. «Υπάρχει σεξισμός και είναι παντού. Τον παρατηρώ από πολύ μικρή ηλικία. Συνέχεια μέσα στην τάξη χρειάζεται να επιχειρηματολογώ για τη συναίνεση, το δικαίωμά μας στην άμβλωση και τις αδικίες που γίνονται εις βάρος των γυναικών. Μας λένε από τη μια να είσαι γλυκιά και από την άλλη πρόσεχε, να είσαι πάντα με κόσμο. Κανείς δεν λέει τίποτα από όλα αυτά σε ένα αγόρι. Πρέπει εμείς να προσέχουμε. Θα ήθελα τα κορίτσια να κάνουμε το αυτονόητο. Απλώς να περπατάμε στον δρόμο και να πηγαίνουμε στον προορισμό μας. Να είναι αυτονόητο ότι θα φτάσουμε, χωρίς να δεχτούμε επίθεση στη χειρότερη περίπτωση, χωρίς catcalling στην καλύτερη. Μας μαθαίνουν τον φόβο από μικρές. Τον έχουμε μαζί με τα στιλό στις κασετίνες μας». Είναι αλήθεια. Μας ράβουν στις γυναίκες τον φόβο στις τσέπες του κορμιού μας, αλλά ο φόβος δεν είναι ασπίδα, δεν μας προστατεύει.
H δεκαπεντάχρονη Δέσποινα, όταν μεγαλώσει, θέλει να γίνει και αυτή φεμινίστρια. «Θαυμάζω τις φεμινίστριες. Είναι εκεί για να θυμίζουν σε όλες τις γυναίκες ότι καμιά δεν είναι μόνη. Είτε κάποια είναι σε μια μεγάλη πόλη είτε σε ένα χωριό όπως εγώ μπορούμε να τα καταφέρουμε. Και παίζοντας ποδόσφαιρο από αυτό το απομακρυσμένο χωριό έξω από το Σουφλί, αυτό θέλω να δείξω σε όλες: Ότι μπορούμε να βάλουμε γκολ στον σεξισμό και ότι σε όλες αξίζει να έχουν την ευκαιρία να δοκιμάζουν ό,τι θελήσουν».
Αν είχαν γεννηθεί στην Αθήνα;
«Ασχολούμαι με την ιστιοπλοΐα δέκα χρόνια και με αφορμή αυτό έχω ταξιδέψει αρκετά και έχω καταλάβει από νωρίς τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα. Κατέβαινα στους αγώνες και είχα πάντα τον πιο παλιό εξοπλισμό και τα χειρότερα ρούχα. Κι όμως έμπαινα στη θάλασσα και πολλές φορές είχα νικήσει αθλήτριες με πολύ καλύτερα σκάφη. Γυρνούσα στο νησί και το παράπονό μου ήταν ότι ποτέ κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για παράδειγμα να αποκτήσουμε ένα καινούργιο σκάφος. Δεν ξέρω τι θα είχε γίνει αν ήμουν αγόρι. Μάλλον το ίδιο. Εδώ και δύο χρόνια δεν έχουμε ούτε δάσκαλο», λέει η Αναστασία από την Ιθάκη. Η Μαρία δεν νιώθει μειονεκτικά σε σχέση με μια κοπέλα που μεγαλώνει στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, σημειώνει όμως πως ξέρει «ότι μπορεί να έχει περισσότερες επιλογές διασκέδασης». Η Κατερίνα επισημαίνει ότι μπορεί τα κορίτσια στην επαρχία να χάνουν κάποια πράγματα, αλλά κερδίζουν κάποια άλλα. «Το χάος της Αθήνας δεν μου φαίνεται γοητευτικό». H Δήμητρα όμως λέει: «Πολλές φορές σκέφτομαι ότι μεγαλώνω –και άλλα κορίτσια– σε ένα χωριό που η γιαγιά μου ρωτάει πού είναι το παιδί και εννοεί τον αδερφό μου. Επίσης, με συμβουλεύουν να γίνω δασκάλα ή να βρω ένα καλό παιδί για να παντρευτώ».
Κάνουν μια ευχή
Τι σκέφτονται για το μέλλον που ανοίγεται μπροστά τους; Σπουδές και επαγγελματική αποκατάσταση, αλλά και να μη φοβούνται. Η Αναστασία θέλει να περάσει ιατρική, αλλά έδωσε αθλήματα, για να βάλει στο μηχανογραφικό της και τη Στρατιωτική Οδοντιατρική. «Δεν τα πάω καλά με όλα αυτά που φαντάζομαι ότι υπάρχουν πίσω από τον στρατό ως εξουσία, αλλά με γλυκαίνει η υπόσχεση της άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης, που είναι τόσο αγχωτική. Έδωσα τα αθλήματα μόνο για να πω ότι προσπάθησα. Επηρεάστηκα ίσως και από το ότι ο μπαμπάς είναι στην πυροσβεστική. Εγώ ονειρεύομαι τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα από πολύ μικρή. Θα ήθελα να κάνω αυτό το επάγγελμα χωρίς να μπλέξω την προσφορά με το κέρδος. Περιμένω όμως το καλοκαίρι, που θα είναι το πρώτο που δεν θα έχω να διαβάσω. Δουλεύω από 13 ετών τα καλοκαίρια, όπως τα περισσότερα παιδιά στο νησί. Φέτος, θέλω κυρίως να διαβάσω βιβλία, να ερωτευτώ ένα ενδιαφέρον αγόρι, να έχω χρόνο για τη θάλασσα. Από τον Σεπτέμβρη θα υπάρχει μια ζωή που με περιμένει να την κατακτήσω». Η Παναγιώτα θέλει να πιάσει δουλειά το καλοκαίρι, για να μαζέψει λεφτά για να πάει στη σχολή κομμωτικής στη Θεσσαλονίκη. Η Δέσποινα θέλει να συνεχίσει να παίζει ποδόσφαιρο. «Ξέρω ότι είναι δύσκολο να το κάνω επαγγελματικά, αλλά ποτέ δεν ξέρεις», λέει. Η Μελίνα θα ήθελε όλα τα κορίτσια του κόσμου να πηγαίνουν σχολείο. «Βλέπω τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, όπως το Ιράν. Θέλω όλες οι γυναίκες να έχουμε τα ίδια δικαιώματα, όπου και αν βρισκόμαστε». Η Ιλένα ονειρεύεται ένα ταξίδι: «Με την κολλητή μου θέλουμε να κάνουμε ένα road trip στην Αμερική». Η Κατερίνα για το μέλλον ξέρει ότι θα φύγει από την πόλη όπου ζει, για να σπουδάσει. «Σαν ιδέα μού αρέσει που θα δω άλλα πράγματα. Έχω στο μυαλό μου ότι μπορεί να χρειαστεί να φύγω στο εξωτερικό», λέει. Η Μαρία θέλει να πάψουν οι γυναίκες να φοβούνται: «Θέλω όλες να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας, που δεν είναι αυτονόητο σε μια πατριαρχική κοινωνία. Να σταματήσουμε να είμαστε υπόλογες συνεχώς γι’ αυτά που θέλουμε και να πάψουμε να φοβόμαστε από κούνια». •