Το πρόγραμμα «Θητεία – Ευκαιρία» που προωθεί το υπουργείο Εθνικής Άμυνας επιχειρεί να εκσυγχρονίζει τον θεσμό ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων κρατών με υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, όπως η Φινλανδία και το Ισραήλ.
Οι συζητήσεις όμως, δεν αγγίζουν το κρίσιμο και ιδιαίτερα πολύπλοκο ζήτημα της διάρκειας της στρατιωτικής θητείας. Άλλωστε, έχουν περάσει μόλις δύο χρόνια από την τελευταία σημαντική μεταρρύθμιση, η οποία, όπως επισημαίνουν ανώτατες στρατιωτικές πηγές δεν αποδίδει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
12μηνο στην πόλη
Το σύστημα που ισχύει σήμερα προβλέπει θητεία δύο ταχυτήτων, ανάλογα με την περιοχή ή τη Μονάδα στην οποία υπηρετεί ο οπλίτης. Τον Μάιο του 2021 με ΚΥΑ των υπουργείων Οικονομικών και Εθνικής Άμυνας η διάρκεια της θητείας ορίστηκε στους δώδεκα μήνες για όσους υπηρετούν στα αστικά κέντρα και την ενδοχώρα και μειώθηκε στους εννέα για όσους επιλέγουν να εκπληρώσουν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις στον Έβρο, τα νησιά του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου, την Κύπρο, τις Ειδικές Δυνάμεις και τα πλοία του Στόλου.
Πίσω από την απόφαση της τότε ηγεσίας βρισκόταν η εκτίμηση ότι το «μπόνους» της μειωμένης θητείας θα οδηγούσε περισσότερους οπλίτες στην παραμεθόριο. Με αυτόν τον τρόπο θα στελεχώνονταν νευραλγικές Μονάδες και Φυλάκια των Ενόπλων Δυνάμεων στον Έβρο και τα νησιά όπου παρατηρούνται σημαντικές ελλείψεις σε έμψυχο δυναμικό.
Η πραγματικότητα όμως, έδειξε ότι το εννιάμηνο δεν αποτελεί ουσιαστικό κίνητρο. Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, στα δύο χρόνια που εφαρμόζεται το κλιμακωτό σύστημα το έμψυχο δυναμικό των επίμαχων Μονάδων δεν αυξήθηκε καθόλου ή σε μεμονωμένες περιπτώσεις αυξήθηκε οριακά. Η στελέχωση παραμένει χαμηλή σε μεγάλο αριθμό Μονάδων ενώ μόνο στις Ειδικές Δυνάμεις παρατηρείται μικρή αύξηση.
«Η συντριπτική πλειοψηφία προτιμά να υπηρετήσει δώδεκα μήνες στην πόλη παρά εννιά μήνες στα σύνορα» αναφέρει ανώτατη στρατιωτική πηγή στην «Κ», εξηγώντας ότι τα προβλήματα στη στελέχωση μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με την οριζόντια αύξηση της θητείας και την υποχρεωτική στράτευση στα 18. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες της «Κ», προκειμένου να καλυφθούν τα κενά, η στρατιωτική ηγεσία στην αρχική της εισήγηση ζητούσε οριζόντια θητεία 14 μηνών, ωστόσο προκρίθηκε η λύση της κλιμακωτής θητείας.
«Θητεία – Ευκαιρία»
Στόχος του υπουργείου Εθνικής Άμυνας είναι η αξιοποίηση της στρατιωτικής θητείας για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων και τη διασύνδεση με την αγορά εργασίας. Όταν δεν θα εκτελούν σκοπιές, ασκήσεις ή υπηρεσίες καθαριότητας, οι οπλίτες θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν νέες δεξιότητες παρακολουθώντας διαδικτυακά σεμινάρια στα οποία θα έχουν πρόσβαση μέσω των τάμπλετ που θα παραλαμβάνουν όταν παρουσιάζονται στα Κέντρα Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων. Ο βαθμός εμπλοκής των Επιτελείων είναι μικρός και έτσι δεν απαιτείται χρόνος προσαρμογής ενώ η συμμετοχή στο πρόγραμμα δεν είναι υποχρεωτική για τους οπλίτες και θα πραγματοποιείται στον ελεύθερο τους χρόνο.
Το πρόγραμμα αναβάθμισης ψηφιακών δεξιοτήτων στη στρατιωτική θητεία αποτελεί μία από τις δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 και προβλέπει την προμήθεια 10.000 τάμπλετ και την ανάπτυξη εκπαιδευτικών εργαλείων με μέριμνα του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Προσλήψεις και νέο μισθολόγιο
Οι αλλαγές στη θητεία πάντως, δεν αρκούν για να αντιμετωπίζουν το ζήτημα της υποστελέχωσης στις Ένοπλες Δυνάμεις, με τα Επιτελεία να πιέζουν για προσλήψεις Επαγγελματιών Οπλιτών (ΕΠΟΠ) και Οπλιτών Βραχείας Ανακατάταξης (ΟΒΑ). Εκτός από τις 1.700 θέσεις που πρόκειται να καλυφθούν εντός του 2023, σύμφωνα με ανώτατες στρατιωτικές πηγές, ακόμη 15.380 θέσεις αναμένεται να προκηρυχθούν σε βάθος τετραετίας.
Την ίδια ώρα, προβληματισμό προκαλεί ο μεγάλος αριθμός κενών θέσεων στις στρατιωτικές σχολές που καταγράφεται για 3η συνεχή χρονιά. Σύμφωνα με έμπειρους αξιωματικούς η έλλειψη ενδιαφέροντος οφείλεται κυρίως στις περιορισμένες οικονομικές προοπτικές, με τη στρατιωτική ηγεσία να θέτει εκ νέου το ζήτημα του Ειδικού Μισθολογίου για τις Ένοπλες Δυνάμεις.