«Οι πλημμύρες είναι ένα φαινόμενο που εντάσσεται στην κατηγορία των φυσικών καταστροφών. Οι πιο συχνά εμφανιζόμενες πλημμύρες στον ελληνικό χώρο οφείλονται σε φυσικά αίτια και δύναται να διακριθούν σε χερσαίες ή ποτάμιες και σε παράκτιες». Το παραπάνω απόσπασμα αποτελεί εισαγωγικό τμήμα του ειδικού σχεδίου αντιμετώπισης καταστροφών «Δάρδανος» για την Κρήτη, το οποίο συντάχθηκε από την Περιφέρεια Κρήτης κατ’ εντολήν του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας.
Η προσπάθεια ανασύνταξης του συστήματος πολιτικής προστασίας της χώρας, έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται με επάρκεια στις έκτακτες συνθήκες που προκύπτουν πλέον συχνά, εξέπεσε για ακόμη μία φορά σε μια γραφειοκρατική χωρίς νόημα διαδικασία. Επιπλέον, καθώς χαρτιά και εγκύκλιοι ανταλλάσσονται ανάμεσα στις δημόσιες υπηρεσίες, το παιχνίδι της αποποίησης ευθύνης μπορεί να παιχτεί και με αποδείξεις: «Εμείς στείλαμε την επιστολή-έγγραφο-οδηγία-εγκύκλιο αλλά εκείνοι δεν ανταποκρίθηκαν».
Δήμοι και περιφέρειες έχουν την υποχρέωση να συντάξουν σχέδια για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών στο πλαίσιο του σχεδίου «Ξενοκράτης» που αφορά τις φυσικές καταστροφές. Ωστόσο, χωρίς τα επιμέρους τοπικά σχέδια να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο επιχειρησιακό σχέδιο, χωρίς να προβλέπονται συγκεκριμένα κονδύλια ή να προϋποτίθεται η κατάρτιση των ανθρώπων που συμμετέχουν, τα σχέδια έκτακτης ανάγκης δεν είναι παρά εκθέσεις ιδεών, ένα ευχολόγιο για το τι θα έπρεπε να γίνει, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές συνθήκες. «Για παράδειγμα, σε αυτά τα σχέδια προβλέπεται ότι οι υπεύθυνοι επικοινωνούν μεταξύ τους τηλεφωνικά ή με μέιλ. Συχνά όμως, όταν συμβαίνει μια πλημμύρα ή μια πυρκαγιά, δεν υπάρχει ηλεκτρικό και άρα είναι αδύνατη η επικοινωνία μέσω κινητού και πολύ περισσότερο μέσω μέιλ», επισημαίνει στέλεχος της αυτοδιοίκησης.
«Το υπόδειγμα που μας έστειλαν είναι το ίδιο για όλους τους δήμους χωρίς διαφοροποίηση. Δεν μπορεί όμως να είναι το ίδιο η Αθήνα, η Λάρισα και ένας δήμος του Πηλίου. Εμείς, για παράδειγμα, δεν έχουμε ποτάμια αλλά έχουμε βουνά. Επίσης εστιάζει στο πώς θα αντιμετωπιστεί μια έκτακτη κατάσταση και όχι στο πώς θα προληφθεί. Είναι περισσότερο ένα ευχολόγιο», επισημαίνει η Νέλλη Παπαχελά, γενική γραμματέας του Δήμου Νίκαιας-Ρέντη. Πολιτική προστασία χωρίς κονδύλια δεν γίνεται. «Η κυβέρνηση λέει ότι έδωσε χρήματα για την πολιτική προστασία. Στον Δήμο Νίκαιας-Ρέντη, που είναι ένας μεγάλος δήμος άνω των 100.000 κατοίκων, έδωσε 30.000 ευρώ. Με αυτά αγοράσαμε δύο αλατιέρες που τις χρησιμοποιήσαμε με τα χιόνια. Ομως, χρειάστηκαν άλλες 200.000 ευρώ για να κάνουμε αποψιλώσεις, καθαρισμούς για αντιπυρική προστασία ενόψει καλοκαιριού», συμπληρώνει.
«Με το να πηγαινοέρχονται χαρτιά δεν λύνονται τα προβλήματα. Το “Δάρδανος” είναι ένα έγγραφο με οδηγίες που στάλθηκε από την κεντρική διοίκηση στην τοπική αυτοδιοίκηση. Οταν όμως ένα τέτοιο έγγραφο δεν έχει νομική βάση και συγκεκριμένες προδιαγραφές, δεν επιτελεί τον ρόλο του. Υπάρχει έλλειψη επιχειρησιακής αντίληψης, που σημαίνει: εκτιμώ τους κινδύνους, υποδεικνύω τρόπους αντιμετώπισης, δίνω συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και διαθέτω συγκεκριμένους πόρους», τονίζει ο Παναγιώτης Μαΐστρος, πολιτικός μηχανικός – σύμβουλος τοπικής αυτοδιοίκησης. «Δεν έχει κανένα νόημα να στείλεις έγγραφο που λέει: “λάβετε όλα τα αναγκαία μέτρα”. Ποια είναι τα αναγκαία μέτρα; Και τι θα γίνει αν δεν ληφθούν;».
Ο δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, σχολιάζει ότι οι περισσότεροι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης διεκπεραίωσαν το συγκεκριμένο σχέδιο στο πλαίσιο μιας τυπικής υποχρέωσης. «Πήραν το πρότυπο που μας έστειλαν, απλώς άλλαξαν τα ονόματα των υπευθύνων και έβαλαν και δύο τρία μέρη ως τόπους συγκέντρωσης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Τα πρότυπα χρειάζονταν πολύ μεγάλη ανάλυση για να προσαρμοστούν στις ανάγκες κάθε δήμου και δεν υπάρχει σε όλους τους δήμους αυτή η δυνατότητα. Η πολιτική προστασία χρειάζεται προσωπικό και χρήματα. Μου έστειλαν από το υπουργείο ένα έγγραφο ζητώντας να αναφέρω πώς αξιοποίησα τις 90.000 ευρώ που μας έδωσαν. Απάντησα στέλνοντας όλες τις ενέργειες που κάναμε, οι οποίες κόστισαν 1.704.000 ευρώ», εξηγεί.