Οταν προ περίπου ενάμισι έτους άρχισε να διακόπτεται η πρόσβαση στα σάιτ που μετέδιδαν παράνομα αθλητικούς αγώνες, το μέιλ του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) γέμιζε υβριστικά –ενίοτε και απειλητικά– σχόλια από κάθε λογής θερμόαιμους φιλάθλους. «Από νεαρούς οπαδούς μέχρι συνταξιούχους, που δεν ήξεραν καν ότι τα σάιτ αυτά ήταν παράνομα!», λέει στην «Κ» η αν. διευθύντρια του ΟΠΙ Δάφνη Παπαδοπούλου. Αυτό εξηγεί σε ένα βαθμό και γιατί μολονότι η Ελλάδα θεωρείται ότι διαθέτει ένα από τα καλύτερα μοντέλα αντιμετώπισης της πειρατείας τηλεοπτικών προγραμμάτων, συνεχίζει να καταγράφει ποσοστό πειρατείας ζωντανών αθλητικών διοργανώσεων πολύ υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (EUIPO) με τίτλο «Παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο στην Ευρωπαϊκή Ενωση: ταινίες, μουσική, εκδόσεις, λογισμικό και τηλεόραση, 2017-2022», η οποία δημοσιοποιήθηκε χθες, η πειρατεία ζωντανών εκδηλώσεων, όπως η μετάδοση συνεχούς ροής (streaming) αθλητικών αγώνων, σημειώνει ανοδική τάση σε όλη την Ευρώπη. Η Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό αμέσως μετά την Κύπρο και την Πορτογαλία. «Οι κοινωνικοοικονομικές τάσεις επηρεάζουν σαφώς τους δείκτες της πειρατείας. Οπως αποτυπώνεται και στην έκθεση, σε κράτη με χαμηλότερα εισοδήματα έχουμε αυξημένα ποσοστά. Επιπλέον καταγράφεται και η ανοχή που έχουμε στην Ελλάδα, αλλά και εν γένει στον ευρωπαϊκό νότο, με το παράνομο περιεχόμενο. Τα ποσοστά είναι αυξημένα εκεί που δεν θεωρείται ότι είναι κάτι κακό», σχολιάζει η κ. Παπαδοπούλου. «Θα ήταν ενδιαφέρον όμως να εξετάσουμε και το πόσο επηρεάζουν τα ποσοστά της πειρατείας οι τιμές της αγοράς, αν και ασφαλώς δεν μπορεί κάποιος να νομιμοποιήσει την πειρατεία επικαλούμενος ακρίβεια».
Για τα αθλητικά γεγονότα έχει στηθεί ολόκληρος μηχανισμός που δρα εκ των προτέρων, ώστε να διακόπτεται η πρόσβαση τη στιγμή της προβολής.
Σύμφωνα με την έκθεση, ενώ έως το 2021 η ψηφιακή πειρατεία (υπολογίζεται με βάση τον αριθμό των μηνιαίων επισκέψεων σε παράνομο περιεχόμενο ανά χρήστη του Διαδικτύου) μειωνόταν στην Ευρώπη με αργούς ρυθμούς, το 2022 η τάση αντιστράφηκε, με τα ποσοστά να σημειώνουν άνοδο κατά 3,3%. Αυτή η αλλαγή της τάσης οφείλεται κυρίως στην αύξηση της πειρατείας τηλεοπτικών προγραμμάτων, η οποία αντιστοιχούσε σχεδόν στο ήμισυ (48%) του συνόλου των επισκέψεων σε παράνομους ιστοτόπους που καταγράφηκαν στην Ε.Ε. το 2022. Αλλα είδη πειρατικού περιεχομένου περιλαμβάνουν εκδόσεις (28%), ταινίες (11%), λογισμικό (7%) και μουσική (6%). Το πειρατικό τηλεοπτικό περιεχόμενο σημείωσε αύξηση 15% το 2022. Σύμφωνα με τη μελέτη, η μετάδοση συνεχούς ροής (streaming) έχει γίνει η δημοφιλέστερη μέθοδος πρόσβασης σε παράνομο τηλεοπτικό περιεχόμενο. Το 58% της πειρατείας στην Ε.Ε. πραγματοποιείται μέσω μετάδοσης συνεχούς ροής και το 32% μέσω τηλεφόρτωσης (downloading). Τα δημοφιλέστερα πειρατικά είδη είναι τηλεοπτικές εκπομπές, σειρές και ταινίες on-demand, ενώ ακολουθούν οι παραγωγές κινουμένων σχεδίων anime (σειρές και ταινίες), ζωντανές μεταδόσεις αθλητικών διοργανώσεων και ειδικά αθλητικά κανάλια. H παράνομη πρόσβαση σε ζωντανές αθλητικές διοργανώσεις αυξήθηκε κατά 30% σε μόλις ένα έτος. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία και η Ισπανία, αυτό το είδος περιεχομένου αντιστοιχεί σε περισσότερο από το ένα τρίτο (34%) των συνολικών παράνομων προσβάσεων. Διόλου τυχαία, η πειρατεία ζωντανών εκδηλώσεων παρουσιάζει έντονη αύξηση τον Απρίλιο και τον Σεπτέμβριο – Οκτώβριο και ελάχιστες τιμές τον Ιούνιο και τον Ιούλιο κάθε έτους, γεγονός που αντικατοπτρίζει τις ενεργές περιόδους και τις θερινές διακοπές των σημαντικότερων ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων ποδοσφαίρου. Μολονότι δεν αποτυπώνεται (ακόμη) στα στοιχεία, η Ελλάδα έχει ένα από τα πιο αποτελεσματικά μοντέλα αντιμετώπισης της διαδικτυακής πειρατείας. «Η πειρατεία γενικώς είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί», εξηγεί η κ. Παπαδοπούλου. «Είναι χρονοβόρα διαδικασία, δύσκολο να γνωρίζεις ποιον πρέπει να κυνηγήσεις, η δικαστική επιδίωξη είναι συχνά ατελέσφορη. Γι’ αυτό έχει επιλεγεί να υπάρχει μια διοικητική αρχή που θα δρα πιο γρήγορα». Πρόκειται για την επιτροπή για τη γνωστοποίηση διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, το έργο της οποίας συνεπικουρεί ο ΟΠΙ, η οποία με τη συνδρομή των παρόχων εκδίδει άμεσα αποφάσεις και διατάσσει τη διακοπή πρόσβασης σε domain names με πειρατικό περιεχόμενο. Μολονότι, σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν πιέσεις για «κυνήγι» και των καταναλωτών πειρατικού περιεχομένου, καθώς αυτό θα ήταν πιο αποτελεσματικό, η επιτροπή έχει επιλέξει να θέτει στο στόχαστρο την πηγή του περιεχομένου και όχι τον τελικό χρήστη.
Ειδικά για τα αθλητικά γεγονότα, περιεχόμενο που φυσικά έχει αξία τη στιγμή που προβάλλεται, έχει στηθεί στην Ελλάδα ολόκληρος μηχανισμός που δρα εκ των προτέρων, ώστε να διακόπτεται η πρόσβαση τη στιγμή της προβολής. Ωστόσο, επειδή συνήθως η δραστηριότητα μεταφέρεται αυτόματα αλλού, έχει βρεθεί τρόπος, σε συνεργασία με την ΕΕΤΤ (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων) και εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, να εντοπίζεται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα η νέα πηγή. «Πρόκειται για ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα γιατί πρέπει να διατηρείται ισορροπία μεταξύ της αντιμετώπισης της πειρατείας, αλλά και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, δηλαδή να υπάρχει διακοπή της πρόσβασης σε πειρατικές ιστοσελίδες, αλλά όχι overblocking σε νόμιμες ιστοσελίδες. Με την τεχνολογία που έχουμε μπορούμε πολύ γρήγορα να κάνουμε ανίχνευση της μεταφερόμενης δραστηριότητας και ταυτόχρονα να εξακριβώνεται ότι είναι παράνομη». Για τον σκοπό αυτό ο ΟΠΙ είναι σε στενή συνεργασία και με παρόχους, αλλά και με τις πλατφόρμες που προσφέρουν νόμιμο περιεχόμενο. Το μοντέλο θεωρείται ιδιαίτερα πετυχημένο, ενώ πρόκειται να παρουσιαστεί και στο συνέδριο της EUIPO στις 9-10 Οκτωβρίου. «Ας ελπίσουμε στην επόμενη μελέτη τα αποτελέσματα να είναι πολύ πιο θετικά για την Ελλάδα», καταλήγει η κ. Παπαδοπούλου.