«Εξαιρετικά επιζήμια έως και καταστροφική για το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ανάλογα με την έκταση της υπαγωγής)» χαρακτηρίζει την κυβερνητική πρόθεση υπαγωγής του ερευνητικού ιδρύματος στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ο διευθυντής και πρόεδρος του Δ.Σ. του ΕΑΑ, καθηγητής Μανώλης Πλειώνης, ο οποίος εκθέτει σε μια μακροσκελή ανακοίνωση τους λόγους για τους οποίους αντιτίθεται στο σχέδιο νόμου, όπως ανακοινώθηκε στα ΜΜΕ. Τι ξεχωρίζει ο πρόεδρος του Αστεροσκοπείου, του πρώτου ερευνητικού ιδρύματος του ελληνικού κράτους;
Πρώτον, «η κύρια αποστολή του ΕΑΑ δεν σχετίζεται με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης. Το ΕΑΑ είναι ερευνητικός φορέας του δημοσίου τομέα με κύρια αποστολή την εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας ‒ αποτελεί δε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και ως εκ τούτου χαίρει της ιδιαίτερης συνταγματικής προστασίας του άρθρου 16 παρ. 1 Συντάγματος, που κατοχυρώνει την ελευθερία της επιστήμης και της έρευνας». Στην επιστολή του ο κ. Πλειώνης υπογραμμίζει το πρωτοπόρο και αναγνωρισμένο διεθνώς έργο του Αστεροσκοπείου, όπως με την ανάπτυξη μεγάλων ερευνητικών υποδομών (π.χ. PANGEA, NOA-AEGIS), τη συμμετοχή του από ευρωπαϊκής πλευράς σε διεθνή πειράματα (όπως της διαστημικής αποστολής Psyche της NASA) κ.ά. Επίσης, πέντε ερευνητές του ΕΑΑ συγκαταλέγονται στο 2% των πιο επιδραστικών επιστημόνων παγκοσμίως.
Σημειώνει επίσης σε ειδικό παράρτημα πως ο κανόνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι τα αστεροσκοπεία να εποπτεύονται από τα υπουργεία Παιδείας ή εκείνα που εμπεριέχουν την έρευνα.
Δεύτερον, «η υλοποίηση της κύριας αποστολής του ΕΑΑ απαιτεί το ελεύθερο ακαδημαϊκό περιβάλλον, όπως αυτό διασφαλίζεται εδώ και δεκαετίες στην ελληνική έννομη τάξη αλλά και όπως προκρίνει και απαιτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».
Τρίτον, «οι συντριπτικά περισσότερες (~85%) επιστημονικές δραστηριότητες και θεματικές που θεραπεύει το ΕΑΑ δεν αφορούν στο ΥΚΚΠΠ. Παρόλο που το ΕΑΑ έχει ερευνητικές δράσεις σχετικές με ανθρωπογενείς ή φυσικές καταστροφές, ορισμένες εκ των οποίων καταλήγουν στην ανάπτυξη καινοτόμων επιστημονικών εργαλείων ή και υπηρεσιών που αφορούν στο ΥΚΚΠΠ, οι συντριπτικά περισσότερες ερευνητικές/επιστημονικές κατευθύνσεις του ΕΑΑ, όπως για παράδειγμα Κοσμολογία, Αστροφυσική, Αστρονομία, Πλανητική Φυσική, Ηλιακή Φυσική, Μαγνητόσφαιρα, Ιονόσφαιρα, Τηλεπισκόπηση, Ατμοσφαιρική Φυσική και Χημεία, Γεωφυσική, Ενέργεια, κ.ά.» δεν αφορούν το εν λόγω υπουργείο.
Τέταρτον, «η απαραίτητη συνεργασία και συμπόρευση του ΥΚΚΠΠ και του ΕΑΑ δεν απαιτεί υπαγωγή». Στο σημείο αυτό ο κ. Πλειώνης σημειώνει πως «τίθεται το ερώτημα γιατί επιλέχθηκε η υπαγωγή, όταν υπάρχουν τόσοι άλλοι τρόποι συνεργασίας, που όμως στην προκειμένη περίπτωση δεν δοκιμάστηκαν». Κι αναφέρει τη δυνατότητα μνημονίων συνεργασίας ή/και αναλυτικών προγραμματικών συμβάσεων, σημειώνοντας πως το Αστεροσκοπείο ήδη συνεργάζεται μέσω προγραμματικών συμφωνιών με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με την Περιφέρεια Αττικής και άλλους δημόσιους φορείς.
Πέμπτον, είναι «αχαρτογράφητα τα αποτελέσματα της πρωτοφανούς θεσμικής αλλαγής για υπαγωγή ενός ερευνητικού κέντρου σε ένα άσχετο προς την επιστημονική έρευνα υπουργείο. Η παντελής έλλειψη από το ΥΚΚΠΠ της αναγκαίας τεχνογνωσίας αλλά και της αρμοδιότητας στην υποστήριξη της ερευνητικής διαδικασίας, στη θεσμική λειτουργία ερευνητικών κέντρων, που μόνο η ΓΓΕΚ κατέχει, σε συνδυασμό και με τη γνωστή και βεβαιωμένη μέσω εμπειρίας αδυναμία προσαρμογής της ελληνικής δημόσιας διοίκησης σε σημαντικές και απότομες αλλαγές, θα προκαλέσει πολύ μεγάλη θεσμική αναστάτωση και δυσλειτουργίες στο ΕΑΑ που βρίσκεται σε μια φάση “εκθετικής” ανάπτυξης».
Τέλος, ο κ. Πλειώνης υπογραμμίζει πως η ελληνική επιστημονική κοινότητα διαφωνεί με την αλλαγή του εποπτεύοντος υπουργείου: Εκτός από το Δ.Σ. του ΕΑΑ την αντίθεσή τους έχουν εκφράσει το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, η Σύνοδος Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων και άλλοι φορείς.
