Το 2019 το «σύνδρομο της παραίτησης», δηλαδή η κατάσταση πλήρους απόσυρσης στο πλαίσιο ισχυρού ψυχικού τραύματος, έφτασε και στη Μόρια, υπενθυμίζοντας πως ένα περιβάλλον επισφαλές για την παιδικότητα μπορεί να παραλύσει σωματικά και ψυχικά ένα παιδί. Το σύνδρομο της παραίτησης δεν ήταν, ωστόσο, κάτι καινούργιο.
Για πρώτη φορά καταγράφηκε στη Σουηδία πριν από περίπου 20 χρόνια, με αποκορύφωμα την περίοδο 2003-2005, όπου και αναφέρθηκαν περισσότερες από 400 περιπτώσεις παιδιών και εφήβων που έπεφταν σε ένα είδος λήθαργου και κατέφευγαν σε έναν κόσμο ακραίας απομόνωσης. Αφορούσε τα παιδιά των προσφύγων που παρέλυαν ή αποστρέφονταν τον κόσμο, δίχως να υπάρχει κάποια οργανική αιτία.
Γνωρίζουμε πως οι μετακινήσεις των πληθυσμών είναι τόσο παλιές όσο και η ιστορία του ανθρώπου στον πλανήτη, εφόσον η μετανάστευση, ως γνωστόν, αποτελεί μια κατάσταση που σχετίζεται με την αναζήτηση καλύτερων συνθηκών ζωής.
Οπως γνωρίζουμε πως το τραύμα που φέρουν μαζί τους, μένει ανεπεξέργαστο και αφρόντιστο. Στην πλειονότητά τους τα ασυνόδευτα παιδιά έχουν διαφύγει από εμπόλεμες ζώνες, έχουν εκτεθεί σε πληθώρα κινδύνων κατά το ταξίδι τους και πολύ συχνά έχουν αποχωριστεί βίαια αγαπημένα τους πρόσωπα.
Η παιδική ηλικία και η εφηβεία σε συνδυασμό με την κατάσταση που βρίσκεται εξ ορισμού ένας αιτών άσυλο ή πρόσφυγας καθιστούν τους ασυνόδευτους ανηλίκους ιδιαίτερα ευάλωτους και εκτεθειμένους σε κινδύνους.
Αντιλαμβανόμενοι τις ιδιαίτερες και αυξημένες ανάγκες του συγκεκριμένου πληθυσμού και προσβλέποντας στην πρόληψη ψυχικών διαταραχών στους ασυνόδευτους ανηλίκους, δημιουργήσαμε το «Mental Health Hub». Το πρόγραμμα ξεκίνησε να υλοποιείται τον Μάιο του 2022, με στόχο όχι μόνο την προαγωγή της ψυχικής υγείας των ασυνόδευτων παιδιών αλλά και την υποστήριξη και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των επαγγελματιών ψυχικής υγείας.
Παρέχουμε οριζόντιες εκπαιδεύσεις όλων των ειδικοτήτων των εργαζομένων στα Κέντρα Φιλοξενίας σε καίριες θεματικές ενότητες, όπως μεταξύ άλλων η διαχείριση περιστατικών απόπειρας αυτοκτονίας και η διαχείριση της απώλειας και του πένθους.
Παράλληλα, παρέχουμε κλινικές εποπτείες από εξειδικευμένους επαγγελματίες στον τομέα της ψυχικής υγείας με στόχο την ουσιαστική υποστήριξη και την αποφόρτιση των ομάδων προσωπικού. Διότι αρκετοί επαγγελματίες καταλήγουν να τους διαπερνά κάθε δυσκολία ή απογοήτευση καθώς ταυτίζονται με την εργασία τους σε σημείο που βιώνουν κάθε αποτυχία ως τραυματικό γεγονός.
Αποτέλεσμα; Φτάνουν με μεγαλύτερη συχνότητα από άλλους στα όρια της επαγγελματικής εξουθένωσης. Συνεπώς είναι απαραίτητη η διαρκής ενδυνάμωση των ανθρώπων που παρέχουν φροντίδα.
Οσον αφορά τα ίδια τα παιδιά, παρέχουμε εξειδικευμένες υπηρεσίες, διαμόρφωση κοινών πρωτοκόλλων διαχείρισης κρίσεων για τα Κέντρα Φιλοξενίας. Σήμερα, το πρόγραμμα που υλοποιείται από τη Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, την κυβέρνηση της Αυστρίας και τα Παιδικά Χωριά SOS, εστιάζει στη δημιουργία θεραπευτικών ομάδων υποστήριξης για τα ασυνόδευτα παιδιά. Παράλληλα, έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη ενός οδηγού παρεμβάσεων ψυχικής υγείας σε Κέντρα Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων.
Υπάρχει πλέον σαφής πρόθεση για αφομοίωση της ετερότητας και σχέδιο διαχείρισης της κοινωνικής ένταξης. Για να πάψει η υποδοχή να ταυτίζεται με κάτι τραυματικό όπως ο ξεριζωμός, για να καταφέρουν οι πρόσφυγές μας να διεργαστούν το πένθος, να συμβολοποιήσουν την απώλεια που έχουν βιώσει και να δημιουργήσουν νέες καταγωγικές ρίζες, δηλαδή να ενσωματωθούν.
* Ο κ. Ηρακλής Μοσκώφ είναι γενικός γραμματέας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας.
