Οδοντογλυφίδα στο κουδούνι για να χτυπάει συνέχεια ως αντίποινα για τη διαμαρτυρία μόνιμου κατοίκου για τη φασαρία στο Κολωνάκι. Καταγγελίες στην αστυνομία για έξαλλα πάρτι με παρεπόμενα, δίπλα σε διαμερίσματα που κοιμούνται μικρά παιδιά. Κατεστραμμένες πολυκατοικίες, αφού οι περαστικοί κάνουν ό,τι θέλουν και τα σπασμένα τα πληρώνουν οι μόνιμοι κάτοικοι. Αμεσες εξώσεις «γιατί θέλω να το κάνω Airbnb».
Μπορούν Αirbnb και μόνιμη κατοικία να συγκατοικήσουν στις δημοφιλείς τουριστικά περιοχές, όπως το Κουκάκι, η Πλάκα ή και τα Εξάρχεια; Ή οι μόνιμοι κάτοικοι μαθηματικά θα εξοριστούν από τις περιοχές όπου εξαπλώνονται οι βραχυχρόνιες μισθώσεις; Και τελικά μια τέτοια εξέλιξη συμφέρει τους επαγγελματίες; Μιλήσαμε με ανθρώπους που κατοικούσαν προ Airbnb σε δημοφιλείς περιοχές, για τα διλήμματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Ολοι συμφωνούν ότι το κέντρο δεν είναι προάστιο. Ομως χρειάζονται όρια και κανόνες.
Κουκάκι
«Ο υδραυλικός έγινε μπαράκι»
«Οταν ήρθα στη γειτονιά, πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο ταχυδρόμος μοίραζε πόρτα πόρτα τα γράμματα, οι άνθρωποι άπλωναν τα ρούχα στην ταράτσα, οι περισσότεροι που κυκλοφορούσαν το πρωί στον δρόμο ήταν παππούδες που έκαναν βόλτα και έβρισκες εύκολα να παρκάρεις. Στο κέντρο, βλέπεις, δεν χρειαζόταν πολύ το αυτοκίνητο κι έτσι αρκετοί δεν είχαν καν». Ετσι περιγράφει τη γειτονιά της, το Κουκάκι, η αρχιτέκτονας Ελένη Σγουρίδου η οποία ήρθε από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα και επέλεξε συνειδητά και αμετανόητα το κέντρο της πόλης για τόπο κατοικίας. Το 2009 αγόρασε το δικό της σπίτι, στον ίδιο δρόμο που είχε συνηθίσει να ζει, «λίγα νούμερα πιο κει».
Εδώ και μερικά χρόνια, «θα έλεγα την τελευταία δεκαετία» ξεκαθαρίζει, όλα αλλάζουν γρήγορα και δραστικά. «Το φαρμακείο έκλεισε και έγινε πιτσαρία. Ο υδραυλικός στη γωνία είναι πια μπαράκι, παντού υπάρχουν κέντρα διασκέδασης».
Το περιβάλλον άλλαξε για να εξυπηρετήσει τους νέους «κατοίκους», τους τουρίστες που νοικιάζουν σπίτια μέσω της πλατφόρμας Αirbnb, μένουν για λίγο και αναζητούν διασκέδαση, χαλαρή ατμόσφαιρα και κάτι εύκολο να τσιμπήσουν. «Στο απέναντι πεζοδρόμιο κάθε Παρασκευή έχει live μουσική. Μέσα είναι μικρό το μαγαζί, δεν έχει χώρο κι έτσι οι μουσικοί στήνονται στο πεζοδρόμιο. Επιτρέπεται να το κάνει αυτό; Εχουμε φωνάξει πολλές φορές την αστυνομία, αλλά μέχρι να έρθουν έχουν προλάβει κι έχουν κλείσει», περιγράφει η κ. Σγουρίδου.
Φυσικά στη γειτονιά υπάρχουν πολλοί τουρίστες, έτσι κι αλλιώς. Ομως το γεγονός ότι μπορούν να μείνουν στην περιοχή άλλαξε τα πάντα. Σε κάθε όροφο της πενταώροφης πολυκατοικίας όπου έχει το διαμέρισμά της η κ. Σγουρίδου υπάρχουν διαμερίσματα που νοικιάζονται ως Airbnb. Καθώς η πολυκατοικία βρίσκεται σε στοά, έχουν τοποθετηθεί κουτάκια που ανοίγουν με συνδυασμό, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να πάρουν τα κλειδιά του διαμερίσματος που έχουν νοικιάσει. Τα κλειδιά είναι το πρώτο βήμα, όμως πολλοί δεν ξέρουν πώς να τα χρησιμοποιήσουν. «Κάποια στιγμή συνειδητοποιήσαμε ότι είχαν πειράξει τον μηχανισμό των κουδουνιών κι έτσι η πόρτα της πολυκατοικίας άνοιγε χωρίς να σου ανοίξει κάποιος από τους ενοίκους», διηγείται η κ. Σγουρίδου.
Οι πρόσκαιροι ένοικοι αναζητούν πολλές φορές το «δικό τους διαμέρισμα» διά της… πλαγίας, χτυπώντας κουδούνια ή ακόμη περισσότερο προσπαθώντας να ανοίξουν με το κλειδί που έχουν προμηθευτεί. «Σκέψου μέσα στη νύχτα κάποιος με κλειδί να προσπαθεί να μπει στο σπίτι σου…».
Η κ. Σγουρίδου εξηγεί ότι δεν την ενοχλεί η φασαρία, όπως ακούει από άλλους που αναγκάζονται να συγκατοικούν με ενοίκους Αirbnb. «Ακόμη κι αν κάνουν φασαρία, ξέρεις ότι σε δύο-τρεις μέρες θα φύγουν και θα έρθουν άλλοι». Ομως η πολυκατοικία δεν αντέχει τόσο κόσμο καθημερινά. «Οι φθορές είναι μεγάλες και τις πληρώνουμε όλοι μέσα από τα κοινόχρηστα. Οι άνθρωποι που έρχονται δεν ζουν μέσα, αντιμετωπίζουν την πολυκατοικία σαν ξενοδοχείο. Φορτώνουν το ασανσέρ –που είναι μικρό και παλιό– και χαλάει συνέχεια. Χτυπούν με δύναμη την πόρτα της εισόδου και κάθε τόσο χαλάει η κλειδαριά».
Πολλοί φίλοι τη συμβουλεύουν να κάνει κι εκείνη το σπίτι της Airbnb και να μετακομίσει αλλού. «Το έχω σκεφτεί, αλλά δεν θέλω. Αυτό το σπίτι το έφτιαξα για μένα, όπως θέλω και μου αρέσει να μένω στο κέντρο», καταλήγει προς το παρόν.
Εξάρχεια
Αυτό το σούρσιμο μέρα και νύχτα…
Κι όμως, το «άβατο» των Εξαρχείων αλλάζει λόγω του Airbnb και των τουριστών, κάνοντας δύσκολη και ασύμφορη τη γειτονιά για τους γηγενείς, που δεν έχουν δικό τους σπίτι. Ο Κοσμάς Νικολάου θυμάται την οικογένειά του να μένει πάντα στα Εξάρχεια. «Πέντε γενιές Εξαρχειώτες», λέει με καμάρι, γιατί αγαπάει πολύ τη γειτονιά, που έχει αλλάξει πολλά πρόσωπα κατά καιρούς.
Ο ίδιος μένει σ’ ένα σπίτι με ενοίκιο, ενώ το εικαστικό του εργαστήριο βρίσκεται στην οδό Καλλιδρομίου. Εχει μεγάλη αγωνία για το τι μέλλει γενέσθαι σε σχέση με τη δυνατότητά του να παραμείνει στην περιοχή, η οποία έχει αλλάξει πάρα πολύ – ειδικά την τελευταία τετραετία. «Τα ενοίκια έχουν τριπλασιαστεί γιατί καραδοκεί το Αirbnb. Ολόκληρες πολυκατοικίες αγοράζονται και γίνονται Αirbnb», λέει ο Κοσμάς. «Αν με ρωτήσεις ποιος είναι ο ήχος των Εξαρχείων το τελευταίο χρονικό διάστημα, θα σου πω ο ήχος που κάνουν οι βαλίτσες με τα ροδάκια. Αυτό το σούρσιμο όλη μέρα κι όλη νύχτα». Ταυτόχρονα το περιβάλλον σε όλη τη γειτονιά διαμορφώνεται ανάλογα. «Ανοίγουν συνέχεια καταστήματα εστίασης που απευθύνονται σε τουρίστες, μαγαζιά που προσφέρουν brunch και BLT (Βacon Lettuce Tomato) έχουμε», λέει γελώντας. «Πολλά κομμωτήρια και καταστήματα για περιποίηση νυχιών» είναι το νέο trend των Εξαρχείων και πέριξ αυτών.
«Κάθεσαι για καφέ και ακούς συνέχεια αγγλικά. Πολλοί τουρίστες φοράνε τα “καλά τους” κι έρχονται για τη νυχτερινή διασκέδαση στα Εξάρχεια, χωρίς να έχουν καμία σχέση με την περιοχή. Το βλέπεις από το ντύσιμο και τη νοοτροπία».
Τι σημαίνει όμως ακριβό ενοίκιο για τα Εξάρχεια; «Για 40 τετραγωνικά ζητούν 700-800 ευρώ ενοίκιο. Οσοι αναζητούν μόνιμους ενοικιαστές είναι ολοφάνερο ότι δεν απευθύνονται στον Ελληνα, αλλά σε ανθρώπους με υψηλότερα εισοδήματα: ψηφιακούς νομάδες για παράδειγμα, που αμείβονται διαφορετικά», λέει. Το παράξενο είναι ότι την ίδια στιγμή δεν υπάρχει καμία φροντίδα στον δημόσιο χώρο, όλα έχουν μείνει «όπως ήταν».
«Η μόνη αλλαγή είναι τα φώτα led που μπήκαν. Κανείς δεν καθαρίζει τα Εξάρχεια, τα πεζοδρόμια είναι χάλια, έχει μπει υποτίθεται οπτική ίνα, αλλά δεν λειτουργεί σε κανέναν καλά. Η γειτονιά είναι παρατημένη».
Πλάκα
Εχει χαθεί η ενέργεια
Η Νίκη Μακρή γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πλάκα, δίπλα στην Ακρόπολη και στο Ηρώδειο. Η ενασχόλησή της με την αρχαία Ιστορία την έχει κάνει να συνδεθεί περισσότερο με την περιοχή συναισθηματικά και πνευματικά.
Σήμερα κατοικεί στην ίδια περιοχή, αλλά όπως η ίδια λέει αισθάνεται υπό διωγμόν, όπως όλοι οι μόνιμοι κάτοικοί της. «Το καλό είναι ότι έχουμε μείνει λίγοι και γνωριζόμαστε και κάνουμε παρέα, γιατί αντιμετωπίζουμε τα ίδια προβλήματα», λέει γελώντας. Μένει στο ίδιο σπίτι εδώ και τρία χρόνια, αλλά δεν ξέρει έως πότε…
«Στην προηγούμενή μας κατοικία, μας είπαν τον Δεκέμβριο ότι πρέπει να φύγουμε γιατί θα το έκαναν Αirbnb. Καταλαβαίνω, αν μπορείς να βγάλεις πολύ περισσότερα χρήματα γιατί να μην το κάνεις. Δυσκολευτήκαμε πολύ να βρούμε σπίτι. Δεν περνάει μέρα που να μην το σκεφτώ ότι μπορεί να χρειαστεί να φύγουμε».
Η ζωή στη γειτονιά είναι πλήρως προσαρμοσμένη στους περιστασιακούς ενοικιαστές του Αirbnb, που κυκλοφορούν στην περιοχή σαν στο σπίτι τους. «Ο,τι έχει σχέση με την τοπική αγορά έχει κλείσει. Το κρεοπωλείο, το μανάβικο, ο ηλεκτρολόγος που έκανε επισκευές. Στη θέση τους έχει ανοίξει κοσμηματοπωλείο, παγωτατζίδικο και καφετέρια», λέει η κ. Μακρή.
Οι ανάγκες της καθημερινότητας των μονίμων κατοίκων ασφυκτιούν κάτω από τις απαιτήσεις των τουριστών. «Στο σούπερ μάρκετ έχει τεράστια ουρά από τους τουρίστες, που αγοράζουν 2-3 πράγματα για να μαγειρέψουν στο Αirbnb που νοικιάζουν. Δεν πηγαίνουμε πια, παραγγέλνουμε ηλεκτρονικά. Αλλωστε, αν προμηθευτείς τα πάντα από την περιοχή, θα χρειαστεί να τα πληρώσεις πολύ ακριβά», προσθέτει.
«Οι μόνιμοι κάτοικοι είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια μας. Νομίζω πως το χειρότερο είναι ότι μια γειτονιά όπου υπάρχει κατοικία, έχει έναν ρυθμό. Εδώ έχει καταστραφεί η ενέργεια της περιοχής». Ολο και περισσότεροι άνθρωποι, μετρώντας τα υπέρ και τα κατά, αποφασίζουν να μετακομίσουν αλλού. «Οι φίλοι μάς λένε, μήπως να πάτε αλλού σε άλλη γειτονιά; Κι εμείς το έχουμε σκεφτεί. Εχω κάνει βόλτες σε άλλες περιοχές και το σκεφτόμουν. Αλλά δεν θέλω να μείνω κάπου αλλού, δεν θέλω να μείνω σε κάποιο προάστιο».
Αιόλου
Δεν αρέσει ούτε στους τουρίστες
«Ανοίγεις το παράθυρό σου και ακουμπάς τα αρχαία». Με αυτόν τον τρόπο περιγράφει την αγάπη της για το κέντρο της πόλης, στην οδό Αιόλου και Πανδρόσου όπου κατοικεί, η κ. Ευγενία Μελά-Κοκκάλα. Η μουσική υπόκρουση γι’ αυτή τη θέα, κάπως παράταιρη. Ελαφρολαϊκά σε ζωντανή μετάδοση από το διπλανό κατάστημα, που από ήσυχο παραδοσιακό καφενείο μετατράπηκε ξαφνικά σε μπουζουξίδικο. Διαμένοντας σε ιδιόκτητο ακίνητο, ύστερα από δικαστικούς αγώνες κατάφερε να επιστρέψει το κατάστημα στην προηγούμενη λειτουργία του καφενείου.
«Το πρόβλημα δεν είναι οι τουρίστες ή το Αirbnb. Εχω ζήσει στο κέντρο του Στρασβούργου που υπήρχαν άπειροι τουρίστες. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπαίνουν όρια, δεν τηρείται ο νόμος κι έτσι κι εκείνοι νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν». Πολλά σπίτια Αirbnb στην περιοχή νοικιάζονται –και από Ελληνες– για να κάνουν πάρτι. Παράλληλα, όλες οι ταράτσες γύρω από την Ακρόπολη έχουν μετατραπεί σε μπαρ.
«Η ηχορρύπανση είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Και οι ίδιοι οι τουρίστες στις πλατφόρμες γκρινιάζουν για τη φασαρία. Συνήθως πηγαίνουν για ύπνο νωρίς για να μπορέσουν την επόμενη μέρα να δουν τα αρχαία. Οι ιδιοκτήτες απαντούν, “είμαστε στο κέντρο της πόλης, τι περιμένετε;”», διηγείται η κ. Μελά- Κοκκάλα.
Κάθε κατάσταση έχει δύο πλευρές, επισημαίνει. «Ζω στο κέντρο από το 2006. Τότε υπήρχε μεγαλύτερο πρόβλημα με την ασφάλεια, ήταν εντελώς υποβαθμισμένα. Ερχονταν φίλοι μας και πάρκαραν μακριά και πηγαίναμε και τους παίρναμε. Η πόλη εξελίχθηκε θετικά. Φτιάχτηκαν τα κτίρια, τα πεζοδρόμια, άνοιξαν δουλειές, ήρθε το φυσικό αέριο και έχουμε και οπτικές ίνες. Δεν γίνεται να μένεις στο κέντρο και να θες να είναι σαν να βρίσκεσαι στην Εκάλη, αντιλαμβάνεσαι ότι ζεις στο πιο τουριστικό τμήμα της πόλης. Ο σκοπός είναι η συμβίωση και όχι να εξοστρακιστεί κάποιος από όποια περιοχή αναπτύσσεται τουριστικά».