Στη νοτιοδυτική Ισλανδία, εδώ και περίπου ένα μήνα καταγράφεται αδιάκοπη σεισμική δραστηριότητα, ένα ψαροχώρι υπέστη καθίζηση και εκκενώθηκε, ενώ οι ειδικοί περιμένουν από μέρα σε μέρα μια πιθανή ηφαιστειακή έκρηξη. Αυτή η αναμονή είναι γνώριμη στον ηφαιστειολόγο Σταύρο Μελετλίδη. Πριν από δύο χρόνια βρισκόταν στην ίδια ακριβώς θέση στη νήσο Λα Πάλμα των Καναρίων, μετρώντας αντίστροφα.
Ο Ελληνας ειδικός με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη εργάζεται στο Εθνικό Γεωγραφικό Ινστιτούτο της Ισπανίας και το 2021 παρακολουθούσε από κοντά πώς ξεδιπλωνόταν η σεισμο-ηφαιστειακή κρίση στη Λα Πάλμα. «Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ισλανδία είναι παρόμοιο με όσα ζήσαμε εμείς. Το ηφαίστειο βγήκε σε εμάς στα 200 μέτρα από το τελευταίο σπίτι του χωριού και κάτι αντίστοιχο μπορεί να συμβεί τώρα και εκεί», λέει στην «Κ».
Από την καθίζηση που υπέστη το έδαφος στην Ισλανδία προκλήθηκαν φθορές σε αρκετά σπίτια και αποφασίστηκε να απομακρυνθούν οι κάτοικοι του χωριού Γκρίνταβικ. Πριν από δύο χρόνια, εκκενώθηκαν τουριστικά θέρετρα και στη Λα Πάλμα καθώς, όπως φάνηκε αργότερα, υπήρχε κίνδυνος να βρεθούν στο πέρασμα της λάβας.
Ο κ. Μελετλίδης ήταν επιφορτισμένος με την παρακολούθηση του ηφαιστείου Κούμπρε Βιέχα στις Καναρίους Νήσους. Θυμάται ότι η κύρια φάση της σεισμικότητας ξεκίνησε στις 11 Σεπτεμβρίου 2021 και η έκρηξη έγινε οκτώ ημέρες αργότερα. «Λίγες ημέρες πριν ήμασταν σίγουροι ότι θα συμβεί. Φτάσαμε σε ένα σημείο που δεν υπήρχε επιστροφή. Η ηφαιστειολογία, όμως, δεν είναι μια επιστήμη όπως τα μαθηματικά, που μπορεί να είσαι ακριβής. Εχει σχέση με τις πιθανότητες. Η πιθανότητα έκρηξης μπορεί να ανεβαίνει κάθε ημέρα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι από τις καταγραφές θα γνωρίσεις ή θα καταλάβεις πού και πότε ακριβώς θα συμβεί», αναφέρει.
«Εχεις πάνω από το έδαφος ένα καινούργιο πέτρωμα, το οποίο σε μερικά σημεία φτάνει σε δεκάδες μέτρα ύψος. Πιο βαθιά επικρατούν για χρόνια θερμοκρα- σίες γύρω στους 600 βαθμούς Κελσίου».
Στη Λα Πάλμα χρειάστηκε να απομακρυνθούν περισσότεροι από 7.000 άνθρωποι, ενώ μετά την έκρηξη του ηφαιστείου η λάβα κάλυψε τουλάχιστον 12 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης καταπίνοντας σπίτια και καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Κατέστρεψε δρόμους και επιχειρήσεις, ενώ χρειάστηκε να ακυρωθούν περισσότερες από 500 πτήσεις.
Ο κ. Μελετλίδης (φωτ.)περιγράφει ότι, δύο χρόνια μετά, βρίσκονται ακόμη αντιμέτωποι με τις συνέπειες αυτής της φυσικής καταστροφής. Δύο περιοχές, το Πουέρτο Νάος και η Λα Μπομπίγια, παραμένουν ερειπωμένες. Δεν επιτρέπεται σε κατοίκους να διανυκτερεύσουν στις οικίες τους, ούτε να λειτουργήσουν ξενοδοχεία στο άλλοτε τουριστικό θέρετρο. Σε αυτά τα δύο μέρη καταγράφονται πολύ υψηλές και επικίνδυνες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα. «Σε συγκεκριμένα σημεία είναι τόσο υψηλό το ποσοστό που θα ήταν αδύνατο να επιζήσει κάποιος. Βγαίνει από τη γη», σχολιάζει ο ηφαιστειολόγος. Εξηγεί ότι έχουν τοποθετήσει αισθητήρες ανίχνευσης του διοξειδίου του άνθρακα ώστε να παρατηρήσουν πότε θα πέσουν και τα επίπεδα στις τιμές, ωστόσο, δεν είναι σε θέση να υπολογίσει ή να εκτιμήσει πότε θα λήξει ο συναγερμός.
Δεν είναι αυτές οι μόνες δυσκολίες. «Σε άλλες καταστροφές, όπως σε μια πλημμύρα ή μια φωτιά, μπορείς να ξεκινήσεις από το μηδέν. Ακόμη και ένας πόλεμος μπορεί να ισοπεδώσει τα πάντα, αλλά μετά μπορείς να χτίσεις στα χαλάσματα. Με τη λάβα δεν γίνεται αυτό», τονίζει ο κ. Μελετλίδης. «Πλέον έχεις πάνω από το έδαφος ένα καινούργιο πέτρωμα, το οποίο σε μερικά σημεία φτάνει σε δεκάδες μέτρα ύψος. Μπορεί στην επιφάνεια να είναι σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, όμως αν σκάψεις πιο βαθιά επικρατούν ακόμη θερμοκρασίες γύρω στους 600 βαθμούς Κελσίου και αυτό θα ισχύει για χρόνια».
Οπως περιγράφει, σε ένα τμήμα του δρόμου που αποκαταστάθηκε, ακόμη και σήμερα υπάρχει ένα κομμάτι μήκους περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων στο οποίο δεν επιτρέπεται σε οδηγούς να σταματήσουν λόγω υψηλών θερμοκρασιών και συγκέντρωσης αερίων. Υπάρχει ειδική σηματοδότηση και επιτήρηση. «Η ηφαιστειολογία είναι η επιστήμη της αναμονής και της υπομονής», επισημαίνει ο κ. Μελετλίδης, ο οποίος σπούδασε Γεωλογία στη Θεσσαλονίκη και συνέχισε με διδακτορικές σπουδές στην ηφαιστειολογία στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. «Παρακολουθούμε τα δεδομένα και προετοιμαζόμαστε για την επόμενη έκρηξη, που κανείς δεν ξέρει πότε θα προκύψει».
