Ποσότητα νικοτίνης ίση με έως και πέντε τσιγάρα μπορεί να περιέχουν τα λευκά snus, μικρές σακούλες με νικοτίνη και γεύση, χωρίς καπνό, που εφαρμόζουν ανάμεσα στο άνω χείλος και το ούλο και αν καταναλωθούν σε μεγάλη ποσότητα μπορεί να προκαλέσουν ταχυπαλμίες ή και αρρυθμίες στην καρδιά, ακόμη και δηλητηρίαση. Πρόκειται για ένα από τα πολλά προϊόντα διακοπής καπνίσματος που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά και, μολονότι οι πληροφορίες όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές ήταν συγκεχυμένες, εικάζεται ότι αυτό ήταν το προϊόν που κατανάλωσαν οι έφηβοι μαθητές στο Ηράκλειο της Κρήτης, με αποτέλεσμα να εμφανίσουν λιποθυμικές τάσεις.
Είναι η νέα τάση. Οι αντικαπνιστικές καμπάνιες αρχίζουν και στην Ελλάδα των θεριακλήδων να αποφέρουν δειλά δειλά αποτελέσματα, με όλο και περισσότερους να αποφασίζουν να διακόψουν το κάπνισμα είτε «μαχαίρι» είτε υιοθετώντας τη συνήθεια του ατμίσματος ή με patches νικοτίνης κ.ά.
Ενώ όμως ακόμα και ανάμεσα στους εφήβους το τσιγάρο αρχίζει να θεωρείται ντεμοντέ, συνήθεια των μπούμερ, τη θέση του φαίνεται ότι καταλαμβάνουν νέα προϊόντα, από snus μέχρι pods, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μιας χρήσης τα οποία ωστόσο δεν έχουν τόσο υψηλές νικοτίνες, που κυκλοφορούν και αυτά ελεύθερα στο εμπόριο και μάλιστα σε περίπτερα, καφέ, ψιλικατζίδικα.
Ανω των 18, λέει ο νόμος
Στη θεωρία, πρέπει να είσαι άνω των 18 ετών για να τα αγοράσεις, αλλά πότε στην Ελλάδα αφήσαμε τη θεωρία να μας χαλάσει τα σχέδια; Ακόμα και τα προϊόντα που είναι παράνομα στην Ελλάδα όπως το snus με καπνό μπορεί πολύ εύκολα κάποιος να το προμηθευτεί online.
Σύμφωνα με την κ. Ιωάννα Τζουλάκη, διευθύντρια ερευνών στο Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών και καθηγήτρια Επιδημιολογίας, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Imperial College London, τα προϊόντα vape έχουν εγκριθεί ως προϊόντα διακοπής καπνίσματος κι έτσι στην πράξη αποφεύγουν τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλονται στα κανονικά τσιγάρα. «Μπορούν δηλαδή πολύ εύκολα να απολαμβάνουν τα οφέλη του επιθετικού μάρκετινγκ». Οπως λέει, προϊόντα όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μιας χρήσης κυκλοφορούν με γεύσεις όπως μαλλί της γριάς, μάνγκο, μοχίτο, καρπούζι, σε έντονα χρώματα, με εμφάνιση που παραπέμπει σε γκάτζετ, ακριβώς με στόχο την «αγορά» των νέων.
Τα βλέπουμε στο ΤikΤok, τα προωθούν influencers με χιλιάδες followers, λανσάρονται σαν νέα μόδα. Γι’ αυτό και πολλά παιδιά τα χρησιμοποιούν χωρίς προηγουμένως να έχουν δοκιμάσει συμβατικό τσιγάρο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με πανελλήνια έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας σε δείγμα 2.391 μαθητών της Α΄ Λυκείου (15/16 ετών), το 38,6% έχει κάνει χρήση έστω και μία φορά ηλεκτρονικού τσιγάρου και το 28,2% έχει καπνίσει έστω και μία φορά παραδοσιακό τσιγάρο.
Τα βλέπουμε στο ΤikΤok, τα προωθούν influencers με χιλιάδες followers, λανσάρονται σαν νέα μόδα. Γι’ αυτό και πολλά παιδιά τα χρησιμοποιούν χωρίς προηγουμένως να έχουν δοκιμάσει συμβατικό τσιγάρο.
Ο Μιχάλης Συράκης, ιδιοκτήτης καταστήματος ηλεκτρονικού τσιγάρου στον Λαγκαδά, επιβεβαιώνει ότι τα παιδιά σήμερα έχουν διάθεση πειραματισμού με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. «Ενώ η νομοθεσία απαγορεύει ό,τι έχει χρήση νικοτίνης σε παιδιά κάτω των 18 βρίσκεις pod ή ακόμα και επαναγεμιζόμενες συσκευές σε περίπτερα. Οσο εύκολα βρίσκεις τσιγάρο έτσι εύκολα βρίσκεις και συσκευή ηλεκτρονικού τσιγάρου. Είναι πολύ λιγότερο βλαβερή συνήθεια από το τσιγάρο, αλλά πάντα συγκρινόμενη με το τσιγάρο!».
Οπως λέει η κ. Τζουλάκη, μπορεί τα προϊόντα αυτά να μην έχουν πίσσα, αλλά έχουν νικοτίνη. Καθώς η χρήση τους στο σχολείο και στο σπίτι είναι πιο εύκολη, μπορούν και χρησιμοποιούνται διακριτικά άρα συχνότερα, ακόμη και στην τάξη, τα παιδιά εθίζονται στη νικοτίνη και μάλιστα σε ηλικία κρίσιμη για την ανάπτυξή τους. «Εκτός από βλάβες στην υγεία, στα κέντρα μάθησης και προσοχής, έχει βρεθεί ότι τα άτομα που ξεκινάνε τη χρήση νικοτίνης από τέτοια ηλικία είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν και αλλά εθιστικά προϊόντα».
Η ίδια πάντως θεωρεί ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί η συνεχής διάθεση συσκευών ατμίσματος στους σημερινούς καπνιστές καθώς είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση των ποσοστών καπνίσματος.
Στη Σουηδία
Είναι γνωστό άλλωστε ότι η Σουηδία πλησιάζει να γίνει πλήρως smoke free (το ποσοστό των καπνιστών στη χώρα έπεσε τα τελευταία 15 χρόνια από 15% σε 5,6%, πέντε φορές χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο – 23%) εξαιτίας όχι μόνο μιας αυστηρής αντικαπνιστικής πολιτικής αλλά και της διάθεσης εναλλακτικών, από ηλεκτρονικά τσιγάρα μέχρι προϊόντα υγρού καπνού κ.ά.
Αντίθετα στην Ελλάδα, το 42% του πληθυσμού εξακολουθεί να καπνίζει (46% άνδρες και 38% γυναίκες). Ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει δοκιμάσει το 17% του πληθυσμού, αλλά συστηματική χρήση κάνει το 2%, συσκευές θέρμανσης καπνού έχει δοκιμάσει το 9%, αλλά συστηματική χρήση κάνει το 2%, ενώ μηδενικό είναι το ποσοστό όσων έχουν δοκιμάσει προϊόντα για το στόμα.
«Είναι όμως επιτακτική η επιβολή αυστηρότερων νόμων στην αγορά των προϊόντων ατμίσματος και περιοριστικών μέτρων σχετικά με την προώθηση των συγκεκριμένων προϊόντων στους ανηλίκους», καταλήγει η κ. Τζουλάκη.