Σε τροχιά ανάπτυξης της έρευνας για την ένταξη ρομπότ στην καθημερινή ζωή βρίσκονται ελληνικά εργαστήρια και startups εταιρείες. Η έρευνα έχει στραφεί στα λεγόμενα συνεργατικά ρομπότ, που αναπτύσσονται κυρίως σε υπηρεσίες και εργάζονται δίπλα και μαζί με ανθρώπους, και όχι στα στατικά βιομηχανικά ρομπότ, που εδώ και χρόνια υπάρχουν σε μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις. Στην Ελλάδα, η είσοδος των ρομπότ στην παραγωγή είναι ακόμη ασθενική, αν και υπάρχει, με το επόμενο κύμα της έρευνας να φιλοδοξεί να ανοίξει δρόμους αυτοματισμού και ρομποτοποίησης και στη χώρα μας και να μη μείνουμε μόνο στην έρευνα.
«Το επόμενο διάστημα προχωράμε στην υλοποίηση δύο μεγάλων, σε σημασία και διάρκεια, προγραμμάτων. Ηδη από τον Νοέμβριο ξεκινήσαμε ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα με δύο σκέλη: Το πρώτο αφορά την ένταξη ρομπότ στον χειρισμό των αποσκευών στα αεροδρόμια, κι εκτελείται σε συνεργασία με τη Fraport. Το δεύτερο αφορά την τοποθέτηση προϊόντων στα ράφια σούπερ μάρκετ και γίνεται σε συνεργασία με τις εταιρείες της Lidl και του Μασούτη», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Γιακουμής, ερευνητής του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής στο Κέντρο Ερευνας και Τεχνολογίας Ελλάδας (ΕΚΕΤΑ), που έχει και τον συντονισμό του έργου. «Τον Ιανουάριο θα ξεκινήσουμε ένα πρόγραμμα για αυτόνομη οδήγηση, με χρήση ρομπότ σε εργοστάσια, σε χώρους υγείας και αλλού. Σκοπός του προγράμματος είναι η κατάλληλη εκπαίδευση των ρομπότ με αξιοποίηση δεδομένων».
Αίσθηση αφής και όρασης
Το πρόγραμμα για την αξιοποίηση ρομπότ στις αποσκευές των αεροδρομίων και στην τοποθέτηση ειδών στα ράφια έχει ερευνητικές προκλήσεις, που πρέπει να απαντηθούν. «Απαιτείται η εκπαίδευση των ρομπότ στον χειρισμό των πιο διαφορετικών αντικειμένων. Οι αποσκευές έχουν μια πολύ μεγάλη ποικιλία, από βαριές βαλίτσες μέχρι σακίδια. Το πώς θα τις πιάσει το ρομπότ και πώς θα τις επανατοποθετήσει θέλει επεξεργασία», σημειώνει ο κ. Γιακουμής. «Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα θα αναπτυχθεί ένα αυτοκινούμενο δίχειρο ρομπότ, το οποίο θα έχει αισθητήρες, οι οποίοι θα του παρέχουν αίσθηση αφής και όρασης. Το ερευνητικό ενδιαφέρον είναι το πώς θα δει το barcode, είτε της αποσκευής είτε του προϊόντος, για να προχωρήσει σε ανάλογη τοποθέτηση, πώς θα γίνουν οι χειρισμοί της βαλίτσας που κινείται στον ιμάντα», τονίζει στην «Κ» η Ζωή Δουλγέρη, καθηγήτρια στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ κι επικεφαλής του Εργαστηρίου Αυτοματισμού και Ρομποτικής. «Και στα σούπερ μάρκετ η δουλειά έχει τις απαιτήσεις της, καθώς τα προϊόντα που έχουν πιο κοντινή ημερομηνία λήξης πρέπει να τοποθετούνται μπροστά στα ράφια και βέβαια να υπάρχει καλή αξιοποίηση όλου του χώρου», συμπληρώνει.
Οι ερευνητικές ομάδες έχουν, βεβαίως, έργο και πείρα για να αντιμετωπίσουν ανάλογες προκλήσεις. Από τις πανεπιστημιακές σχολές και τα ερευνητικά ινστιτούτα έχουν ξεπηδήσει και spin-off εταιρείες, οι οποίες επιχειρούν να μετατρέψουν τις καινοτόμους ιδέες σε προϊόντα για την καθημερινή ζωή.
Συντελεστές του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής του ΕΚΕΤΑ έχουν δημιουργήσει την OZZIE robotics. Το πρώτο ρομπότ της OZZIE δημιουργήθηκε το 2020 και σήμερα η εταιρεία κατασκευάζει την τρίτη γενιά ρομπότ, «τα οποία λειτουργούν με πληθώρα σεναρίων και σε διάφορα περιβάλλοντα χρήσης». Πρόκειται κυρίως για αυτόνομα φορητά ρομπότ που κινούνται σε χώρο που κατοικείται από ανθρώπους, επιτυγχάνοντας να αλληλεπιδρούν μαζί τους και με το περιβάλλον. Η κατασκευή τους είναι αρθρωτή, έχοντας μία βάση και δυνατότητα πολλών εφαρμογών.
«Εργαζόμαστε για τη δημιουργία μιας καινούργιας ρομποτικής πλατφόρμας για την ενδοδιακίνηση προϊόντων. Πρόκειται γα σπονδυλωτά ρομπότ, που θα προσαρμόζονται αναλόγως των αναγκών», εξηγεί ο κ. Γιακουμής, που είναι και διευθύνων σύμβουλος της OZZIE robotics. Τα ρομπότ που ετοιμάζει η spin off εταιρεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πληθώρα εφαρμογών, από το λιανικό εμπόριο, τις αποθήκες, την κατασκευή και την υγειονομική περίθαλψη έως τη βιομηχανία φιλοξενίας, κυρίως σε αυτό που ονομάζεται «τελευταίο μίλι», δηλαδή στην τελευταία φάση της παράδοσης προϊόντων ή αγαθών. Από πακέτα σε εμπορικές αποθήκες μέχρι πετσέτες σε ξενοδοχεία ή νοσοκομεία και ποτά ή άλλα είδη σε καφέ, εστιατόρια κ.λπ.
«Εκπαιδεύονται» στον χειρισμό αποσκευών σε αεροδρόμια και στην τοποθέτηση προϊόντων στα ράφια σούπερ μάρκετ, υπό τον συντονισμό του Κέντρου Ερευνας και Τεχνολογίας Ελλάδας.
Η OZZIE robotics έχει ήδη κατασκευάσει ένα ρομπότ με καθήκοντα ξεναγού ή ρεσεψιονίστ, που βρίσκεται σε χρήση στη Λάρισα. Επίσης η εταιρεία προσφέρει ένα μοντέλο εκπαίδευσης που μπορεί να κινείται ανάμεσα σε ανθρώπους και να δείχνει στα παιδιά πώς μπορούν να προγραμματίσουν ένα ρομπότ χρησιμοποιώντας τις δικές του λειτουργίες.
«Είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον. Προχωράμε στη δημιουργία συνεργατικών ρομπότ υπηρεσιών. Δεν έχουν μπει ακόμη στην πραγματική ζωή, καθώς είναι πολλές οι προκλήσεις που πρέπει να λυθούν», υπογραμμίζει ο κ. Γιακουμής.
Πλούσιο είναι το έργο του Εργαστηρίου Αυτοματισμού και Ρομποτικής του ΑΠΘ. Την προηγούμενη χρονιά ολοκληρώθηκε ένα μεγάλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα, ύστερα από έρευνα 3,5 ετών, και παραδόθηκαν τέσσερις εφαρμογές με στόχο να χρησιμοποιηθούν στη γραμμή παραγωγής της αυτοκινητοβιομηχανίας και της κατασκευής αεροσκαφών. «Τα ρομπότ που χρησιμοποιήθηκαν αγοράστηκαν από το εξωτερικό, αλλά εμείς διαμορφώσαμε τα αισθητήρια, το πρόγραμμα ελέγχου, τους αλγορίθμους, έτσι ώστε να εκπαιδευθούν ειδικά για τις συγκεκριμένες εργασίες και να είναι πολύ πιο συνεργατικά», μας λέει η κ. Δουλγέρη. Σύμφωνα με τον απολογισμό του προγράμματος, η ένταξη των ρομπότ στην παραγωγή έφερε σημαντική μείωση του χρόνου εργασιών, άρα και μείωση των εξόδων. «Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην παραγωγή ακριβών αυτοκινήτων και γενικά υψηλής αξίας προϊόντων», σημειώνει η κ. Δουλγέρη. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που «μαθαίνουν» τα συγκεκριμένα ρομπότ. Αρκεί να δουν την κίνηση που πρέπει να κάνουν, την οποία εκτελεί ο άνθρωπος μπροστά τους, και την αντιγράφουν με ακρίβεια.
Πριν από μερικούς μήνες ιδρύθηκε η spin off εταιρεία Progressive Robotics, με ώθηση από το Εργαστήριο Αυτοματισμού και Ρομποτικής του ΑΠΘ. «Πρόσφατα κλείσαμε τον πρώτο μας πελάτη, μια εταιρεία που εγκαθιστά ρομπότ σε μονάδες, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Επιδιώκουμε να μη μείνει η εταιρεία μόνο στη χρηματοδότηση από προγράμματα, αλλά να μπορεί να διαθέσει, να πουλήσει προϊόντα της σε άλλες εταιρείες», τονίζει η κ. Δουλγέρη. Στόχος της Progressive Robotics είναι να κάνει τη ρομποτική «πιο προσιτή ακόμη και σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις». Σήμερα η εταιρεία αναπτύσσει λογισμικό με τεχνητή νοημοσύνη, που αυτοματοποιεί πολύπλοκες εργασίες συσκευασίας. Βαριές, κουραστικές και επαναλαμβανόμενες εργασίες, όπως η ανύψωση βαριών αντικειμένων, η τοποθέτηση σε παλέτες ή μέσα σε κούτες, η επιλογή αντικειμένων από βαριά κουτιά, είναι ορισμένες από τις επιλογές που καλύπτονται.
Η ασφάλεια
Μπορούν να μπουν, όμως, τα ρομπότ με ασφάλεια στην παραγωγή; Δεν έχει περάσει μήνας από τότε που ένα βιομηχανικό ρομπότ συνέθλιψε και σκότωσε έναν εργαζόμενο σε εργοστάσιο συσκευασίας λαχανικών στη Νότια Κορέα. Οπως ανακοινώθηκε, το ρομπότ ήταν προγραμματισμένο για να τοποθετεί πακέτα σε παλέτες και ο εργάτης το πλησίασε κρατώντας ένα πακέτο στα χέρια του. «Πρέπει να πρόκειται για λάθος στην όλη οργάνωση της παραγωγής. Τα βιομηχανικά ρομπότ έχουν αυστηρότατους όρους λειτουργίας. Κανονικά αναπτύσσονται σε χωριστούς χώρους, στους οποίους δεν υπάρχει πρόσβαση ανθρώπων. Μάλιστα, εάν καταγραφεί ανθρώπινη παρουσία σταματούν τη λειτουργία τους. Οι αισθητήρες των βιομηχανικών ρομπότ έχουν πολύ περιορισμένες δυνατότητες και γι’ αυτό λαμβάνονται τόσο αυστηρά μέτρα. Είναι εξαιρετικά σπάνιο έως αδύνατο να συμβούν ατυχήματα-δυστυχήματα εάν οι εγκαταστάσεις είναι σωστές», υπογραμμίζει η κ. Δουλγέρη.
Σήμερα αναπτύσσονται τα συνεργατικά ρομπότ, που έχουν προηγμένα εργαλεία, κάνοντάς τα κατάλληλα για να συνεργάζονται. «Πρόκειται για μικρότερα ρομπότ, που δεν έχουν μεγάλη δύναμη και βάρος. Συνήθως έχουν κατασκευή πιο ελαστική, έτσι ώστε ακόμη και να πέσει επάνω τους ένας άνθρωπος να μην χτυπήσει. Το συνεργατικό ρομπότ θα αναγνωρίζει, θα έχει αισθητήρες για να καταλάβει την ανθρώπινη επαφή, ακόμη και τεχνητό δέρμα. Γενικά η τεχνολογία έχει προχωρήσει πολύ, αλλά οι κανονισμοί για να ενταχθούν τα ρομπότ στην παραγωγή και στη ζωή κινούνται με πιο αργούς ρυθμούς», λέει η καθηγήτρια του ΑΠΘ. «Στόχος δεν είναι η αντικατάσταση της ανθρώπινης εργασίας, αλλά ο συνδυασμός της ικανότητας των ανθρώπων με τα ρομπότ».