Ο μετεωρολόγος Παναγιώτης Γιαννόπουλος επέστρεψε από το αλπικό Ισγκλ στην Αυστρία και το διεθνές συνέδριο μετεωρολόγων μόλις χθες τα ξημερώματα. Μολονότι εξπέρ στις προγνώσεις, το βραβείο καλύτερης παρουσίασης καιρού το οποίο απέσπασε εκεί για το δελτίο που παρουσιάζει στην ΕΡΤ, ήρθε σαν έκπληξη («Ξαφνικά ακούω “Γιαννόπουλος”, ούτε μπαταρία στο κινητό είχα να απαθανατίσω τη στιγμή!» λέει στην «Κ»). Σε κάθε περίπτωση ήταν μια καλοδεχούμενη εξέλιξη, κάτι σαν επιβράβευση για τα 23 συναπτά έτη άοκνης υπηρεσίας στο Εθνικό Μετεωρολογικό Κέντρο. Στο γνωστό πόστο στο οποίο επέστρεψε στις 7.30 χθες το βράδυ και παρέμεινε έως τις 8 σήμερα το πρωί.
«Είκοσι τρία χρόνια ξενυχτάω», μου λέει χωρίς παράπονο, σαν διαπίστωση. Η δουλειά είναι σκληρή και το δυναμικό ελλιπές. «Γι’ αυτό με την κινητικότητα του Δημοσίου έφυγε τόσος κόσμος από την ΕΜΥ». Το κυριότερο είναι ότι δεν έρχονται νέοι. «Ο τελευταίος υπάλληλος με μεταπτυχιακό διορίστηκε στην ΕΜΥ το 2006. Δηλαδή τελείωσε το πανεπιστήμιο το 2002, όταν κυκλοφορούσαν τα Windows ΧP. Καταλαβαίνετε πόσα επεισόδια γνώσης έχουμε χάσει. Εγώ τελείωσα πανεπιστήμιο το ’94 και το ’96 το μεταπτυχιακό με υποτροφία. Τότε οι φοιτητές δεν είχαν πρόσβαση στα μοντέλα καιρού. Εκτοτε έχουν γίνει άλματα. Κι όμως, εδώ και 17 χρόνια δεν έγιναν προσλήψεις». Την ίδια στιγμή, όπως λέει, από το 2006 το Met Office, η ΕΜΥ του Ηνωμένου Βασιλείου, έχει προσλάβει τουλάχιστον δέκα Ελληνες μετεωρολόγους.
Επικοινώνησα μαζί του με αφορμή τη συζήτηση που έχει ανοίξει για τα έκτακτα δελτία καιρού. Εκδίδονται πολλά; Λίγα; Τόσα όσα; Για τον κ. Γιαννόπουλο, που είναι και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Μετεωρολογικής Εταιρείας, η ουσία είναι αλλού. «Θα ήθελα να υπάρχουν καλύτερα συστήματα παρατήρησης με πιο σημαντικό το δίκτυο ραντάρ που να καλύπτει όλη τη χώρα. Πρόκειται για τεράστια έλλειψη. Αυτό θα μας έλεγε πού βρέχει και πόσο βρέχει ανά πεντάλεπτο. Και όχι μόνο στον μετεωρολόγο αλλά και στον πολίτη που θα μπορούσε να το βλέπει από το κινητό του».
Η Νικολέτα Ζιακοπούλου τονίζει ότι είναι κρίσιμο να υπάρχει διαβάθμιση κινδύνου, ενώ σύμφωνα με τον Θοδωρή Κολυδά θα πρέπει να εκλείψει ο όρος «έκτακτο».
Η Νικολέτα Ζιακοπούλου, έγκριτη μετεωρολόγος της νεότερης γενιάς, υποστηρίζει ότι χρειάζεται ριζική αναδιάρθρωση όλης της φιλοσοφίας του εθνικού συστήματος προγνώσεων. «Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, ένας στους τρεις πολίτες αναφέρει ότι δεν ενημερώνεται επαρκώς και εγκαίρως για τα ακραία καιρικά φαινόμενα, είναι δηλαδή πλήρως εκτεθειμένος σ’ αυτά. Κι όμως, στο πλαίσιο της νέας καιρικής κανονικότητας της κλιματικής κρίσης ή κατάρρευσης σωστότερα, οι μετεωρολόγοι δεν οφείλουν μόνο να λένε τι καιρό θα κάνει, αλλά και να προειδοποιούν για τις επιπτώσεις που θα έχει ο καιρός στη ζωή των πολιτών, στην καθημερινότητα, στην εργασία τους». Οπως λέει, δεν αρκούν μικροδιορθώσεις, είναι αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός του τρόπου μετάδοσης της είδησης. «Απαιτείται ένα εθνικό σύστημα στα πρότυπα του ευρωπαϊκού συστήματος προειδοποιήσεων καιρού Μeteoalarm (meteoalarm.org/en/live), που θα ειδοποιεί για μεταβολές του καιρού ακόμη και σε επίπεδο δήμου. Ενας χρηστικός χάρτης τον οποίο θα μπορεί να έχει πρόσβαση ο πολίτης ανά πάσα ώρα και στιγμή, που θα χρωματίζεται αυτόματα με διαβαθμίσεις κινδύνου ανάλογα την ένταση του φαινομένου, από πράσινο μέχρι κόκκινο που θα σημαίνει λήψη μέτρων. Ο πολίτης θα μπορεί έτσι με μια ματιά να ενημερώνεται, όπως ακριβώς με τον χάρτη για τον κίνδυνο πυρκαγιάς με τον οποίο έχει εξοικειωθεί».
Σύμφωνα με την ίδια, και η έκδοση έκτακτων δελτίων θα πρέπει να έχει διαβάθμιση κινδύνου. «Δεν είναι το ίδιο το ένα έκτακτο με το άλλο, όταν ένας πολίτης ακούει έκτακτο πώς θα καταλάβει αν είναι επιπέδου Θεσσαλίας ή κάτι άλλο;». Οπως λέει η κ. Ζιακοπούλου, πάντως συχνά δεν είναι τα έκτακτα δελτία που κινδυνολογούν, αλλά οι ίδιοι οι μετεωρολόγοι. «Δεν πρέπει να πέφτουμε στην παγίδα της κινδυνολογίας ούτε οι επιστήμονες ούτε και τα ΜΜΕ. Δεν πρέπει να αγχωνόμαστε για το ποιος θα προλάβει να πει πρώτος την είδηση παραβιάζοντας τα όρια της επιστήμης. Η επιστήμη μας είναι πιθανολογική, επεξεργαζόμαστε σενάρια. Αν τη μεταφέρουμε την ώρα που πρέπει γλιτώνουμε αστοχίες και συγχύσεις και δεν πλήττεται και η αξιοπιστία της επιστήμης». Απευθυνθήκαμε φυσικά και στον καθ’ ύλην αρμόδιο. Τον σπουδαίο επιστήμονα Θοδωρή Κολυδά, που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στην «ηλεκτρική καρέκλα» του διευθυντή του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου της ΕΜΥ. Εχουν αυξηθεί τα έκτακτα δελτία τα τελευταία χρόνια; «Ενα από τα ανέκδοτα που λέμε στην ΕΜΥ είναι ότι στην κλιματική κρίση έχει αυξηθεί η συχνότητα των έκτακτων δελτίων χωρίς να έχουν αυξηθεί τα φαινόμενα!», λέει χαριτολογώντας. «Αυτή τη στιγμή όταν βγαίνει ένα έκτακτο δελτίο επικαιροποιείται κάθε 12 ώρες. Βλέπουμε όμως συχνά η επικαιροποίηση να δημοσιεύεται σαν νέο έκτακτο δελτίο. Παλαιότερα δηλαδή, σε μια κακοκαιρία τριών ημερών θα είχαμε ένα δελτίο, τώρα έχουμε έξι. Θεωρώ ότι γι’ αυτόν τον λόγο δημιουργείται η εντύπωση της υπερβολικής έκδοσης έκτακτων δελτίων». Επιπλέον, σύμφωνα με το σχέδιο «Δαρδανός 2», για να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός της πολιτικής προστασίας απαιτείται η έκδοση κάποιου έκτακτου δελτίου (επιδείνωσης φαινομένων ή έκτακτων καιρικών φαινομένων). Για τον ίδιο, θα πρέπει να εκλείψει ακόμη και ο όρος «έκτακτο». «Δεν υπάρχει κάτι έκτακτο, όλες οι κακοκαιρίες προβλέπονται με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Εκτακτο πρέπει να αφορά πολύ δύσκολες περιπτώσεις, όπως μπουρινιού που χρειάζεται εξελιγμένα συστήματα για να αναγνωριστεί».
«Τα πάντα είναι εικόνα»
Ο Θοδωρής Κολυδάς συμφωνεί ότι χρειάζεται οπτικοποίηση του μηνύματος. «Μολονότι η ΕΜΥ υποστηρίζει το σύστημα Meteoalarm, που σε μια κακοκαιρία δείχνει διαφορετικό συναγερμό για διαφορετικές περιοχές της χώρας, δεν έχει ενσωματωθεί ακόμη αυτός ο χάρτης στις προειδοποιήσεις της Πολιτικής Προστασίας. Τα έκτακτα δελτία είναι γενικά. Η μετάδοση του μηνύματος με ένα κείμενο δεν είναι καλή, τα πάντα είναι εικόνα. Ομως, από το 2003 και τον σχεδιασμό των Ολυμπιακών Αγώνων, η ιστοσελίδα της ΕΜΥ είναι ίδια».