Καταργούνται από τον Ιανουάριο του 2024 όλα τα εναπομείναντα υποθηκοφυλακεία. Οι υπηρεσίες τους θα περάσουν στην αρμοδιότητα του κοντινότερου κτηματολογικού γραφείου, ακόμη και αν δεν έχουν κλείσει όλες οι εκκρεμότητές τους. Αυτό προβλέπει σχέδιο νόμου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που πρόκειται τις επόμενες ημέρες να συζητηθεί στη Βουλή και να ψηφιστεί. Στο ίδιο σχέδιο νόμου περιλαμβάνονται ρυθμίσεις για την επίλυση ζητημάτων που καθυστερούν τις αγοραπωλησίες ακινήτων, αλλά και μια αμφιλεγόμενη ρύθμιση που θα «ανοίξει» και πάλι το κτηματολόγιο για δηλώσεις στις 35 περιοχές όπου αυτό έχει εδώ και μερικά χρόνια οριστικοποιηθεί.
Το σχέδιο νόμου «Επιτάχυνση των διαδικασιών ολοκλήρωσης του Ελληνικού Κτηματολογίου» περιλαμβάνει σειρά ρυθμίσεων που έχουν στόχο την αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων στις αγοραπωλησίες ακινήτων, την κτηματογράφηση και την οργάνωση του φορέα «Ελληνικό Κτηματολόγιο». Πιο συγκεκριμένα:
• Καταργείται η υποχρέωση κατά την αγοραπωλησία ενός ακινήτου να επισυνάπτεται πιστοποιητικό περί μη οφειλής Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ). Το «Ελληνικό Κτηματολόγιο» θα αναλάβει να ενημερώνει τον δήμο όπου βρίσκεται το ακίνητο για το εμβαδόν του ακινήτου και τα στοιχεία του πωλητή και του αγοραστή, ώστε στη συνέχεια ο δήμος να αναζητάει μέσω της δικής του ταμειακής υπηρεσίας την οφειλή. Η διαδικασία αυτή δεν ξεκινάει με την ψήφιση του νόμου, αλλά αφού εκδοθεί μια κοινή υπουργική απόφαση που να καθορίζει τη διαδικασία συνεργασίας κτηματολογίου – δήμων και τις νομικές και τεχνικές λεπτομέρειες.
• Οι αγοραπωλησίες ακινήτων ή διηρημένων ιδιοκτησιών (λ.χ. διαμερίσματος) μπορούν να καταχωρίζονται στο κτηματολόγιο ακόμα και αν υπάρχει λάθος ως προς τα χιλιοστά που αντιστοιχούν στο ακίνητο. Oπως διαπιστώθηκε, σε πολλές περιπτώσεις το άθροισμα όλων των χιλιοστών όλων των οριζοντίων ιδιοκτησιών (σε ένα πολυώροφο κτίριο) υπερέβαινε τα 1.000 και για να πραγματοποιηθεί μια μεταβίβαση έπρεπε να γίνει πρώτα διόρθωση της πράξης σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας του κτιρίου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, αν κάποιοι ιδιοκτήτες δεν συναινούσαν, να μην μπορεί να πραγματοποιηθεί η πώληση του ακινήτου. Τώρα θα καταχωρίζονται με το ποσοστό που αναγράφει το συμβόλαιο και το ποσοστό που πραγματικά θα έπρεπε να έχει η εν λόγω ιδιοκτησία, μέχρι να γίνει η απαραίτητη τροποποίηση για το σύνολο του κτιρίου.
• Καταργείται η υποχρέωση πολλαπλής υποβολής αποσπάσματος κτηματολογικού διαγράμματος αν κάποιος επιθυμεί να αγοράσει περισσότερες από μία (οριζόντιες) ιδιοκτησίες στο ίδιο κτίριο (λ.χ. ένα διαμέρισμα και μια υπόγεια θέση στάθμευσης). Το διάγραμμα θα υποβάλλεται μία φορά.
Oσον αφορά την κτηματογράφηση:
• Με δεδομένο ότι τα τελευταία υποθηκοφυλακεία πρέπει να κλείσουν στις αρχές του χρόνου, προβλέπεται ότι τις αρμοδιότητές τους θα αναλάβει το κοντινότερο (μεταβατικό) κτηματολογικό γραφείο, ακόμη και αν δεν ανήκε στη χωρική του αρμοδιότητα. Σε όσα υποθηκοφυλακεία υπάρχουν ακόμη εκκρεμότητες (λ.χ. δεν έχουν καταχωριστεί όλα τα συμβόλαια), αυτές περνούν στο κτηματολογικό γραφείο.
• Γίνεται υποχρεωτική η διόρθωση πρόδηλων σφαλμάτων από τον προϊστάμενο του κτηματολογικού γραφείου όταν αυτά που είχαν δηλωθεί στην αρχική εγγραφή έχουν λάθος ή δεν συμπληρώθηκαν καθόλου.
• Ο πολίτης που ζητάει μια διόρθωση ενός προδήλου σφάλματος δεν χρειάζεται να καταθέσει έγγραφα που το κτηματολόγιο ήδη διαθέτει (λ.χ. πιστοποιητικά, αντίγραφα και αποσπάσματα από τα βιβλία των υποθηκοφυλακείων και των κτηματολογικών γραφείων).
• Η προθεσμία διόρθωσης των πρώτων εγγραφών παρατείνεται έως τις 30 Νοεμβρίου του 2024. Η παράταση αυτή ισχύει και για περιοχές στις οποίες οι πρώτες εγγραφές καταχωρίστηκαν το 2013-2015.
• Δίνεται το δικαίωμα στις 35 περιοχές που το κτηματολόγιο «έκλεισε» το 2017 και το 2018 οι πολίτες να καταχωρίσουν ως δικά τους τα «αγνώστου ιδιοκτήτη», χωρίς να πρέπει να προσφύγουν δικαστικά. Στόχος είναι να δοθεί μια «δεύτερη ευκαιρία» στους ασυνεπείς ως προς το κτηματολόγιο. Πρόκειται για μια κίνηση υψηλού ρίσκου και για λόγους ασφαλείας δικαίου, πολλώ δε μάλλον που δεν εξαιρεί ως αιτία κτήσης τη χρησικτησία (εφόσον πλέον είναι γνωστό ποια οικόπεδα είναι «ορφανά», μπορεί κάποιος να επιχειρήσει να τα κατοχυρώσει χωρίς να του ανήκουν). Αξιοσημείωτο είναι ότι το ζήτημα δεν υποδείχθηκε στην έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής, παρά τη σπουδαιότητά του.