Μια ελληνική σημαία με ροδί ανθάκια, με ολάνθιστες μαργαρίτες, με ροζ καρδιές και φούξια ρίγες. Μια σημαία φτιαγμένη από μεταχειρισμένα σεντόνια που έστειλαν άγνωστες γυναίκες από την Ελλάδα στη μόνιμα εγκατεστημένη στη Νέα Υόρκη καλλιτέχνιδα Γεωργία Λαλέ. «Είναι ένα έργο για τις γυναικοκτονίες. Οι γυναίκες πεθαίνουν μέσα στο σπίτι τους, σε ένα χώρο που όλοι ταυτίζουμε με την ασφάλεια. Δολοφονούνται πάνω στο κρεβάτι τους, στο ίδιο κρεβάτι που στρώνουν κάθε πρωί», τονίζει η καλλιτέχνις για το έργο της «Neighborhood guilt». Δεν είναι η πρώτη σημαία που φτιάχνει η κ. Λαλέ. Στη διάρκεια της πανδημίας το 2020 είχε ράψει μια σειρά από αμερικανικές σημαίες με κομμάτια από νοσοκομειακές ρόμπες, θέλοντας να κριτικάρει το αμερικανικό σύστημα υγείας αλλά και να τιμήσει όσους «έφυγαν» με COVID-19. Το 2016 είχε φτιάξει τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ενωσης ενώνοντας κομμάτια από θερμικές κουβέρτες με τις οποίες τυλίγονται οι μετανάστες όταν βγαίνουν από τη θάλασσα. Ηταν όμως η πρώτη σημαία που ανάγκασε τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη να αιτηθεί την απόσυρση του έργου από το γενικό προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη. Η σπασμωδική αντίδραση του υπουργείου τέσταρε τα αντανακλαστικά του καλλιτεχνικού κόσμου. «Για άλλη μια φορά χάνουμε το δάσος και βλέπουμε το δέντρο», έγραφε ένα μήνυμα από όσα αναπαρήγαγε στον λογαριασμό της στο Instagram η Ελληνίδα εικαστικός. «Δεν είμαι η πρώτη καλλιτέχνις που εμπνέομαι από αυτό το σύμβολο, ούτε η πρώτη που υπογράφω ένα έργο που παραπέμπει στην ελληνική σημαία», λέει στην «Κ». Η τέχνη, όντως, έχει να επιδείξει πολλά σημαντικά παραδείγματα δημιουργών που εστίασαν στη σημαία ως μέσο για να μιλήσουν για τον πόλεμο, για το πώς γράφεται η ιστορία, για τους κοινωνικούς αποκλεισμούς. Από τον Tζάσπερ Τζονς έως τον Μπασκιά, την Mπάρμπαρα Κρούγκερ και τον δικό μας Βλάση Κανιάρη, η σημαία στη σύγχρονη τέχνη «κυμάτιζε» πάντα για να μας επιστήσει την προσοχή σε όσα μας διαφεύγουν.
«Η σημαία συμβολίζει όλους όσους ζουν μέσα στα όρια ενός κράτους και όσους ηρωικά θυσιάζονται για αυτό. Οσες έχουν υποστεί, λοιπόν, κακοποιητικές συμπεριφορές τις θεωρώ ηρωίδες», εξηγεί η κ. Λαλέ, προσθέτοντας πως λυπάται που το έργο της παρερμηνεύθηκε. Η σημαία, όπως και το ροζ patchwork (εικονίζονται 22 σπιτάκια, όσα και οι γυναικοκτονίες που σημειώθηκαν το 2022, μαζί με το όνομα κάθε δολοφονημένης και την ημερομηνία που έπεσε νεκρή), αποτελούσαν το περιεχόμενο της έκθεσης «Neighborhood guilt» με την οποία εγκαινιάστηκε το πιλοτικό πρόγραμμα «Carte Blanche Project». Μέσα από αυτό επιβεβαιώνεται η συνεχής στήριξη του γενικού προξενείου της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη στον πολιτισμό και στους Ελληνες καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ. Η καλλιτεχνική επιτροπή (Ειρήνη Λιναρδάκη, Νατάσα Κατερινοπούλου, Λόλα Κουτούδη και Πάνος Τσαγκάρης) επέλεξε το συγκεκριμένο θέμα για τον δυνατό συμβολισμό του. «Δυστυχώς, εργαλειοποιήθηκε για πολιτικούς σκοπούς, που δεν έχουν καμία σχέση με το κοινωνικό θέμα για το οποίο δημιουργήθηκε», δηλώνει η επιτροπή.
Η κ. Λαλέ σκέφτηκε πρώτη φορά τα σεντόνια μετά τη δολοφονία της Καρολάιν. «Με συγκλόνισε ότι πέθανε πάνω στο κρεβάτι της, με το μωρό της δίπλα. Εκανα ένα ανοιχτό κάλεσμα σε γυναίκες να μου στείλουν σεντόνια τα οποία θα είχαν χρησιμοποιήσει για να ονειρευτούν έναν κόσμο πιο δίκαιο για εκείνες. Δεν ζήτησα συγκεκριμένα χρώματα, δούλεψα με ό,τι υλικό έστειλαν». Αναφέρει πως περιστατικά βίας υπάρχουν σε πάρα πολλές οικογένειες. «Πάντα υπήρχαν. Η αδελφή του παππού μου, Μαρία Λαλέ, το 1936 πέθανε μέσα στο σπίτι της. Λεχώνα και ταλαιπωρημένη, αρνήθηκε να τραγουδήσει σε ένα γάμο επειδή είχε πένθος. Οταν γύρισαν στο σπίτι, ο άνδρας της έπιασε να τη χτυπάει μέχρι που πέθανε. Δεν δικάστηκε ποτέ». Αναρωτιέμαι αν αυτό είναι κάτι που συγκινεί τους Αμερικανούς. «Είναι και θέμα ενημέρωσης. Πολλοί ήρθαν και μου είπαν πως δεν πίστευαν στα μάτια τους, δεν φαντάζονταν πως τόσα τέτοια περιστατικά βίας θα συνέβαιναν στην Ελλάδα. Η βία, όμως, δεν έχει σύνορα», λέει και προσθέτει: «Κανένας καλλιτέχνης δεν θέλει να κατεβεί το έργο του. Είναι σαν να του κλείνουν το στόμα, να του κόβουν τα χέρια».
