Ας το παραδεχθούμε, υπάρχει ένα οριακά κωμικό στοιχείο στην εικόνα: δεκαεννέα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, ένα διασυλλογικό πρωτάθλημα μπριτζ (ναι, ναι, το πνευματικό άθλημα με την τράπουλα) διακόπτεται άρον άρον λίγο πριν από τις 10 το βράδυ μιας Παρασκευής του περασμένου Σεπτεμβρίου, όταν από τα μεγάφωνα του Ολυμπιακού Ποδηλατοδρομίου εκφωνείται οδηγία για άμεση εκκένωση του χώρου «για λόγους ασφαλείας»*.
Το ΟΑΚΑ, το καμάρι της αθηναϊκής διοργάνωσης, τίθεται μέσα σε λίγα λεπτά εκτός λειτουργίας επ’ αόριστον. Σχετική μελέτη διαπιστώνει ότι οι μεταλλικές κατασκευές του στεγάστρου «δεν ανταποκρίνονται στα κανονιστικά επιτρεπόμενα επίπεδα στατικής επάρκειας» κι επομένως αναστέλλεται κάθε αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα στο κεντρικό στάδιο του ΟΑΚΑ και στο ποδηλατοδρόμιο. Eυτυχώς το δράμα φαίνεται ότι δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια: το πόρισμα της πολυαναμενόμενης δεύτερης έκθεσης εμπειρογνωμοσύνης των πραγματογνωμόνων του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) θα ανάβει, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το «πράσινο φως» για την επαναλειτουργία του Ολυμπιακού Σταδίου –υπό προϋποθέσεις– μέσα στην άνοιξη του 2024.
Ανεξαρτήτως, πάντως, από την κατάληξη του «δράματος», θα μπορούσε η περιπέτεια με το στέγαστρο Καλατράβα να είναι ένα ακόμη καρφί στην υστεροφημία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και μάλιστα παραμονές της συμπλήρωσης 20 χρόνων από τη διοργάνωσή τους; Είναι το κλειστό ΟΑΚΑ «για λόγους ασφαλείας» κάποιου είδους παραβολή για μια επέτειο που σε άλλους φέρνει νοσταλγία και σε άλλους αμηχανία; Εχει απομείνει κάτι για να γιορταστεί από εκείνο το απίθανο ελληνικό καλοκαίρι ή θα γυρίσουμε πίσω με σκυμμένο το κεφάλι για να ξεφυλλίσουμε το ημερολόγιο μιας ακόμη χαμένης εθνικής ευκαιρίας με χορταριασμένες εγκαταστάσεις που χάσκουν και μια αιωρούμενη φιλολογία ότι στη διάρκεια των Ολυμπιακών μπήκαν οι βάσεις για τη δημοσιονομική εκτροπή και την κρίση;
Για τη Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, τη γυναίκα που έφερε τους Αγώνες «πίσω στο σπίτι» και ανέλαβε στου δρόμου τα μισά να βάλει το πρότζεκτ ξανά στις ράγες, η απάντηση μοιάζει αυτονόητη: «Αυτή η επέτειος μας δίνει, πιστεύω, μια σπουδαία ευκαιρία. Να θυμηθούμε μια μεγάλη επιτυχία της χώρας μας, να θυμηθούμε την υπερηφάνεια και τη συγκίνηση που νιώσαμε όσοι ζήσαμε τους Αγώνες και να τη μεταδώσουμε και στους νεότερους που δεν τους έζησαν. Μα προπάντων, μας δίνει μια ευκαιρία να εμπνευστούμε από το κατόρθωμά μας ως Ελληνες. Αν καταφέραμε τότε, όλοι μαζί, κάτι τόσο μεγάλο και δύσκολο, πόσα ακόμη μπορούμε να καταφέρουμε;».
«Αυτή η επέτειος μας δίνει την ευκαιρία να εμπνευστούμε από το κατόρθωμά μας ως Ελληνες», λέει στην «Κ» η Γιάννα Αγγελοπούλου.
Σπεύδω να της θυμίσω ότι στον δημόσιο λόγο, πολύ πριν ξεσπάσει η πρόσφατη ιστορία του στεγάστρου, κυριαρχούν δύο παράλληλες, συχνά ασύμπτωτες αφηγήσεις. Η πρώτη συμφωνεί με τη δική της αποτίμηση: το «2004» ως μια από τις κορυφαίες στιγμές εθνικής αυτοπεποίθησης στη σύγχρονη Ιστορία της χώρας, καθώς ανταποκριθήκαμε με αναπάντεχη επιτυχία σε μια τεράστια διεθνή πρόκληση. Ταυτόχρονα επιβιώνει ένα ισχυρό κλίμα αμφισβήτησης και απαξίωσης των Αγώνων, καθώς για μια μερίδα Ελλήνων αυτό ήταν το σημείο εκκίνησης της μεγάλης ελληνικής ύφεσης. Αντιμετωπίζονται, δηλαδή, ως μια «περιττή» σπατάλη που υποθήκευσε το οικονομικό μέλλον της χώρας, καθώς απαιτήθηκαν αχρείαστες φαραωνικές κατασκευές, υπερκοστολογημένες κατά ένα μεγάλο μέρος, λόγω των τραγικών καθυστερήσεων της περιόδου 1997-2000.
Η Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη τα γνωρίζει όλα αυτά πολύ καλά. Ως προς τα οικονομικά δεδομένα μπορεί να μιλήσει μόνο για λογαριασμό της Οργανωτικής Επιτροπής, της οποίας ήταν πρόεδρος, όπως μας λέει. «Η επιτροπή είχε δικό της προϋπολογισμό, ανεξάρτητο του Δημοσίου, σχηματισμένο από τη ΔΟΕ, τους χορηγούς, τα τηλεοπτικά έσοδα, τα έσοδα από τα εισιτήρια κ.λπ. Ο προϋπολογισμός αυτός ήταν της τάξεως των 2 δισ. ευρώ (2.098,4 εκατ. ευρώ) και έκλεισε με διαχειριστικό πλεόνασμα 130,6 εκατ. ευρώ το οποίο αποδόθηκε στο κράτος. Τα έργα που αφορούσαν τις αθλητικές εγκαταστάσεις και ήταν συμβατικής ευθύνης του κράτους, η Οργανωτική Επιτροπή τα παραλάμβανε και με δικά της έξοδα προχωρούσε στις αναγκαίες ολυμπιακές προσαρμογές. Και μετά το τέλος των Αγώνων οι εγκαταστάσεις επιστράφηκαν στο Δημόσιο σε άριστη κατάσταση. Για το κόστος των έργων αυτών, καθώς και εκείνων που αφορούν τις αστικές υποδομές, δεν είμαι αρμόδια εγώ να μιλήσω. Εχουν γίνει όμως πολλές μελέτες, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το ΙΟΒΕ, την Τράπεζα της Ελλάδος, που συμπεραίνουν ότι οι Αγώνες δεν ήταν περιττό έξοδο».
Επισήμως, πάντως, και σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, το συνολικό κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων ανήλθε σε 8,486 δισ. ευρώ. Στη δική του έκθεση το ΙΟΒΕ είχε ανεβάσει το κόστος στα 9,2 δισ. ευρώ, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα ότι πολλά από τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για τους Αγώνες «βαφτίστηκαν» «ολυμπιακά», αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν. Συνολικά, επισήμαινε το ΙΟΒΕ, «οι Αγώνες είχαν αισθητά θετική επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση σε όλη την περίοδο εξέτασης 2000-2013». Και πρόσθετε πως «αν οι Αγώνες δεν είχαν γίνει, το 2004 το επίπεδο του ΑΕΠ θα ήταν κατά 2,5% χαμηλότερο, ενώ η απασχόληση θα ήταν μειωμένη κατά περίπου 44.000 θέσεις εργασίας». Ωστόσο, το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών σημείωνε πως «η ελλιπής αξιοποίηση της ολυμπιακής κληρονομιάς μετά το πέρας των Αγώνων εκτιμάται ότι απομείωσε το ΑΕΠ μακροχρόνιας ισορροπίας της χώρας κατά περίπου 0,2%».
«Αλλαξαν την Αθήνα»
«Οι Αγώνες έδωσαν την ευκαιρία να αλλάξει η μορφή της Αθήνας (Αττική οδός, αεροδρόμιο, σύνδεση Κηφισού με θάλασσα, τραμ, λεωφόρος Μαραθώνος κ.λπ.), ενώ λόγω της εξαιρετικής εικόνας που δημιουργήσαμε στο παγκόσμιο κοινό, φθάνουν κύματα τουριστών που συνεχίζονται αυξανόμενα μέχρι σήμερα», τονίζει η Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, ανακεφαλαιώνοντας: «Η κληρονομιά των Αγώνων, λοιπόν, είναι θετική. Και πρέπει να επιστρέφουμε σ’ αυτήν για να ξανασυναντήσουμε αυτήν την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Την αισιοδοξία και την αποτελεσματικότητα, τον εθελοντισμό, την άψογη κοινωνική συμπεριφορά, την πειθαρχημένη και αποδοτική συνεργασία. Αυτή είναι η αλήθεια και αυτή είναι η κληρονομιά». Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συζήτησή μας, η πρόεδρος της «Αθήνας 2004» προσθέτει κάτι ακόμη: «Οι Αγώνες έδωσαν την ευκαιρία σ’ εμάς τους Ελληνες να αποκαλύψουμε την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Η επιτυχία των Αγώνων δεν άλλαξε μόνον τη διεθνή εικόνα της χώρας. Αλλαξε επίσης την εικόνα της χώρας στα μάτια των πολιτών της. Αυτό ήταν που γέννησε αυτή την εθνική αυτοπεποίθηση, η οποία μπορεί να τραυματίστηκε στη συνέχεια, μα δεν χάθηκε».
«Παράθυρο» από το ΤΕΕ για επαναλειτουργία του ΟΑΚΑ την άνοιξη
Στις 30 Οκτωβρίου ο αναπληρωτής υπουργός Αθλητισμού Γιάννης Βρούτσης ενημέρωνε την κοινή γνώμη ότι η αίθουσα «Κασιμάτης» στο ΟΑΚΑ, τα γραφεία των εργαζομένων στο κεντρικό στάδιο και η αίθουσα του πολυδύναμου γυμναστηρίου του ποδηλατοδρομίου μπορούσαν να λειτουργήσουν ξανά. Ηταν μια πρώτη καλή είδηση από το μέτωπο της κρίσης των στεγάστρων Καλατράβα, αλλά φαίνεται ότι τα πραγματικά «πολύ καλά νέα» θα τα ακούσουμε μέσα στις επόμενες μέρες, όταν θα δοθεί στη δημοσιότητα η «ουρά» της δεύτερης έκθεσης εμπειρογνωμοσύνης των πραγματογνωμόνων του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.
Ηδη γνωρίζουμε από την Παρασκευή το μεσημέρι ότι σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα της έκθεσης που παρέδωσε στον αναπληρωτή υπουργό Αθλητισμού Γιάννη Βρούτση ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός, είναι δυνατή η μερική και υπό προϋποθέσεις επαναλειτουργία του Ολυμπιακού Ποδηλατοδρομίου. Το δεύτερο σκέλος της έκθεσης αφορά το κυρίως στάδιο και, σύμφωνα με πηγές της «Κ» που έχουν γνώση του περιεχομένου του, φέρεται να επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα στατικότητας δεν εντοπίζεται στη βασική κατασκευή – σκελετό του στεγάστρου, αλλά στα πολυκαρβονικά φύλλα, που ουσιαστικά επιτελούν τη λειτουργία της στέγασης και της σκίασης και τα οποία πρέπει να αντικατασταθούν. Ηταν κάτι που ξέραμε ήδη από τη μελέτη του ΤΑΙΠΕΔ και το οποίο επιβεβαίωνε και η «πρώτη» έκθεση του ΤΕΕ, μας υπενθυμίζει ο γενικός διευθυντής – συντονιστής του ΟΑΚΑ Κωνσταντίνος Χαλιορής.
Η νέα έκθεση αναμένεται να καταλήγει ότι, εφόσον αφαιρεθούν τα πολυκαρβονικά φύλλα, θα επιτευχθούν δύο στρατηγικοί στόχοι: αφενός θα ελεγχθούν πιθανές επιβαρύνσεις στην κεντρική κατασκευή από πιθανές ανεμοπιέσεις· αφετέρου, θα ελαφρύνει η ίδια η κατασκευή. Από τη στιγμή που γίνει η αφαίρεση των φύλλων, το Κεντρικό Στάδιο του ΟΑΚΑ θα μπορέσει να επαναλειτουργήσει κανονικά. Είναι μια διαδικασία που μπορεί να ολοκληρωθεί σε διάστημα τριών μηνών. Επομένως, στην περίπτωση που οι εργασίες ξεκινήσουν άμεσα, το Ολυμπιακό Στάδιο θα μπορούσε να φιλοξενήσει εκ νέου αθλητικά και πολιτιστικά γεγονότα από την άνοιξη του νέου χρόνου· και προφανώς να πραγματοποιηθούν κανονικά οι δύο sold out συναυλίες του συγκροτήματος Coldplay τον προσεχή Ιούνιο. Η έκθεση, πιθανότατα θα προτείνει να εξεταστούν κι άλλες «ελαφρύτερες» λύσεις σε σχέση με την επανατοποθέτηση πολυκαρβονικών φύλλων.
*Τριγμοί στο έμβλημα
Ηταν προχωρημένο απόγευμα της Παρασκευής 29 Σεπτεμβρίου όταν η είδηση αναστάτωσε απρόσμενα τη ράθυμη ειδησεογραφία της ημέρας: «Κλείνει επ’ αόριστον το ΟΑΚΑ – πρόβλημα με το στέγαστρο Καλατράβα». Η άμεση εκτέλεση της απόφασης επέτεινε τον δραματικό χαρακτήρα της ανακοίνωσης και δημιούργησε ερωτήματα για τον βαθμό επικινδυνότητας της κορυφαίας αρχιτεκτονικής κατασκευής των Αγώνων του 2004. Σε ανακοινώσεις των επόμενων ημερών ξεκαθαρίστηκε ότι δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα για την επαναλειτουργία του κεντρικού σταδίου, καθώς εκκρεμούν νέοι έλεγχοι που εν τω μεταξύ πραγματοποιήθηκαν από το ΤΕΕ και οι οποίοι φαίνεται να οδηγούν στη σταδιακή επαναλειτουργία τόσο του κεντρικού σταδίου όσο και του ποδηλατοδρομίου.
