Φωτογραφίες: Σπύρος Μπακάλης
Ακούστε το άρθρο
Απόηχος εορτών στο αθηναϊκό κέντρο. Η πόλη δεν έχει ακόμα ξεστολιστεί, αλλά κανένα στολίδι δεν λάμπει πια στο κάθετο φως του μεσημεριού. Κατειλημμένες γωνιές από sleeping bags κάνουν διακριτή την πραγματική ανθρωπογεωγραφία της Αθήνας, σε όσους θαμπώθηκαν προ ολίγων ημερών από τα χιλιάδες λαμπιόνια της. Οι περισσότεροι λείπουν από τις καβάτζες τους, αφήνουν μόνο εκεί τα πράγματά τους για να τις βρουν αργότερα. Είναι ακόμα μέρα και η πόλη καλεί σε δράση όλους, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που μένουν στους δρόμους της.
Λουσμένοι στον χειμωνιάτικο ήλιο, ο Αλεξ και ο Γιώργος θα αλλάξουν δυο κουβέντες στο παγκάκι όπου είναι στρωμένες οι κουβέρτες τους από το προηγούμενο βράδυ και θα μεταφερθούν λίγο παραπέρα, στην καβατζωτή σκιά των δέντρων, για να πιουν.
«Και ούτε να φαινόμαστε, να σας χαλάμε κι εσάς με σύριγγες και μ’ αίματα» λέει ο Αλεξ.
Το «ιδίωμα» της χρήσης είναι εμφανές στην ελαφρώς αργόσυρτη ομιλία και των δύο, αλλά ένας πλούτος λέξεων και διαύγεια σκέψης ντύνουν και τις πιο χαμερπείς τους ενασχολήσεις. Ο Αλεξ έχει τελειώσει το γυμνάσιο και ο Γιώργος δεν το διευκρινίζει, έγραφε όμως κάποτε ποιήματα, που τα έχασε. «Μ’ αρέσει η ποίηση, η καταθλιπτική. Λίγο Καρυωτάκης, λίγο Γώγου». Θυμάται ένα στίχο που είχε εμπνευστεί μια αντίστοιχα ηλιόλουστη μέρα, κοιτώντας την Ακρόπολη: «Κιόνων ορθών, σιωπές αιώνων», λέει.
Στη σκιά των δέντρων της πλατείας ο Γιώργος φτιάχνει speedball. «Αν θέλουμε να φτιάξουμε speedball, πρώτα βράζουμε την ηρωίνη και μετά βάζουμε την κοκαΐνη», ακούγεται σαν να διαβάζει συνταγή μαγειρικής. «Ο κύριος από εκεί φτιάχνει ηρωίνη. Για να φτιάξεις την ηρωίνη χρειάζεται νερό και κιτρικό οξύ. Μας το δίνει ο ΟΚΑΝΑ. Ή παίρνεις ένα λεμόνι ή ξινό από το σουπερμάρκετ. Η κοκαΐνη δεν θέλει τίποτα άλλο. Ενα απλό ανακάτεμα. Αφού ανακατευτεί, βλέπεις ότι διαλύεται μέσα στο νερό, αφήνει ένα λάδι. Τώρα είναι έτοιμη».
Ο Γιώργος ψάχνει τη φλέβα του.
Πάνω στη χαρμάνα
Μάρτυρες της αθέατης πλευράς της πόλης, ο Αλεξ και ο Γιώργος μιλάνε για αυτήν στην «Κ», την ώρα που κάνουν χρήση. Τους ζητάμε την άδεια να καταγράψουμε τη διαδικασία καθώς κουβεντιάζουμε, και είναι φιλόξενοι, παρότι έχουν πάντα στον νου να προφυλάξουν τους περαστικούς του κέντρου από το θέαμα της εξάρτησης.
«Τις προάλλες τρυπήθηκε ένα παιδάκι και ήταν θέμα. Τρέχανε οι δικοί του, στεναχωριόμασταν κι εμείς. Εγώ, όταν κάνω χρήση και περνάει ένα παιδάκι, γυρίζω την πλάτη μου, μπαίνουμε ο ένας μπροστά στον άλλον για να μη δει. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας να περάσει, δεν με νοιάζει. Βαράω και μπροστά της. Στο παιδάκι με νοιάζει όμως».
Η πλατεία Κλαυθμώνος, η οδός Σανταρόζα, το πάρκο απέναντι από τη Νομική είναι τα οικεία στέκια των δύο ανδρών, ηλικίας 40 και 47 ετών. Σε άλλα, όπως αυτό της Ακομινάτου, δεν πλησιάζουν. «Είμαστε πολύ διαφορετικοί άνθρωποι με τα παιδιά κάτω» λένε. «Χρήστες αυτοί, χρήστες κι εμείς, αλλά είναι άνθρωποι που έχουν έρθει από πολέμους και δεν υπολογίζουν τη ζωή τη δική σου. Και πίνουν σίσα. Παιδιά, η σίσα είναι ό,τι χειρότερο. Βγάζει συμπεριφορές ψυχιατρικές, χωρίς να το καταλάβεις».
Ο Γιώργος και ο Αλεξ σχολιάζουν την ποιότητα των ψυχοτρόπων που κυκλοφορούν στην Αθήνα. Λένα ότι τα ναρκωτικά έχουν γίνει χειρότερα. «Με πέντε ευρώ παίρνεις ηρωίνη». Ο Γιώργος δείχνει ένα σκούρο πετραδάκι στην παλάμη του. «Αυτό περιέχει 1% ηρωίνη και όλα τα άλλα είναι κοπτικά, σκουπίδια, μπάζα, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Οι Κολομβιανοί έχουν πει ότι στην κοκαΐνη βάζουν τριμμένο γυαλί».
Τα «σέα», δηλαδή τα σύνεργα της χρήσης, προκειμένου να είναι αποστειρωμένα, τα προμηθεύονται από τον ΟΚΑΝΑ, του οποίου τον Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης επισκέπτονται συχνά. Το «Steki 46» της Καποδιστρίου είναι ο μόνος χώρος στην Αθήνα που μπορεί να γίνει εισπνεόμενη ή ενέσιμη χρήση σε ασφαλές περιβάλλον εκτός δρόμου.
«Καλό είναι αυτό, αλλά δεν μπορεί να είναι σαν οδοντιατρείο. Εννοώ, τα ωράρια. Εγώ θα πιω και στις 5 το πρωί, θα πιω και το βράδυ. Θα πιω όποτε ο οργανισμός μου ζητήσει τη χαρμάνα. Τι να το κάνω που κλείνει 9; Το βάρεμα και η μυτιά είναι 24ωρη», λέει ο Αλεξ.
«Να κάνουν το λάθος σωστά»
Ο Aλεξ φοράει κομποσκοίνι. «Πιστεύεις στον Θεό;», «Oχι, προσπαθώ να πιστεύω σε αξίες. Προσπαθώ να γίνομαι καλός άνθρωπος, έστω και μες στη μιζέρια μου». Ερωτάται πόσα χρόνια είναι στον δρόμο. «Μην τα μετρήσω. Λέω ότι είναι πέντε, αλλά είναι σίγουρα εφτά, αλλά δεν θέλω να τα βάλω κάτω, γιατί θα απογοητευτώ. Να σου πω κάτι; Τόσα χρόνια, έστω και λαθεμένα και αρρωστημένα, αυτό είναι ο τρόπος ζωής μου. Eχω κάνει προσπάθειες να κόψω, αλλά αυτή τη στιγμή δεν θέλω. Δεν θα γίνουμε όλοι επιστήμονες, κάποιοι θα είναι πρεζάκια».
Ο δρόμος φθείρει την όψη των ανθρώπων του, δεν είναι όμως βέβαιο τι κάνει πιο μέσα. «Eχω φτάσει 40, πολλοί χάνονται, κάποια παιδιά έχουν αποδημήσει και πάνε να φτουρήσουν άλλα παιδάκια που καλώς ή κακώς τα βάλανε να πιούνε» λέει ο Aλεξ σε μια κουβέντα για τα πρόσωπα στις πιάτσες, που αλλάζουν όταν μεσολαβεί ο θάνατος, αλλά και όταν η σεξουαλική εκμετάλλευση ή η καταναγκαστική πορνεία περνάει μέσα από την εξάρτηση. «Ως επί το πλείστον, είναι κοριτσάκια», παρατηρεί για τον νεοεισερχόμενο πληθυσμό του δρόμου. «Λοιπόν, τους πιάνει η ηθική τους εδώ πέρα και λένε “διώχτε τα”. Οχι, ρε παιδιά, δεν θα τα διώξω, θα τα κρατήσω μαζί μου, θα τα προστατέψω όσο μπορώ και θα τους μάθω να κάνουν το λάθος σωστά».
Νέες γυναίκες-θύματα μαστροπείας αντιμετωπίζουν, εκτός από τα προβλήματα της χρήσης, τη συνεχή σεξουαλική κακοποίηση από άτομα ασχέτως της χρήσης. «Δεν μπλέκω με κορίτσια της πιάτσας» λέει ο Αλεξ. «Αλλά ήταν ένα κορίτσι, είχα στήσει μια ασπίδα προστασίας και βγάζαμε λεφτά με τον δικό μου τρόπο, χωρίς να κάνει κάτι αυτή και να την εκμεταλλεύονται. Και η μικρή νόμιζε πως σωζότανε. Μου πήρε δυόμισι χρόνια μέχρι να καταφέρω να τη διώξω, γιατί ήταν πάνω στη γλύκα της μαστούρας. Αλλά τα κατάφερα και μπράβο μου. Μου λείπει, γιατί αυτά τα χρόνια ήταν η μάνα, ο πατέρας μου, ο πνευματικός μου, η γκόμενά μου, εγωιστικά με τσακίζει που δεν την έχω. Από την άλλη φορά, χίλιες φορές να μου δινόταν η ευκαιρία, χίλιες φορές θα το ξανάκανα».
«Να φέρεις το “K”»
Είναι πολύ μοναχικά στον δρόμο, ειδικά τις γιορτές, λένε. «Τα ναρκωτικά είναι χαμένος χρόνος» απαντάει ο Γιώργος όταν του ζητείται να συνοψίσει τις σκέψεις του για τη νέα χρονιά. Επιχειρώντας μια προσωπική αναδρομή της ζωής των 47 του χρόνων, φτάνει μέχρι τα 13 και μένει εκεί για λίγη ώρα. Hταν τότε που πήγαινε στο ωδείο, γιατί είχε ακούσει το «Child In Time» των Deep Purple και ήθελε να μάθει να το παίζει στο αρμόνιο.
Ο Γιώργος τις Κυριακές έπαιρνε την «Κ», κυρίως για να διαβάζει το «K». «Μου άρεσε πάρα πολύ. Και οι φωτογραφίες και τα άρθρα. Μου αρέσει να διαβάζω κάτι που είναι καλοπροσεγμένο, ανεξάρτητα από χρώμα, Δεξιά – Αριστερά», λέει.
Η κουβέντα τελειώνει λίγο πριν αρχίσει η χαρμάνα. Ο Γιώργος ζητάει, αν είναι δυνατόν, κάποια Κυριακή «να φέρουμε το “Κ”». Θέλει να ξεφυλλίσει την ιλουστρασιόν ζωή, που μικρή σχέση έχει με τη δική του. «Και, αν έχουμε λεφτά, να πάμε για κανένα καφεδάκι» λέει στο τέλος.