Δεν είναι σίγουροι εάν θα σηκωθούν τα ρολά. Κοιτάζουν στο απέναντι πεζοδρόμιο όπου στήνονται δύο τηλεοπτικές κάμερες για ζωντανή σύνδεση. «Ας ρωτήσουμε τους δημοσιογράφους εάν θα έρθει, εκείνοι θα γνωρίζουν», λέει ένας νεαρός με κόκκινα από το κρύο μάγουλα. Εχει φτάσει από τους πρώτους νωρίς το πρωί στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου στον Κεραμεικό για να πάρει φαγητό από την κοινωνική κουζίνα «Ο Αλλος Ανθρωπος». Χωρίς εισόδημα και με ιστορικό ψυχικής νόσου, σιτίζεται και με αυτόν τον τρόπο. Πλάι του μια γυναίκα με φθαρμένα παπούτσια, άστεγη εδώ και δύο χρόνια, ρουφάει το τελευταίο τσιγάρο της μέχρι να φτάσει η καύτρα στο φίλτρο. «Είχα έρθει και προχθές, είδα τις κάμερες και έφυγα», μονολογεί.
«Δεν ξέρω τι κάνει στην προσωπική του ζωή και δεν με ενδιαφέρει, αλλά έχει βοηθήσει κόσμο και κοσμάκη», λέει ένας άνδρας. Δηλώνει ότι ήταν ιδιοκτήτης βιοτεχνίας ξύλου στη Θεσσαλονίκη, με οκτώ υπαλλήλους προσωπικό, προτού τα χάσει όλα. «Κανονικά αυτό που κάνει θα ήταν δουλειά της πολιτείας», προσθέτει.
Ο Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος, όμως, δεν εμφανίζεται. «Θεωρώ αυτονόητο να απέχω το επόμενο διάστημα από τη διαχείριση μέχρι να λογοδοτήσω στη Δικαιοσύνη», είχε γράψει δύο ημέρες νωρίτερα στο Facebook. «Το μεγαλύτερο διακύβευμα τη δεδομένη στιγμή είναι η αλληλεγγύη και η πίστη στον συνάνθρωπο. Δεν υπάρχει τίποτα το επιλήψιμο που να μην μπορεί να εξηγηθεί».
Η κοινωνική δράση του κ. Πολυχρονόπουλου και η προσφορά φαγητού σε απόρους, πρόσφυγες και ανέστιους, ανά την Ελλάδα και άλλες χώρες, όπως στη σεισμόπληκτη Τουρκία και στα σύνορα της εμπόλεμης Ουκρανίας, έχει προβληθεί εκτενώς σε πολλά αφιερώματα. Τον περασμένο Σεπτέμβριο τιμήθηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος.
Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες τα φώτα της δημοσιότητας έχουν στραφεί ξανά πάνω του για άλλο λόγο. Η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες δέσμευσε λογαριασμούς της μητέρας και του γαμπρού του αναφέροντας ότι την τελευταία τριετία τουλάχιστον 600.000 ευρώ από προσφορές ιδιωτών δαπανήθηκαν για άλλους σκοπούς, όπως σε τυχερά παιχνίδια. Ο ίδιος το αρνείται.
Στοχευμένος έλεγχος
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο έλεγχος της Αρχής ήταν στοχευμένος και δεν εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ερευνών με αφορμή και την υπόθεση της «Κιβωτού του Κόσμου» που είχε προηγηθεί. Ελέγχονται τέσσερις λογαριασμοί που ανήκουν στους δύο συγγενείς του κ. Πολυχρονόπουλου, καθώς ο ίδιος δεν διατηρεί λογαριασμό στο όνομά του. Καλούσε σε δωρεές για τις δράσεις του κοινοποιώντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τους ατομικούς λογαριασμούς, ενώ συνήθως εισέπραττε εκείνος τα ποσά με τις κάρτες αναλήψεων. Λάμβανε δωρεές και μέσω PayPal.
«Δεν ξέρω τι κάνει στην προσωπική του ζωή και δεν με ενδιαφέρει, αλλά έχει βοηθήσει κόσμο και κοσμάκη. Κανονικά αυτό που κάνει θα ήταν δουλειά της πολιτείας».
Εθελοντές που κατά καιρούς είχαν βρεθεί στο πλευρό του λένε ότι όλες οι συναλλαγές γίνονταν κυρίως με μετρητά, «για να πετύχουν και καλύτερες τιμές». Δεν είναι γνωστό εάν υπήρχαν ή έχουν κρατηθεί αποδείξεις, πάντως το εγχείρημα φαίνεται πως δεν είχε λάβει επί χρόνια κάποια νομική μορφή και άνθρωποι που είχαν εικόνα από κοντά δεν θυμούνται τη συνεργασία με κάποιον λογιστή.
Από την πλατεία
Το 2011 ο 49χρονος τότε Πολυχρονόπουλος είχε συχνή παρουσία στην πλατεία Συντάγματος, στις συγκεντρώσεις των Αγανακτισμένων. Δήλωνε άνεργος και έλεγε ότι διαδηλώνει ζητώντας την «άρση της βουλευτικής ασυλίας και την επιστροφή των χρημάτων που έχουν πάρει τα κόμματα της Βουλής σαν επιδότηση για τις λειτουργικές τους ανάγκες».
Σε πολλές συνεντεύξεις που έχει δώσει τα τελευταία χρόνια αναφέρει ότι εργαζόταν επί 25 έτη στον χώρο της διαφήμισης και του μάρκετινγκ ως στέλεχος σε πολυεθνική εταιρεία, χωρίς ωστόσο να διευκρινιστεί το πού απασχολήθηκε και ποιο ήταν το ακριβές αντικείμενό του. Ελεγε ότι απολύθηκε το 2009 και δεν τον προσλάμβαναν «λόγω ηλικίας και πλούσιου βιογραφικού», ότι επέστρεψε στο σπίτι της μητέρας του και δύο χρόνια αργότερα εμπνεύστηκε τον «Αλλον Ανθρωπο» βλέποντας δύο παιδιά να μαλώνουν για αποφάγια στα σκουπίδια μιας λαϊκής αγοράς.
Οι σκηνοθέτες Λουκάς Αγέλαστος και Σπυριδούλα Γκούσκου έψαχναν έναν «άνθρωπο που εμπνέει» και επέλεξαν να εστιάσουν στον κ. Πολυχρονόπουλο. Τον ακολούθησαν από το τέλος του 2013 μέχρι τις αρχές του 2017 και το ντοκιμαντέρ τους «Εγώ, ο άλλος άνθρωπος» προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. «Στα μάτια μας ήταν άνθρωπος πολύ φτωχός», λέει ο κ. Αγέλαστος. «Δεν έκρυψε σε εμάς ή στον περίγυρό του ότι η κοινωνική κουζίνα τού προσέφερε στέγη και δουλειά. Είχε φτιάξει ένα δωμάτιο για τον εαυτό του, έτρωγε και αυτός μέσα από αυτή τη δράση». «Ηταν ένα μικρό δωμάτιο, με ένα κρεβάτι, ένα γραφείο και έναν παλιό υπολογιστή. Γυρνούσε με παλιά, ετοιμόρροπα αυτοκίνητα που του προσέφεραν ως δώρο», συμπληρώνει η κ. Γκούσκου.
Το ντοκιμαντέρ τον ακολουθεί στον καταυλισμό της Μόριας, όπου μαγειρεύει φαγητό για τους πρόσφυγες, τον δείχνει να μιλάει σε μαθητές σχολείου της Λέσβου για την αλληλεγγύη και να εξηγεί το όραμά του: τη σύσταση αντίστοιχων αυτοδιαχειριζόμενων ομάδων σε γειτονιές ανά τη χώρα. Το 2015, την ίδια χρονιά που αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο του Ευρωπαίου Πολίτη (γιατί σύμφωνα με το σκεπτικό του δεν μπορεί να τιμηθεί «από μια κοινότητα που επιβάλλει τη λιτότητα στον ελληνικό λαό»), πραγματοποίησε το «ταξίδι της αφύπνισης». Επισκέφθηκε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, μαγείρεψε και σταδιακά οργανώθηκαν τουλάχιστον 15 παρόμοια τοπικά εγχειρήματα. Δεν είναι ξεκάθαρο πόσα από αυτά είναι σήμερα ενεργά. Η «Κ» επικοινώνησε με εθελόντρια στην Κρήτη, η οποία ανέφερε ότι θα απέχει από δηλώσεις μέχρι να ξεκαθαρίσει η υπόθεση.
Ζούσε χωρίς πολυτέλειες
Οι σκηνοθέτες θυμούνται τον δημιουργό του «Αλλου Ανθρώπου» με τα ίδια πολυκαιρισμένα ρούχα και ένα μαύρο καπέλο. Λένε ότι παρότι ζούσε «χωρίς πολυτέλειες», δεν τους είχε ζητήσει χρήματα ή δανεικά. Σε ένα ταξίδι για δράση του στην Ιταλία αναφέρουν ότι κάλυψαν εκείνοι κάποια έξοδα.
«Είμαι πολύ στενοχωρημένος. Εχει κάνει έργο και θα ήταν κρίμα να χαθεί η εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό του», λέει ο κ. Αγέλαστος επισημαίνοντας ότι δεν μπορεί να εκφέρει άποψη για το αν ευσταθούν ή όχι όσα αναφέρονται στον έλεγχο της Αρχής. «Με πονάει γιατί άνθρωποι που έδιναν κάποια χρήματα ίσως δυσκολευτούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Αυτή ήταν μια πράξη που θα έπρεπε να κάνει το κράτος», τονίζει η κ. Γκούσκου.
«Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι όσα ακούγονται αυτές τις ημέρες είναι ψέματα. Αν ισχύουν, ο κόσμος μου θα καταστραφεί. Βοηθούσε, το είδα με τα μάτια μου».
Στον «Αλλον Ανθρωπο» δεν φαίνεται να υπήρχε δομή ή οργάνωση, δεν γίνονταν διαβουλεύσεις ή συζητήσεις για να ληφθεί μια απόφαση. Αρκετοί εθελοντές τον ακολουθούσαν ευλαβικά. «Αν δεν τον θαυμάζεις, δεν μπορείς να είσαι δίπλα του», λέει εθελόντρια στο ντοκιμαντέρ. «Λέει ο Κωνσταντίνος θα μαγειρέψουμε εκεί και έπειτα όλα βρίσκονται μαγικά. Θα βρεθεί το αυτοκίνητο, θα βρεθούν οι εθελοντές».
«Δεν ζητάω χρήματα, δεν δουλεύω, γιατί και αυτό που κάνουμε δουλειά είναι. Αφού δουλεύουμε από το πρωί στις 11.00 μέχρι το βράδυ», ανέφερε ο ίδιος στο ντοκιμαντέρ. «Δεν υπάρχει αμοιβή γι’ αυτό, χρηματική. Είναι άλλη η αμοιβή, ψυχική».
Η 25χρονη Μάγδα Σπίνου ήταν μία από τους εθελοντές που συμμετείχαν επί χρόνια σε αρκετές δράσεις του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. «Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι όσα ακούγονται αυτές τις ημέρες είναι ψέματα», λέει στην «Κ». «Αν ισχύουν, ο κόσμος μου θα καταστραφεί. Βοηθούσε, το είδα με τα μάτια μου. Μόνο εκείνος γνωρίζει τι έχει κάνει, αλλά αυτό δεν αναιρεί την προσπάθειά του». Προσθέτει ότι ήταν σε όλους γνωστό πως δεν λειτουργεί ως ΜΚΟ, ότι αναρτούσε δημοσίως τα στοιχεία των λογαριασμών με τα ονόματα των δικαιούχων. Λέει ακόμη ότι τον έβλεπε να ζει χωρίς ανέσεις και ότι μόλις πριν από λίγους μήνες «έφτιαξε τα δόντια του».
Κι όμως, κάποιοι κάνουν ακόμη δωρεές
Σε συνεντεύξεις του κ. Πολυχρονόπουλου, πάγια θέση ήταν ότι το εγχείρημά του δεν χρειάζεται να λάβει νομική υπόσταση. «Ολα αυτά έχουν γίνει από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο, χωρίς νομική μορφή», έλεγε το 2015. «Δεν χρειάζεται νομική μορφή η αγάπη ή η αλληλεγγύη». Από το περιβάλλον του αναφέρουν ότι ακολουθούσε αυτή τη γραμμή «λόγω ιδεολογίας» και ότι αν είχε συστήσει κάποια ΜΚΟ θα μπορούσε να εισπράττει ποσά και από επιδοτήσεις ή επιχορηγήσεις, αλλά «στόχος του δεν ήταν να αποκομίσει προσωπικό κέρδος». Υπάρχει όμως και η άλλη όψη. Οπως επισημαίνει στην «Κ» πρώην στέλεχος του ΣΔΟΕ, εάν είχε ακολουθήσει τη νομότυπη οδό θα μπορούσαν να αποτυπώνονται οι δωρεές και να φαίνεται πού διοχετεύονται έπειτα τα χρήματα. Θα υπήρχε έλεγχος, διαφάνεια και λογοδοσία. Υπάρχει πάντως μια Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία η οποία συνδέεται με συγγενικά πρόσωπα του κ. Πολυχρονόπουλου. Σύμφωνα με αρχεία που έχουν καταχωρισθεί στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο, τον Μάρτιο του 2016 δημιουργήθηκε με αρχικό κεφάλαιο 150 ευρώ από άλλους εταίρους η ΑΜΚΕ «Ανθρώπινες Εκφράσεις» ή αλλιώς «Εκφράσεις». Δύο χρόνια αργότερα, από αναρτήσεις τους στο Facebook φαίνεται ότι κάνουν μία δράση που θυμίζει τον «Αλλο Ανθρωπο», μοιράζοντας 130 μερίδες φαγητού και 120 ποτήρια λεμονίτα στο κέντρο της Αθήνας. Ωσπου τον Φεβρουάριο του 2021 τροποποιείται το καταστατικό. Η εταιρεία μετονομάζεται σε «Φίλοι του άλλου ανθρώπου» και αποκτά νέα σύνθεση. Στη νέα ΑΜΚΕ εμφανίζεται πλέον ως πρόεδρος η ηλικιωμένη μητέρα του κ. Πολυχρονόπουλου, ως ταμίας η αδερφή του και ως γραμματέας ο γαμπρός του, κτηνοτρόφος στο επάγγελμα.
Στο νέο καταστατικό αναφέρεται ότι οι «Φίλοι του άλλου ανθρώπου» διατηρούν τη διεύθυνση της προηγούμενης ΑΜΚΕ στην αρχή της Λεωφόρου Συγγρού. Ωστόσο, σ’ αυτό το κτίριο δεν υπάρχει σήμερα κάποιο στοιχείο που να υποδηλώνει παρουσία τους.
Το γεύμα
Ενα πρόσφατο πρωινό η αδερφή του κ. Πολυχρονόπουλου υποδέχτηκε τον κόσμο στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ανέβασε εκείνη τα ρολά, έβγαλε με τη βοήθεια άλλων ανθρώπων ένα τραπέζι στο πεζοδρόμιο και έστρωσε το γεύμα. Αρνήθηκε να μιλήσει στην «Κ». Μαζεύτηκαν περίπου 20 άνθρωποι, κάποιοι σέρνοντας καροτσάκια της λαϊκής, άλλοι κουβαλώντας τα υπάρχοντά τους σε πλαστικές σακούλες.
Ακριβώς απέναντι λειτουργεί ένα κατάστημα τυχερών παιχνιδιών ΟΠΑΠ Play. Οι υπεύθυνοι ξεκαθαρίζουν σε ερωτήσεις δημοσιογράφων ότι δεν είχαν δει ποτέ τον κ. Πολυχρονόπουλο. Σε άλλα καταστήματα της Αττικής, όπου φέρεται να είχε παίξει στο παρελθόν, δημοσιογράφοι γράφονταν ως πελάτες αυτές τις ημέρες για να προσεγγίσουν τακτικούς θαμώνες και να εξασφαλίσουν κάποια μαρτυρία. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», πάντως, στους δεσμευμένους λογαριασμούς συνέχιζαν να κατατίθενται ποσά ως δωρεές.