Μία φορά την εβδομάδα έκαναν ένα διάλειμμα από τις πιεστικές υποχρεώσεις τους, επιβιβάζονταν στο μετρό με τη φωτογραφική μηχανή υπό μάλης και συναντούσαν τις φίλες τους. Στόχος ήταν να ανακαλύψουν μια ακόμη γειτονιά της άγνωστης σε εκείνες Αθήνας, να «αιχμαλωτίσουν» στιγμές με τον φακό τους και έτσι να οικειοποιηθούν τη νέα τους πατρίδα. Ο λόγος για τις οκτώ γυναίκες από την Ουκρανία που πραγματοποίησαν «Φωτοβόλτες», μια πρωτοβουλία των εργαζομένων του προγράμματος ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης της International Rescue Committee HELLAS. «Σκέφτηκα να σχεδιάσω ένα πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής στήριξης για γυναίκες από την Ουκρανία, το οποίο να έχει καλλιτεχνική διάσταση», λέει στην «Κ» η ψυχολόγος Μάρθα Αρναούτογλου, η οποία έδωσε σάρκα και οστά στην ιδέα της διοργανώνοντας εβδομαδιαίες φωτογραφικές εξορμήσεις σε Κυψέλη, Εξάρχεια, Πεδίον του Αρεως, Εθνικό Κήπο, Πλάκα κ.α. Τα οφέλη, όπως περιγράφουν στην «Κ» ορισμένες συμμετέχουσες, ήταν πολλαπλά: δικτύωση, διαχείριση του συλλογικού τραύματος, εξοικείωση με τον τόπο εγκατάστασης.
Η αγαπημένη συνοικία της Νατάλια είναι το Παγκράτι. Ηρθε στην Ελλάδα από το Χάρκοβο λίγο μετά την έναρξη του πολέμου. «Ο σύζυγός μου έχει βουλγαρικό διαβατήριο, οπότε πήγαμε για ένα μήνα Βουλγαρία, δεν είναι όμως ένα μέρος όπου θα ήθελα να μεγαλώνουν τα παιδιά μου». Δεν κρύβει την αγάπη της για την Ελλάδα, αλλά και τη νοσταλγία της για την Ουκρανία. «Στο Χάρκοβο έχουμε ένα εργοστάσιο ποδηλάτων το οποίο εξακολουθεί να λειτουργεί, εμείς το διευθύνουμε διαδικτυακά, από εδώ. Θέλω πολύ να επιστρέψουμε».
Η Νινέλ ήρθε οδηγώντας η ίδια από την Οδησσό σε τρία 24ωρα, τον Οκτώβριο του 2022. «Στην αρχή ελπίζαμε ότι ο πόλεμος θα διαρκούσε λίγο». Η οικογένεια ζούσε στον 14ο όροφο μιας πολυκατοικίας κοντά στο λιμάνι. «Και μόνο το στρες να προλάβουμε να κατεβούμε στο καταφύγιο σε επτά λεπτά ήταν αρκετό». Πήραν τη μεγάλη απόφαση όταν το κτίριο της ναυτιλιακής όπου εργάζονταν οι γονείς της καταστράφηκε σε αεροπορική επιδρομή. Είχε ανέκαθεν χόμπι τη φωτογραφία. «Σταμάτησα αυτόματα να τραβάω όταν ξέσπασε ο πόλεμος και έπιασα πάλι τη μηχανή στην πρώτη συνάντηση με τα κορίτσια· ήταν σαν να είχα χάσει τον εαυτό μου και να τον ξαναβρήκα στα σοκάκια της πόλης σας».
Τραυματισμένη οδήγησε από τη Μαριούπολη στη Ρουμανία για να χειρουργηθεί η Ολγα, όταν ένα βλήμα διαπέρασε τον μηρό της τον Μάρτιο του 2022. «Αποφάσισα μετά να πάρω τους ηλικιωμένους γονείς μου και να έρθουμε στην Αθήνα, όπου είναι εγκατεστημένη η αδελφή μου». Δεν κρύβει τον ενθουσιασμό της για την πολύχρωμη και πολυπολιτισμική Αθήνα. «Εγώ μένω στον Νέο Κόσμο, οι γονείς μου στα Εξάρχεια, αλλά ως επαγγελματίας λογοθεραπεύτρια γυρίζω όλη την πόλη και κάνω συνεδρίες με παιδιά από την Ουκρανία».
Ηταν ο γιος τους, ο οποίος είναι φοιτητής στην Αθήνα, που συμπαρέσυρε την Ολάνα και τον σύζυγό της. «Ηταν μια δύσκολη απόφαση να αφήσουμε το Κίεβο και τους ηλικιωμένους γονείς μας, που αρνούνταν να μας ακολουθήσουν», θυμάται η Ολάνα. «Οταν διάβασα την ανακοίνωση του προγράμματος, σκέφτηκα ότι ήταν μια ευκαιρία απόδρασης για εμένα, ένα φως στο τούνελ, διότι είναι μεγάλο το στρες της επανεκκίνησης μιας ολόκληρης ζωής σε έναν νέο τόπο», διηγείται. «Περιδιαβαίνοντας τους δρόμους της Αθήνας, διαπίστωσα ότι πράγματι η ζωή συνεχίζεται».