Η σύσταση επιστημονικής επιτροπής παρά τω πρωθυπουργώ, για την εκπόνηση «Εθνικού Σχεδίου Στρατηγικής Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας και Παραβατικότητας Ανηλίκων» αποτελεί την ύψιστη αναγνώριση του μεγέθους που έχει λάβει αυτό το κοινωνικό φαινόμενο, σύμφωνα με την επικεφαλής της επιτροπής, καθηγήτρια Εγκληματολογίας Βασιλική Αρτινοπούλου.
«Η εθνική στρατηγική που θα εκπονήσουμε, θα περιλαμβάνει τις βασικές παραδοχές ότι η βία και η παραβατικότητα είναι κοινωνικά φαινόμενα που επιδέχονται διεπιστημονικών προσεγγίσεων και απαιτούν συγκροτημένες και πολυεπίπεδες πολιτικές πρόληψης», σημειώνει η κ. Αρτινοπούλου στην «Κ». Το φαινόμενο της βίας και παραβατικότητας ανηλίκων παρουσιάζει ανησυχητική ένταση τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά την περίοδο των περιορισμών που έθεσε η πανδημία της Covid-19.
Σύμφωνα με στοιχεία της αστυνομίας για την εξέλιξη του φαινομένου από το 2015 και εξής, φαίνεται πως κατά τα έτη 2022-2023 υπήρξε αξιοσημείωτη αύξηση παραβατικών συμπεριφορών με πρωταγωνιστές εφήβους, σε εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, σε όσα αφορούν σωματικές βλάβες, αλλά και στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» ήδη από την πρώτη σύσκεψη της επιτροπής την Τετάρτη, παρουσία του πρωθυπουργού και υπουργών της κυβέρνησης, παρουσιάστηκαν τα δεδομένα και συζητήθηκαν οι προσεγγίσεις όλων των επιστημόνων από διαφορετικά πεδία. Ο στόχος που τέθηκε είναι η κατάρτιση του σχεδίου σε τέσσερα στάδια και η ολοκλήρωσή του μέχρι τον Οκτώβριο του 2024. Παράλληλα, θα αναγνωριστούν σημεία που έχουν τον χαρακτήρα του επείγοντος και θα δοθεί εκεί προτεραιότητα κατά τη διάρκεια του έτους, με σειρά προτεινόμενων δράσεων από τη μεριά των επιστημόνων.
«Οψεις του ίδιου νομίσματος»
Από τη σημερινή συζήτηση της Επιτροπής, πάντως, κατέστη σαφές πως η βία των ανηλίκων υπακούει σε έναν φαύλο κύκλο. «Αναγνωρίζεται από την έρευνα και τη θεωρία αλλά τώρα και από την πράξη, ότι υπάρχει συχνή εναλλαγή των ρόλων μεταξύ θύματος και δράστη», λέει η κ. Αρτινοπούλου. «Σήμερα, βλέπουμε παραβατικούς ανήλικους οι οποίοι όμως έχουν προϋπάρξει θύματα κάποιας μορφής βίας. Με βάση αυτό συσχετίζεται η πρόληψη της θυματοποίησης με την πρόληψη της παραβατικόητας. Οταν κάνουμε πρόληψη θυματοποίησης είτε στην ενδοοικογενειακή βία είτε στο σχολείο, αυτό σημαίνει και μια έμμεση πρόληψη παραβατικότητας. Είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος» υπογραμμίζει η καθηγήτρια Εγκληματολογίας.
Εκείνο που κυρίως ανησυχεί τους ειδικούς οι οποίοι μελετούν το πολυπαραγοντικό ζήτημα της βίας των ανηλίκων είναι η εξάπλωση αυτής της κουλτούρας. «Εχουν εξοικειωθεί με τη βία και χρησιμοποιείται πια και σαν κώδικας επικοινωνίας. Εκεί είναι που πρέπει να δουλέψουμε: να δούμε πώς διαμορφώνονται οι αξίες σήμερα και να σπάσει αυτός ο κώδικας», λέει η κ. Αρτινοπούλου.
Επιπλέον πρωτογενής έρευνα
Η επιτροπή, με τη διενέργεια πρωτογενούς έρευνας, σκοπεύει να εμπλουτίσει τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα, για τα οποία μέχρι στιγμής μόνη αρμόδια αρχή είναι η Αστυνομία. Σχέδια δράσης και πολιτικές που αφορούν και τους ανήλικους δεν λείπουν από την εργαλειοθήκη των Αρχών, αλλά θα πρέπει τώρα να τεθούν συνολικά και οριζόντια υπόψη της Επιτροπής και να επικαιροποιηθούν όπου χρειάζεται. Στο επίκεντρο της σημερινής συνάντησης τέθηκαν οι καθυστερήσεις της δικαιοσύνης αλλά και οι ελλείψεις σε επίπεδο προσωπικού επιμελητών ανηλίκων, καθώς οι αρμόδιες υπηρεσίες εμφανίζονται υποστελεχωμένες. «Στόχος μας είναι να υπάρξει μια τεκμηρίωση και μια εφικτή αντεγκληματική πολιτική και πολιτική πρόληψης», καταλήγει η επικεφαλής της Επιτροπής.
Πέραν της κ. Αρτινοπούλου, η επιτροπή επιστημόνων συναποτελείται από τους Βασιλική Γεωργιάδου, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών, Θωμά Μπάμπαλη, καθηγητή Παιδαγωγικής & διά βίου μάθησης και κοσμήτορα ΕΚΠΑ, Αγάπη Κανδυλάκη, καθηγήτρια Κοινωνικής Εργασίας & Πολυπολιτισμικότητας, Βασίλη Βαμβακά, αν. καθηγητή Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας, Κωνσταντίνο Πατσάκη, αν. καθηγητή Πληροφορικής & διευθυντή εργαστηρίου κυβερνοασφάλειας Παν. Πειραιώς, Αθανάσιο Αλεξανδρίδη, ψυχίατρο – παιδοψυχίατρο και τη δρα Παρασκευή Ζαγούρα, πρόεδρο Συνδέσμου Επιμελητών Ανηλίκων Ελλάδας.