Διαζύγιο, κατάθλιψη, ακόμα και αυτοκτονίες καταγράφονται από υπογόνιμα ζευγάρια και προπαντός από γυναίκες στην Αιθιοπία. Μπορεί ο πληθυσμός της αφρικανικής χώρας να είναι 120 εκατομμύρια και ο μέσος όρος γεννήσεων να ξεπερνά τα 4 παιδιά ανά γυναίκα, σύμφωνα όμως με τον δρ Eyasu Mesfin, επίκουρο καθηγητή αναπαραγωγικής ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Αντίς Αμπέμπα, η υπογονιμότητα ταλαιπωρεί περίπου το 15% των ζευγαριών. «Στόχος μας είναι να εξελίξουμε έτι περαιτέρω τις μεθόδους αναπαραγωγικής ιατρικής, ώστε να βοηθήσουμε αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες, καθώς η μη απόκτηση παιδιού φαίνεται ότι οδηγεί σε αδιέξοδο πολλές γυναίκες και συνδέεται με μεγάλο αριθμό διαζυγίων» λέει στην «Κ» στο πλαίσιο της «Ιπποκρατικής Εβδομάδας», που συνδιοργάνωσε στην Αντίς Αμπέμπα το Παγκόσμιο Ιπποκράτειο Ινστιτούτο από κοινού με τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών υπό την αιγίδα του ελληνικού υπουργείου υγείας και του αιθιοπικού υπουργείου τουρισμού. Το 2006 γεννήθηκε στην Αιθιοπία το πρώτο παιδί «του σωλήνα» από Ευρωπαίο γιατρό. Ωστόσο, μέχρι και το 2016 απουσίαζε το απαιτούμενο νομοθετικό πλαίσιο.
«Η εξωσωματική θεσμοθετήθηκε σχετικά πρόσφατα στη χώρα μας και σήμερα πραγματοποιούμε περί τους 1.000 κύκλους (σ.σ. σε ένα δημόσιο και τρία ιδιωτικά) εξωσωματικής κάθε χρόνο. «Οι ανάγκες, όμως, είναι πολλαπλάσιες» τονίζει ο δρ Mesfin, «καλύπτουμε μόνο το 0,5% της ζήτησης». Αιθίοπες με οικονομική επιφάνεια επιλέγουν την Ινδία, την Ταϋλάνδη ακόμα και τις ΗΠΑ, για να δημιουργήσουν οικογένεια. «Για να εξυπηρετήσουμε το σύνολο των υπογόνιμων ζευγαριών θα χρειαζόμαστε περί τους 180.000 κύκλους τον χρόνο» εξηγεί ο ίδιος, που προσβλέπει ότι μέσω της συνεργασίας με την Ελλάδα μπορεί να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες σε όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας στην πατρίδα του.
Γέφυρα συνεργασίας με την Ελλάδα
Στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Tikur Anbessa εγκαινιάστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο μια πτέρυγα, όπου θα πραγματοποιείται προγεννητικός έλεγχος με σύγχρονους υπερήχους. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της ελληνικής πρεσβείας στην Αντίς Αμπέμπα και του Fetal Medicine Foundation του δρ Κύπρου Νικολαϊδη, το οποίο απέστειλε τα μηχανήματα και ανέλαβε την εκπαίδευση των ιατρών. «Για εμάς στο υπουργείο εξωτερικών η Αιθιοπία είναι μια χωρά προτεραιότητας στον τομέα της υγείας και σκοπεύουμε να στηρίξουμε αντίστοιχα προγράμματα τα επόμενα τρία με τέσσερα χρόνια» τόνισε η Ελληνίδα Πρέσβειρα, κ. Αννα Φάρρου. «Προτιθέμεθα να μεταφέρουμε τεχνογνωσία στους Αιθίοπες συναδέλφους, ούτως ώστε να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους σε όλα τα στάδια της εξωσωματικής» σημείωσε μιλώντας στην «Κ» ο δρ Κώστας Πάντος, μαιευτήρας γυναικολόγος, γενικός γραμματέας της Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και αντιπρόεδρο του Ιπποκράτειου Ινστιτούτου, «στη Genesis Αθηνών μπορούμε να εκπαιδεύσουμε γιατρούς από την Αιθιοπία, ενώ πραγματικά δύσκολες εγκυμοσύνες μπορούμε να τις αναλάβουμε ως κλινική». Ζευγάρια από την Αιθιοπία έχουν ήδη λάβει ιατρικές υπηρεσίες στην Ελλάδα. «Η συνεργασία μας ήταν άψογη, καθώς δεν έχουμε τόσες πολλές διαφορές σε επίπεδο νοοτροπίας» προσθέτει ο δρ Πάντο. «Come to Turkey for healthy reasons». Γιγαντοαφίσες που ενθαρρύνουν τους Αιθίοπες να κάνουν ιατρικό τουρισμό στην Τουρκία συναντώνται παντού στην Αντίς Αμπέμπα, όπου λειτουργούν και παραρτήματα τουρκικών κλινικών εμφύτευσης μαλλιών. «Εμείς αντιπροτείνουμε να επιλέξουν την Ελλάδα» υπογραμμίζει ο δρ Πάντος.
Την πρόθεση της Ελλάδας να σταθεί στο πλευρό της ιατρικής κοινότητας της Αιθιοπίας εξέφρασε και ο πρόεδρος του ΙΣΑ. «Συνεχίζουμε την προσπάθεια της διάδοσης του ιπποκρατικού πνεύματος» ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Γιώργος Πατούλης. Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών αδελφοποιήθηκε με τον αντίστοιχο της Αιθιοπίας. Εν συνεχεία υπεγράφη μεταξύ άλλων μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Πανεπιστήμιο της Αντίς Αμπέμπα. «Εχουμε ως στρατηγικό στόχο να μετατρέψουμε τη Λάρισα σε διεθνές κέντρο ιατρικής εκπαίδευσης» εξήγησε στην «Κ» ο πρύτανης του πανεπιστημίου Θεσσαλίας και καθηγητής ορθοπεδικής, δρ Θεόφιλος Καραχάλιος τα βήματα εξωστρέφειας που δρομολογούνται. «Αναμένουμε την πιστοποίηση του αγγλόφωνου προπτυχιακού προγράμματος σπουδών μας στο Τμήμα Ιατρικής» προσέθεσε. Συνεπώς, αν όλα προχωρήσουν βάσει σχεδίου, μπορεί σε μερικά χρόνια Αιθίοπες φοιτητές ή απόφοιτοι ιατρικής να εκπαιδεύονται σε εκπαιδευτική, ερευνητική ή κλινική δραστηριότητα στη Λάρισα, τον τόπο όπου έζησε τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του και πέθανε ο Ιπποκράτης. Μέχρι όλα αυτά να πάρουν σάρκα και οστά 240 τελειόφοιτοι της Ιατρικής της Αντίς Αμπέμπα έδωσαν τον όρκο του Ιπποκράτη ενώπιον της ελληνικής αποστολής ακολουθώντας το τελετουργικό αναβίωσης του όρκου στο Ασκληπιείο της Κω.
Ελλείψεις στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στην Αιθιοπία
Μέχρι σήμερα στην Αιθιοπία δεν προσφερόταν δυνατότητα προγεννητικού ελέγχου σε δημόσιες νοσοκομειακές μονάδες της χώρας (σ.σ. που αποτελούν σχεδόν το σύνολο των νοσοκομείων) με αποτέλεσμα να μην γίνεται ανίχνευση γενετικών διαταραχών στα έμβρυα. Οι παραπάνω ελλείψεις συνδέονται μοιραία με τον υψηλό αριθμό γεννήσεων παιδιών με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα και σύνδρομο down- παιδιά που μέχρι πρόσφατα είτε μεγάλωναν κλεισμένα στο σπίτι είτε εγκαταλείπονταν από τις οικογένειες τους, που δεν μπορούσαν να σηκώσουν το κόστος ανατροφής τους. Η επιστημονική κοινότητα της Αιθιοπίας ενδιαφέρεται, λοιπόν, να αναπτύξει περαιτέρω τις μεθόδους αναπαραγωγικής ιατρικής μεταξύ άλλων και για να μπορέσουν να ελέγξουν αποτελεσματικότερα τα γενετικά νοσήματα.
Το ίδρυμα «Deborah Foundation», που ασχολείται με την εκπαίδευση παιδιών με σύνδρομο down από την προσχολική ηλικία μέχρι και την ενηλικίωση, ιδρύθηκε μόλις το 2019. «Εχουμε μεγάλο αριθμό παιδιών και οι οικογένειες μέχρι σήμερα δεν είχαν καμία υποστήριξη» εξηγεί η κ. Soretti, υπεύθυνη για τη λειτουργία του κέντρου ημέρας, όπου καθημερινά εκπαιδεύονται 135 παιδιά με down. «Διαπιστώνουμε πολύ μεγάλη πρόοδο και αυτό μας δίνει ηθική ικανοποίηση» αναφέρει, ενώ ένας εκ των μαθητών παίζει πιάνο ενώπιον της ελληνικής αποστολής. «Μεγάλωσα σε μια οικογένεια με έξι αδέλφια, εκ των οποίων η μια μου αδελφή έχει σύνδρομο down» διευκρίνισε η ίδια, αποδεικνύοντας πόσο συχνά συναντάται στην πατρίδα της το σύνδρομο. Αλλωστε και ο ιδρυτής της Deborah Foundation, πρώην πολιτικός, προχώρησε στη σύσταση του οργανισμού για χάρη της κόρης του, Deborah. Η ίδια, γεννημένη το 2009, έλαβε θεραπείες σε κέντρο στην Ταϋλάνδη, μια υπηρεσία που οι περισσότερες οικογένειες στην Αιθιοπία δεν μπορούν να προσφέρουν.
Εξίσου ευάλωτες είναι και οι γυναίκες στην Αιθιοπία, που αντιμετωπίζουν συχνά τον κίνδυνο της περιθωριοποίησης. Ενδεικτικά, όσες αποκτούν μετά τον τοκετό μαιευτικό συρίγγιο (σ.σ. επιπλοκή που προκαλεί ακράτεια) εξοστρακίζονται μαζί με τα μωρά τους από τις οικογένειες τους ως μιασμένες ακόμα και σήμερα σε επαρχιακές περιοχές της χώρας. Από το 1974 λειτουργεί ειδικό νοσοκομείο, το οποίο ίδρυσε ένα ζευγάρι γιατρών από την Αυστραλία, Catherine και Reginald Hamlin, αποκλειστικά για επεμβάσεις αποκατάστασης βλαβών που προκύπτουν από τον τοκετό. Σήμερα, στην αφρικανική χώρα λειτουργούν πέντε ακόμα περιφερειακά νοσοκομεία του ίδιου οργανισμού, σχολή που εκπαιδεύει μαίες κ.α.