Μια πόλη «αστέγων», γεμάτη σκηνές και παραπήγματα, ένας γιγάντιος καταυλισμός, όπου μετά βίας επιβιώνουν περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι σε αδιέξοδο· αυτή είναι η Ράφα, σχεδόν πέντε μήνες μετά την έναρξη του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. «Η Ράφα, το νοτιότερο σημείο της Γάζας, φιλοξενεί αυτή τη στιγμή έξι φορές περισσότερο κόσμο από τον κανονικό πληθυσμό της», περιγράφει στην «Κ» ο Βασίλης Στραβαρίδης, ο οποίος υπήρξε επικεφαλής της επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Γάζα από τις 24 Ιανουαρίου έως και τις 22 Φεβρουαρίου. «Πριν από τον πόλεμο υπήρχε στην περιοχή ηλεκτροδότηση περίπου τη μισή μέρα, τώρα οι κάτοικοι έχουν ηλεκτρικό ρεύμα μόνο από γεννήτριες και φωτοβολταϊκά».
Η ανθρωπιστική οργάνωση, που έχει αδιάλειπτη παρουσία στη Λωρίδα της Γάζας από το 1989, μοιράζει καθημερινά 110.000-120.000 λίτρα εμφιαλωμένο νερό σε εκτοπισμένους, μια ποσότητα ωστόσο που δεν καλύπτει ούτε κατ’ ελάχιστον τις ανάγκες· στη Ράφα κάποτε ζούσαν 250.000 άνθρωποι και σήμερα έχει συρρεύσει, έπειτα από αλλεπάλληλους εκτοπισμούς, σχεδόν όλος ο πληθυσμός της Γάζας με την ελπίδα (ψευδαίσθηση) ότι θα είναι ασφαλής. «Τα τρόφιμα έχουν λιγοστέψει και οι τιμές τους έχουν εκτοξευθεί», τονίζει ο κ. Στραβαρίδης.
Ενδεικτικά, τα αυγά είναι ακριβοθώρητα και πωλούνται έναντι ενός ευρώ, όταν πριν η τιμή τους ήταν 0,15 ευρώ. Τσιγάρα, βενζίνη και πετρέλαιο έχουν γίνει εξίσου απλησίαστα. «Με συνέπεια να έχουν “επιστρατευθεί” γαϊδουράκια και άλογα για τις μετακινήσεις ή να χρησιμοποιείται μαγειρικό λάδι αντί για πετρέλαιο», προσθέτει ο ίδιος. «Ελάχιστοι πλέον έχουν εισόδημα, ενώ το κρύο του τελευταίου διαστήματος (σ.σ. 10-12 βαθμοί Κελσίου) έκανε την παραμονή σε σκηνές πολύ δύσκολη», υπογραμμίζει.
Μεγάλες ποσότητες τροφίμων, φαρμάκων και υγειονομικού υλικού στέλνονται στη Γάζα. Ωστόσο δεν φθάνουν πάντοτε στον τελικό τους αποδέκτη, καθώς οι άδειες εισόδου δίνονται με μεγάλη φειδώ (προπολεμικά περνούσαν καθημερινά 500 φορτηγά και τώρα μόλις 50), ενώ οι λεηλασίες είναι καθημερινές. «Μια μέρα περίμενα στην έδρα μας ένα φορτηγό με ανθρωπιστική βοήθεια, τη διαδρομή του οποίου παρακολουθούσαν από νωρίς οι κάτοικοι», θυμάται ο κ. Νικόλας Παπαχρυσοστόμου, υπεύθυνος των ΓΧΣ από τις 14 Νοεμβρίου και για πέντε εβδομάδες. «Οταν πάρκαρε, ο κόσμος είχε πολλαπλασιαστεί, είχαν αρχίσει να σκαρφαλώνουν στο όχημα και να φωνάζουν· τους είπαμε ότι το περιεχόμενο προοριζόταν για ευάλωτους και μας αποκρίθηκαν “και εμείς τι είμαστε;”». Επτά τόνοι τροφίμων «έφυγαν» σε δεκαπέντε λεπτά.
«Τον επόμενο μήνα θα έχουμε περί τις 5.500 γεννήσεις, αριθμό μη διαχειρίσιμο. Οσες γεννούν με καισαρική, ελλείψει κλινών, έπειτα από λίγες ώρες παίρνουν εξιτήριο».
Τις πρώτες ενδείξεις οξέος υποσιτισμού σε παιδιά, τα οποία αποτελούν τα κατεξοχήν θύματα αυτού του πολέμου, διέκρινε η ομάδα των ΓΧΣ τον Ιανουάριο. «Τα Ηνωμένα Εθνη έχουν δημιουργήσει ένα ακρώνυμο για μια μεγάλη αριθμητικά πληθυσμιακή κατηγορία παιδιών, τα οποία έχουν τραυματιστεί και έχουν χάσει και τους γονείς τους σε βομβαρδισμούς: WCNSF (Wounded Children, No Surviving Family)», σημειώνει. Οι εν λόγω ανήλικοι είναι εκτεθειμένοι σε πλήθος κινδύνων εκτός από την ελλιπή διατροφή και την πιθανώς πλημμελή φροντίδα των τραυμάτων τους. «Ενδέχεται κάποια να τα έχουν αναλάβει γείτονες, οι οποίοι είναι εξίσου αδύναμοι να τα βοηθήσουν», σχολιάζει ο κ. Παπαχρυσοστόμου.
«Κατά μέσον όρο κάθε αραβική διευρυμένη οικογένεια έχει χάσει τουλάχιστον έναν οικείο, οι οικογένειες έχουν κατακερματιστεί», τονίζει. Πενήντα χιλιάδες γυναίκες κυοφορούν αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. «Αυτό σημαίνει ότι τον επόμενο μήνα θα έχουμε περί τις 5.500 γεννήσεις, αριθμό μη διαχειρίσιμο, καθώς ακόμη και οι γυναίκες που γεννούν με καισαρική, ελλείψει κλινών, έπειτα από λίγες ώρες παίρνουν εξιτήριο», εξηγεί. «Τα μαθηματικά της Γάζας απλώς δεν βγαίνουν…».
Οι ΓΧΣ εργάζονται μεταξύ άλλων στο «Νοσοκομείο Μητρότητας», όπου έχουν προσθέσει επιπλέον κρεβάτια. «Μου χρειάστηκε ένα 24ωρο μόνο για να βρω κουβέρτες να σκεπάσουμε τις λεχώνες, έψαχνα σε όλη την πόλη εν μέσω βομβαρδισμών. Τελικά μας έδωσε η UNICEF που είχε απόθεμα σε μια απομακρυσμένη αποθήκη», θυμάται. Ο ίδιος σκόπευε να επανέλθει για να λάβει και άλλον εξοπλισμό, προκειμένου να στήσουν έναν υγειονομικό σταθμό. «Ομως στην αποθήκη έγινε πλιάτσικο και δεν έμεινε τίποτα», διευκρινίζει. Στην κλινική στη Σαμπούρα οι γιατροί βλέπουν περί τα 700 άτομα την ημέρα. «Οι γάζες πλέον χρησιμοποιούνται πάνω από μία φορά· πλένονται, αποστειρώνονται και αποξηραίνονται, ώστε να μπουν σε τραύμα επόμενου ασθενούς», εξηγεί. Μια ενδεχόμενη χερσαία επίθεση στη Ράφα προβληματίζει τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, που συνεχώς μεταφέρουν τις υποδομές τους ακολουθώντας τις διαδοχικές απομακρύνσεις πληθυσμού.
«Ο κόσμος έχει αγριέψει»
Οι άνθρωποι στη Ράφα, ωστόσο, φαίνεται ότι δεν κινδυνεύουν μόνο από τον πόλεμο. «Πολλοί χρόνιοι ασθενείς, καρκινοπαθείς και διαβητικοί, είναι παράπλευρα θύματα, καθώς τα νοσοκομεία δεν έχουν χώρο γι’ αυτούς, τα φάρμακά τους είναι πλέον δυσεύρετα ή αδύνατον να συντηρηθούν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα», επισημαίνει ο κ. Στραβαρίδης. Η κοινωνική συνοχή έχει διαρραγεί. «Ο κόσμος έχει αγριέψει, παλεύει να επιβιώσει», παρατηρεί ο κ. Παπαχρυσοστόμου, «το ηθικό ακόμη και των πιο εξοικειωμένων με τους βομβαρδισμούς έχει καμφθεί· συνάντησα ανθρώπους που μου εξομολογήθηκαν ότι αν υπήρχε ασφαλής τρόπος, θα ήθελαν να φύγουν, κάτι που παλιότερα θα ήταν αδιανόητο για τη δική τους κοσμοθεωρία», συμπληρώνει. «Είχα συναδέλφους που έχασαν επτά μέλη της οικογένειάς τους και την επομένη ήρθαν στη δουλειά και ανταποκρίθηκαν στα καθήκοντά τους», διηγείται από την πλευρά του ο κ. Στραβαρίδης. «Η ελπίδα θεωρώ ότι παραμένει ζωντανή και είναι η άμυνά τους για να επιβιώσουν».