Υπερωρίες θα έπρεπε να κάνει σήμερα ο βεζίρης, που σε διαφήμιση της δεκαετίας του ’80 σκότωνε τα κουνούπια που διέκοπταν τον διαλογισμό του. Εκτοτε τα ενοχλητικά έντομα αυξάνονται και πληθύνονται ως απόρροια της ανόδου της θερμοκρασίας και της κλιματικής αλλαγής. Τον φετινό –κατ’ ευφημισμόν– χειμώνα τα αντικουνουπικά παρέμειναν στις πρίζες πολλών σπιτιών και οι οχλήσεις από τα κουνούπια υπήρξαν ασταμάτητες.
«Αυτή τη διάχυτη αίσθηση επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία που διαθέτουμε από την ενισχυμένη εντομολογική παρακολούθηση στην Περιφέρεια Αττικής, όπου έχουμε τοποθετημένες από το 2021 περίπου 85 παγίδες για τον εντοπισμό ενήλικων κουνουπιών και πάνω από 140 παγίδες ωοθεσίας», εξηγεί στην «Κ» ο δρ Αντώνης Μιχαηλάκης, προϊστάμενος του Εργαστηρίου Εντόμων και Παρασίτων Υγειονομικής Σημασίας στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και αναπληρωματικό μέλος του Δ.Σ. του ΕΟΔΥ.
Βάσει των δεδομένων που έχουν συλλεγεί, τόσο το κουνούπι τίγρης, που είναι ενεργό την ημέρα και ευθύνεται για τη μετάδοση του δάγκειου πυρετού (σ.σ. δεν έχουμε εγχώρια κρούσματα), όσο και το κοινό κουνούπι, που δρα τη νύχτα και δύναται να μεταδώσει τον ιό του Δυτικού Νείλου, κυκλοφορούν στη χώρα μας και τους χειμερινούς μήνες. «Το 2022 δεν καταγράψαμε ενήλικα κουνούπια τίγρεις από την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου έως την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου, το 2023 απουσίασαν από την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου έως τα μέσα Μαρτίου», αναφέρει ο κ. Μιχαηλάκης, «ενώ την τρέχουσα χρονιά, το 2024, δεν έχει υπάρξει μήνας που να μην έχει καταγραφεί έστω και ένα ενήλικο κουνούπι τίγρης». Αντιστοίχως επεκτείνεται και το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι επιστήμονες καταγράφουν αυγά του συγκεκριμένου είδους, «αποδεικνύοντας ότι το κουνούπι ολοκληρώνει τον βιολογικό κύκλο του και επομένως πρόκειται για εγκατεστημένους πληθυσμούς».
Επεκτείνεται και το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι επιστήμονες καταγράφουν αυγά του κουνουπιού τίγρης που είναι ενεργά την ημέρα.
Το 2024 «συλλέγουμε αυγά του κουνουπιού τίγρης καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα». Ειδικά για τον μήνα Μάρτιο «καταγράψαμε θετικές παγίδες με έστω και ένα αυγό στο 38% του συνόλου». Μεγάλη είναι η κυριαρχία και του κοινού κουνουπιού, το οποίο υπήρχε ανέκαθεν στη χώρα μας. «Τον φετινό χειμώνα ο πληθυσμός αυτού του κουνουπιού αυξήθηκε σημαντικά».
Ενόψει ενός καλοκαιριού που θα έρθει ως συνέχεια ενός ιδιαίτερα θερμού χειμώνα, διατομεακή ομάδα εργασίας, υπό την επίβλεψη της Επιτροπής για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση των Τροπικών Νοσημάτων του υπουργείου Υγείας και του ΕΟΔΥ, συνέταξε για πρώτη φορά το εθνικό σχέδιο δράσης για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ). Κρούσματα λοίμωξης από τον ΙΔΝ σε ανθρώπους και ζώα έχουν καταγραφεί το διάστημα 2010-2023 σε όλη τη χώρα, όπως βέβαια και στην υπόλοιπη Ε.Ε. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, τo 2023 δηλώθηκαν 162 εγχώρια κρούσματα λοίμωξης, εκ των οποίων τα 119 παρουσίασαν εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα, οξεία χαλαρή παράλυση) και 43 είχαν ήπιες εκδηλώσεις. Καταγράφηκαν 23 θάνατοι σε ανθρώπους άνω των 63 ετών. Κατά τα προηγούμενα έτη καταγράφηκαν 286 κρούσματα και 33 θάνατοι (2022), 59 κρούσματα και 8 θάνατοι (2021), 145 κρούσματα και 23 θάνατοι (2020), 227 κρούσματα και 35 θάνατοι (2019), 317 κρούσματα και 51 θάνατοι (2018) κ.ο.κ.
Κύρια δεξαμενή του ιού είναι τα πτηνά, καθώς μέσω αυτών και των κουνουπιών μεταδίδεται σε ιπποειδή και στον άνθρωπο. Το 80% των ανθρώπων που θα επιμολυνθούν θα είναι ασυμπτωματικό, ενώ η μετάδοση μεταξύ ανθρώπων μπορεί να γίνει μόνο μέσω μετάγγισης, εφόσον ο αιμοδότης είναι φορέας. Το σχέδιο δράσης καταγράφει πολλά μέτρα, τα οποία έως σήμερα εφαρμόζονταν αποσπασματικά, όπως εντομολογική επιτήρηση, εργαστηριακός έλεγχος των κουνουπιών, παρακολούθηση των ιπποειδών από κτηνιάτρους, ενδελεχής καταγραφή κρουσμάτων ανά δήμο και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων κατά τις περιόδους επώασης του ιού. Βάσει των κρουσμάτων οι περιοχές θα χαρακτηρίζονται αυξημένου ή υψηλού κινδύνου και αντίστοιχα θα εφαρμόζονται ενδεδειγμένα μέτρα. Το σοβαρότερο εξ αυτών είναι ο έλεγχος του αίματος που θα δίνουν αιμοδότες από δήμους με κρούσματα, ενώ σε περίπτωση έξαρσης ενδέχεται κάποιοι αιμοδότες να αποκλειστούν από τη διαδικασία.