Σε έναν οδηγό από το 2021 σχετικά με την αστυνομική ανταπόκριση σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας βασίζονται οι αστυνομικοί των τμημάτων της χώρας σχετικά τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί όταν ένα θύμα περνάει το κατώφλι της αστυνομίας ή επικοινωνεί τηλεφωνικά μαζί τους. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Καθημερινής πολλές από τις οδηγίες που έπρεπε να ακολουθηθούν έμειναν στα χαρτιά, πρωτόκολλα δεν τηρήθηκαν και μοιραία λάθη οδήγησαν στη δολοφονία της Κυριακής Γρίβα έξω από το Αστυνομικό Τμήμα Αγίων Αναργύρων.
Οι βιαστικές και πρόχειρες ενέργειες των στελεχών της αστυνομίας στους Αγίους Αναργύρους φανέρωσε όχι μόνο την αδυναμία του συστήματος, αλλά και μία κουλτούρα ωχαδερφισμού σε ό,τι αφορά την έμφυλη βία.
Οπως αναφέρεται σε σημερινό ρεπορτάζ της «Κ», αναμένεται να γίνει περαιτέρω τυποποίηση των πρωτοκόλλων που εφαρμόζονται από την Αστυνομία σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν ασάφειες στον σχετικό οδηγό που είχε εκδώσει τον Αύγουστο του 2021 το αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ.
Τι είναι το εργαλείο εκτίμησης κινδύνου
Ωστόσο τη στιγμή που έχει συνταχθεί ένας γενικός οδηγός αντιμετώπισης, η χώρα μας στερείται ενός ειδικού εργαλείου με το οποίο οι αρμόδιοι τόσο στα συμβουλευτικά κέντρα όσο και στα αστυνομικά τμήματα θα μπορούν να εκτιμούν και να ποσοτικοποιούν λεπτομερώς τον κίνδυνο που βρίσκεται το θύμα.
Ο λόγος για το «Εργαλείο Εκτίμησης Κινδύνου Ενδοοικογενειακής Βίας» – το οποίο υπάρχει ήδη σε άλλες χώρες όπως η Κύπρος, η Μεγάλη Βρετανία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς – και παρ΄όλο που έχει ερευνηθεί, μελετηθεί και συνταχθεί από την ελληνική Γενική Γραμματεία Ισότητας, ακόμη δεν εφαρμόζεται οριζόντια ούτε από τα συμβουλευτικά της κέντρα, ούτε από τα Αστυνομικά Τμήματα.
Αναλυτικά το «Εργαλείο Εκτίμησης Κινδύνου» στοχεύει στην αξιολόγηση, την ιεράρχηση των κινδύνων και εν συνεχεία στον συντονισμό συγκεκριμένων προσπαθειών για την ελαχιστοποίηση/μείωση μιας ανεπιθύμητης έκβασης υποθέσεων ενδοοοικογενειακής βίας. Περιλαμβάνει ερωτηματολόγια με συγκεκριμένες ερωτήσεις που πρέπει να υποβληθούν στο θύμα, κλίμακες για την μέτρηση του βαθμού κινδύνου, κλίμακες κινδύνου (risk scales) για την γενική αξιολόγηση μιας εκ νέου επίθεσης και τέλος τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων για την κάθε υπόθεση ξεχωριστά, ώστε να μπορεί να παρακολουθείται από όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Πιλοτική εφαρμογή από το 2022
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» η πρώτη πιλοτική εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου ξεκίνησε στα μέσα του 2022 όταν τα συμβουλευτικά κέντρα και οι αστυνομικοί των Α.Τ. της Καβάλας, του Ηρακλείου Κρήτης και του Περιστερίου εκπαιδεύθηκαν πάνω σε έναν αναλυτικό οδηγό με ερωτήσεις οι οποίες θα πρέπει να γίνονται στα θύματα κατά την πρώτη υποδοχή τους στο τμήμα με σκοπό να εκτιμηθεί ο βαθμός επικινδυνότητας που διατρέχει και αναλόγως να κινηθούν οι διαδικασίες.
Η εν λόγω εκπαίδευση στις τρεις περιοχές διήρκησε 1,5 μήνα και στη συνέχεια το συγκεκριμένο εργαλείο «μπήκε στο συρτάρι» των αστυνομικών τμημάτων με οδηγία να μην χρησιμοποιηθεί μέχρι να λάβουν ενημέρωση.
Μάλιστα είχε προηγηθεί εκπαίδευση εκπροσώπων των υπηρεσιών που συμμετείχαν στην πιλοτική εφαρμογή στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τη συνδρομή της Βρετανικής Πρεσβείας.
«Θα πάρει χρόνο»
Ρωτώντας τους λόγους που δεν συνεχίστηκε η πιλοτική εφαρμογή και σε άλλα τμήματα με σκοπό την ένταξη του εργαλείου σε όλα τα συμβουλευτικά κέντρα και τα αστυνομικά τμήματα της χώρας, η υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Μαρία Αλεξάνδρα Κεφαλά, επεσήμανε στην «Κ» πως μετά την πιλοτική εφαμορμογή του συγκεκριμένου εργαλείου, έγιναν αναγκαίες τροποποιήσεις και στα τέλη του 2023 κατατέθηκε ολοκληρωμένο το σχέδιο στη Γενική Γραμματεία Ισότητας.
Οπως αναφέρει από τον Ιανουάριο του 2024 έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες παράδοσης του εργαλείου στα συμβουλευτικά κέντρα της ΓΓ Ισότητας με στόχο την πλήρη εφαρμογή του τους επόμενους μήνες.
Ωστόσο όπως τονίζει η υφυπουργός δεν υπάρχει ακόμη πλάνο για την παράδοση του εργαλείου στα αστυνομικά τμήματα καθώς θα πρέπει να προηγηθεί μνημόνιο συνεργασίας με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, αλλά και εκπαίδευση όλων των υπαλλήλων των ΑΤ της χώρας, γεγονός που όπως ανέφερε η κ. Κεφαλά «θα πάρει χρόνο».
Στόχος είναι το συγκεκριμένο εργαλείο επικινδυνότητας να αποτελέσει «οδηγό» για όλους τους επαγγελματίες των υπηρεσιών πρώτης υποδοχής περιστατικών βίας, όπως τα συμβουλευτικά κέντρα για γυναίκες θύματα βίας, η αστυνομία, οι εισαγγελίες, τα νοσοκομεία, η ιατροδικαστική υπηρεσία και οι κοινωνικές υπηρεσίες.
Το παράδειγμα των ΗΠΑ
Σημειώνεται πως οι ΗΠΑ ακολουθούν τη συγκεκριμένη μέθοδο ήδη από το 1986 και αποτελείται από δύο εργαλεία. Το πρώτο εργαλείο είναι το ημερολόγιο το οποίο βοηθά στο να προσδιοριστεί ο βαθμός σοβαρότητας και η συχνότητα της κακοποίησης του θύματος από τον/ την σύντροφο/σύζυγο κατά τη διάρκεια του έτους.
Συγκεκριμένα, το θύμα καλείται να σημειώσει, στο περίπου, τις μέρες που έχει υποστεί σωματική κακοποίηση και να τοποθετήσει/βαθμολογήσει την σοβαρότητα του περιστατικού σε μια κλίμακα από το 1 έως το 5 (όπου το 1= χαστούκι, σπρώξιμο, χωρίς να υπάρξουν τραυματισμοί ή/και διαρκής πόνος, και το 5=χρήση όπλου, πληγές από όπλο).
Το δεύτερο είναι το όργανο βαθμολόγησης που αποτελείται από 20 κλειστού τύπου ναι/όχι ερωτήσεις. Eνα σύστημα αξιολόγησης αποσκοπεί στο να σημειώνονται ποιοί και πόσοι από τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την ύπαρξη ανθρωποκτονίας/δολοφονίας καταμερίζονται στην συγκεκριμένη υπόθεση.
Επισημαίνεται πως η GREVIO (Council of Europe Expert Group on Action against Violence against Women and Domestic Violence), η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης που παρακολουθεί την εφαρμογή της «Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας» έχει καλέσει ήδη τις ελληνικές αρχές να διασφαλίσουν ότι οι συστηματικές, ευαίσθητες ως προς το φύλο αξιολογήσεις κινδύνου και η διαχείριση της ασφάλειας θα γίνουν τυποποιημένες διαδικασίες σε όλες τις περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών που καλύπτονται από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
