Ο Χρήστος Καλτέκης θέλει να μετακομίσει στην Ελλάδα. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μελβούρνη, την πόλη της Αυστραλίας με τη μεγαλύτερη ομογενειακή κοινότητα, με μητέρα ελληνικής καταγωγής, πατέρα από την Ελασσόνα. Από όταν ήταν μικρά παιδιά, τόσο στον ίδιο όσο και στον αδερφό του οι γονείς τους εμφύσησαν την αγάπη για την Ελλάδα, τη μητέρα πατρίδα, και τώρα και οι δύο γιοι της οικογένειας, οι οποίοι εργάζονται στον τομέα της πληροφορικής, επιθυμούν να επενδύσουν στις ελληνικές τους ρίζες. Αλλά είναι ένα όνειρο που παραμένει μακρινό.
Η «Κ» δίνει το βήμα στην Ομογένεια
- Γνωρίζετε μια ιστορία που αξίζει να ειπωθεί;
- Θέλετε να προτείνετε λύσεις που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την επαφή σας με την Ελλάδα και το ελληνικό δημόσιο;
- Συμπληρώστε τη φόρμα εδώ και η δημοσιογραφική ομάδα της «Κ» θα επικοινωνήσει μαζί σας.
«Προσπαθούσαμε πολύ καιρό να κλείσουμε ραντεβού για διαβατήριο στο ελληνικό προξενείο της Μελβούρνης, κι όταν πριν από λίγους μήνες επιτέλους το καταφέραμε, η ημερομηνία που μας έδωσαν είναι για το 2026», λέει στην «Κ» ο κ. Καλτέκης. «Είναι τρελό», σημειώνει. Την Ελλάδα την αγαπά, τη σέβεται – «έχω μεγαλώσει με τις αξίες της». Αλλά η διαδικασία στην οποία έχει υποβληθεί, οι καθυστερήσεις, τον έχουν αναστατώσει. «Είναι τρομερά δύσκολο – με στεναχωρεί γιατί θέλω πάρα πολύ να μετακομίσω στην Ελλάδα, αλλά η αργοπορία είναι απίστευτη», τονίζει ο ίδιος.
Είναι ένα παράπονο που έχουν πολλοί Ελληνες του εξωτερικού. Η 26χρονη Θεοδώρα Πέτσα, η οποία ζει στην Αυστραλία εδώ και περίπου μια δεκαετία, λέει στην «Κ» ότι έχασε πρόσφατα τον παππού της, ο οποίος είχε περιουσία στην Ελλάδα. Η καταγραφή της ληξιαρχική πράξης θανάτου του στο προξενείο απέβη δύσκολη και χρονοβόρα. «Αρχικά προσπαθήσαμε να πάμε από εκεί, αλλά έπρεπε να κλείσουμε πρώτα ραντεβού. Μετά δεν σήκωναν το τηλέφωνο». Πήγαν ξανά στο προξενείο, αλλά πάλι τους είπαν ότι πρέπει πρώτα να κλείσουν ραντεβού τηλεφωνικά. «Ολα αυτά καθυστερούσαν τις δουλειές του πατέρα μου, τη μεταβίβαση της περιουσίας του παππού μου σε εκείνον», συμπληρώνει.
Σύμφωνα με τον Γιάννη Τριπιδάκη, δικηγόρο που εξυπηρετεί πολλά μέλη της ελληνικής ομογένειας, με γραφεία τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αυστραλία, οι μεγάλες καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση των ομογενών ξεκίνησαν όταν μεταβιβάστηκαν οι υπηρεσίες του Ειδικού Ληξιαρχείου Αθηνών στις προξενικές αρχές. «Μέχρι το 2021, όλες οι ληξιαρχικές πράξεις των Ελλήνων του εξωτερικού –γεννήσεις, γάμοι, θάνατοι– μπορούσαν να δηλωθούν στο Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών. Πήγαιναν οι άνθρωποι στην Ελλάδα και το προχωρούσαν αμέσως», αναφέρει ο κ. Τριπιδάκης, ή έκαναν πληρεξούσιο σε συγγενείς ή δικηγόρους. Από την 1η Ιανουαρίου 2022 όμως, τα προξενεία λειτουργούν ως ληξιαρχεία.
«Από τη στιγμή που ανέλαβαν τα προξενεία, χρειάζεται μέχρι και 18 μήνες για να κλείσεις ένα ραντεβού», λέει στην «Κ» ο Χρήστος Παπαδόπουλος, ένας άλλος κάτοικος Μελβούρνης, ο οποίος χρειάστηκε πέρυσι να κλείσει ραντεβού για καταχώριση ληξιαρχικής πράξης, και του είπαν πως θα πρέπει να περιμένει ένα χρόνο. Μια δικηγόρος και συμβολαιογράφος στην Αυστραλία, η Γεωργία Γραμμένου, δηλώνει ότι τα τελευταία δύο χρόνια παίρνει από 6 μήνες μέχρι 2 έτη για να κλείσει κάποιος ραντεβού. «Είχα πρόσφατα έναν πελάτη που μου είπε ότι το πρώτο διαθέσιμο ραντεβού που βρήκε στο προξενείο ήταν το 2025», σημειώνει.
Ο Βασίλης Παπαστεργιάδης, πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας στη Μελβούρνη, τονίζει ότι τόσο ο πρόξενος όσο και το προσωπικό κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν. Αλλά δεν αρκούν. «Είχαμε 18 άτομα στο προξενείο, και πέσαμε στα 4», αναφέρει.
«Επιβαρύνθηκαν πολύ τα προξενεία από την αλλαγή του νόμου για το Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών, ο φόρτος εργασίας έχει μεγαλώσει, δημιουργώντας καθυστερήσεις – είναι αδιανόητο η Μελβούρνη να σου δίνει ραντεβού για το 2026», σημειώνει ο κ. Τριπιδάκης. «Ακούμε συχνά ότι η καρδιά της Ελλάδος χτυπάει στη Μελβούρνη», τονίζει, «αλλά η φωνή της ομογένειας δεν ακούγεται στην Ελλάδα».
Η μεταφορά
Οι λόγοι για τη μεταφορά των καθηκόντων του Ειδικού Ληξιαρχείου Αθηνών στα προξενεία ήταν πολλοί. Ο βασικός στόχος ήταν η απλοποίηση της διαδικασίας, λέει στην «Κ» ο γενικός γραμματέας Εσωτερικών και Οργάνωσης του Υπουργείου Εσωτερικών, Αθανάσιος Μπαλέρμπας.
Επιβαρύνθηκαν πολύ τα προξενεία από την αλλαγή του νόμου για το Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών, ο φόρτος εργασίας έχει μεγαλώσει, δημιουργώντας καθυστερήσεις – είναι αδιανόητο η Μελβούρνη να σου δίνει ραντεβού για το 2026. Ακούμε συχνά ότι η καρδιά της Ελλάδος χτυπάει στη Μελβούρνη αλλά η φωνή της ομογένειας δεν ακούγεται στην Ελλάδα.
«Το Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών δεν έχει καταργηθεί. Απλώς, ενώ παλαιότερα υπήρχε η διαδικασία προξενείο – ειδικό ληξιαρχείο – δήμος, τώρα δώσαμε τη δυνατότητα στους προξενικούς υπαλλήλους να συνδέονται απευθείας με τους δήμους και να καταχωρίζουν τις πράξεις στις οικογενειακές μερίδες», τονίζει ο κ. Μπαλέρμπας. «Παρακάμψαμε έναν κόμβο που προσέθετε γραφειοκρατία», συμπληρώνει.
Ταυτόχρονα διευκρινίζει πως το Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών «τώρα ασχολείται με πράξεις παλαιότερες που δεν είχαν δηλωθεί, ανθρώπων που ζουν πια μόνιμα στην Ελλάδα, ή σε περιπτώσεις που οι προξενικοί υπάλληλοι έχουν αμφιβολία για την εγκυρότητα μιας ληξιαρχικής πράξης, το στέλνουν στο ειδικό ληξιαρχείο και αποφαίνεται εκείνο αν πρέπει να καταχωρισθεί, δίνοντας οδηγίες στους υπαλλήλους προξενείων και δήμων», εξηγεί. Κατ’ εξαίρεση καταχωρίζονται εκεί και ληξιαρχικές πράξεις, όταν κάποιος κάτοικος εξωτερικού ζει πολύ μακριά από την πλησιέστερη προξενική αρχή στη χώρα διαμονής του.
Ακόμα και όταν εξυπηρετούνταν από το ειδικό ληξιαρχείο, οι απόδημοι αντιμετώπιζαν προβλήματα. Η Θεοδώρα Ταυρίδου, κάτοικος Νέας Υόρκης, δηλώνει στην «Κ» ότι είχε χρειαστεί να μεταβεί στο ειδικό ληξιαρχείο για τρεις διαφορετικές ληξιαρχικές πράξεις πριν από το 2022 –έναν γάμο και δύο γεννήσεις– τονίζοντας πως, έτσι κι αλλιώς, έπρεπε ακόμα και τότε, πρώτα να κλείσει ραντεβού στο προξενείο και στη συνέχεια να πάει στην Αθήνα, κάτι που ήταν δύσκολο καθώς όποτε επέστρεφε στην Ελλάδα, ο προορισμός της κανονικά ήταν η Θεσσαλονίκη, πόλη καταγωγής της.
«Εξω από το ειδικό ληξιαρχείο συνωστίζονταν κάθε πρωί από τις 7 οι δικηγόροι», σημειώνει, «η διαδικασία ήταν περίπλοκη και η αναμονή μακρά».
Αλλά από το 2022, η δυσκολία έγκειται στην εύρεση ραντεβού, σημειώνει, τουλάχιστον στη Νέα Υόρκη. «Διαθέσιμα ραντεβού στο προξενείο δίνονται ύστερα από 5-8 μήνες – η ανάληψη των νέων αυτών καθηκόντων από τα προξενεία δεν συνοδεύτηκε από τη στελέχωσή τους με επιπλέον άτομα με σχετική τεχνογνωσία, ανέλαβαν με τις υπάρχουσες δυνάμεις τους αυτές τις αρμοδιότητες», λέει η κ. Ταυρίδου. Οταν βέβαια βρεθεί ένα ραντεβού στο προξενείο, η διαδικασία κυλάει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι παλαιότερα.
Το ίδιο αναφέρει και η Ιωάννα-Βίκυ Μπούρου για την Ελβετία. Το 2022, όταν γέννησε το δεύτερο παιδί της, έπρεπε να κλείσει ραντεβού στο προξενείο της Γενεύης μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Εστειλε το πρώτο στις 26 Απριλίου εκείνης της χρονιάς, χωρίς να λάβει κάποια απάντηση. Στις 10 Μαΐου έστειλε το επόμενο – το ραντεβού της έγινε στις 23 Μαΐου. Η διαδικασία ήταν εν τέλει πιο γρήγορη από το 2016, όταν γεννήθηκε το πρώτο της παιδί.
Παγκόσμια αναμονή
Οπως και στην Αυστραλία όμως, έτσι και σε άλλες χώρες οι καθυστερήσεις δεν αφορούν μόνο τις ληξιαρχικές πράξεις, αλλά, κυρίως, τα διαβατήρια. Μια κάτοικος Λονδίνου η οποία ήθελε να ανανεώσει, μετά το 2022, το ελληνικό της διαβατήριο, δηλώνει ότι η αναμονή για ραντεβού ήταν 6 μήνες. Στη Νέα Υόρκη, η Χριστίνα-Κατερίνα Μπάνου λέει ότι μέχρι πρότινος δεν μπορούσε να βρει διαθέσιμο ραντεβού πριν από τον Ιούλιο, και αποφάσισε να ανανεώσει το διαβατήριό της στην Ελλάδα. Ο 30χρονος Θανάσης αναφέρει πως το πρώτο διαθέσιμο ραντεβού, όταν προσπαθούσε να κλείσει τον Ιανουάριο, ήταν τον Μάιο. «Το διαβατήριό μου έληγε ένα μήνα αργότερα – τους το είπα τηλεφωνικά, μου είπαν να στείλω e-mail, απάντησαν τρεις μέρες αργότερα να απευθυνθώ στο σάιτ. Eίδα πως το πρώτο ραντεβού ήταν τον Μάιο. Tους έστειλα e-mail ότι επείγει να γίνει νωρίτερα, μου είπαν ξανά να απευθυνθώ στο σάιτ», αναφέρει. Εν τέλει πήγε στο προξενείο, αλλά καθώς δεν είχε ραντεβού, δεν τον άφησαν να μπει μέσα. «Είμαι Ελληνας πολίτης, δεν είμαι κλέφτης, θέλω να μιλήσω με κάποιον», απάντησε εκείνος. Τους ξαναέγραψε, λέγοντας πως δεν μπορεί να ταξιδέψει και ότι, χωρίς ισχύον διαβατήριο, θα έχει πρόβλημα με την άδεια παραμονής του. Tου απάντησαν σε μισή ώρα.
Το διαβατήριό μου έληγε ένα μήνα αργότερα – τους το είπα τηλεφωνικά, μου είπαν να στείλω e-mail. Επειτα από τρεις μέρες απάντησαν να απευθυνθώ στο σάιτ. Eίδα πως το πρώτο ραντεβού ήταν τον Μάιο. Tους έστειλα e-mail ότι επείγει να γίνει νωρίτερα, μου είπαν ξανά να απευθυνθώ στο σάιτ.
«Στα προξενεία κάνουν ό,τι μπορούν», λέει στην «Κ» η Μαρία Ντάβαρη, δικηγόρος Αθηνών και Καλιφόρνιας, όπου και ζει, και ασχολείται με θέματα που αντιμετωπίζουν Ελληνοαμερικανοί πολίτες. «Ομως, ο φόρτος εργασίας είναι τέτοιος που δεν μπορούν να ανταποκριθούν». Το καλοκαίρι, οι πελάτες της δεν μπορούσαν να βρουν διαθέσιμο ραντεβού παρά για ένα χρόνο αργότερα. «Και πρέπει να παραστούν προσωπικά για να γίνει η εγγραφή των πράξεων – κάποια προξενεία είναι πολύ μακριά, η Καλιφόρνια, παραδείγματος χάριν, καλύπτει πολιτείες όπως το Κολοράντο», σημειώνει.
«Για τις καθυστερήσεις φταίει η έλλειψη προσωπικού»
Ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στο Σικάγο, Μάνος Κουμπαράκης, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Σεπτέμβριο του 2021, τονίζει ότι η μεταβίβαση των καθηκόντων στις προξενικές αρχές έχει πολλά θετικά. «Εχει επιφέρει γεωμετρική αύξηση των ληξιαρχικών γεγονότων, ουσιαστικά έχει φέρει την ομογένεια πιο κοντά στην πατρίδα», δηλώνει στην «Κ», εκφράζοντας τη θέση του υπουργείου Εξωτερικών. Χάρη στην ψηφιοποίηση των υπηρεσιών των δήμων, οι τελευταίοι ανταποκρίνονται γρήγορα στα αιτήματα των προξενικών αρχών, λέει, συμπληρώνοντας πως «έχει μειωθεί κατακόρυφα ο χρόνος αναμονής για την ολοκλήρωση των υποθέσεων». «Εχοντας πληρέστερη εικόνα των επιχώριων εγγράφων και ιδιαιτεροτήτων, οι προξενικές αρχές είναι σε θέση να κατευθύνουν τους πολίτες χωρίς να χρειάζονται αλλεπάλληλες επισκέψεις των ενδιαφερομένων στην Ελλάδα, με όποιο χρόνο και κόστος αυτές συνεπάγονται», συμπεριλαμβανομένου του κόστους των υπηρεσιών δικηγόρων στους οποίους μπορεί να έκανε κάποιος πληρεξούσιο, διευκρινίζει.
Μετά την πανδημία, πολλοί ομογενείς αντιλήφθηκαν πόσο ισχυρό είναι το ελληνικό διαβατήριο, σημειώνει, κι από τότε υπάρχει ραγδαία αύξηση στις αιτήσεις. Αλλά πιο πολύ αυξήθηκαν οι ληξιαρχικές πράξεις, τονίζει. Ενδεικτικά αναφέρει ότι το 2020, στο προξενείο του Σικάγου έγιναν 74 καταγραφές γεννήσεων, το 2021, 175, το 2022, 242, και το 2023, 481. Για αυτόν τον λόγο, από το 2022 και μετά, στο προξενείο απασχολούνται πλέον δύο άτομα στο Ληξιαρχικό Τμήμα και ένα στο Τμήμα Διαβατηρίων. Αναμονή για ραντεβού –4 με 5 εβδομάδες– έχει μόνο το Ληξιαρχικό Τμήμα, σημειώνει. «Αν υπάρχουν καθυστερήσεις σε άλλα προξενεία», δηλώνει ο κ. Κουμπαράκης, «σίγουρα ο πρώτος και μόνος λόγος είναι η υποστελέχωση».
Οσον αφορά την ενημέρωση των πολιτών παρά τις μεγάλες αποστάσεις –το προξενείο στο Σικάγο καλύπτει 12 πολιτείες– αναφέρει πως κάνουν σεμινάρια μέσω ζουμ, κατανομή ενημερωτικών φυλλαδίων, διά ζώσης ενημερώσεις στις ενορίες διαφόρων πολιτειών, και επισκέψεις κλιμακίων της αρχής σε κάποιες από αυτές για τη δήλωση ληξιαρχικών γεγονότων.
Η μεταβίβαση των καθηκόντων στα προξενεία προέκυψε μετά σύσταση της πλειονότητας των προξενικών αρχών, για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, δηλώνει. «Εχουμε πλέον», λέει στην «Κ», «καλύτερη καταγραφή του πού γίνονται ποιες ληξιαρχικές πράξεις».
1,5 χρόνο
για να κλείσει κάποιος ραντεβού στο προξενείο Μελβούρνης για μια ληξιαρχική πράξη.
6 μήνες
για ανανέωση διαβατηρίου στην πρεσβεία του Λονδίνου.
Τον Ιούλιο
το πρώτο ραντεβού για ανανέωση διαβατηρίου στη Νέα Υόρκη.