Η ερώτηση είναι πόσο πιο «δραματικές» πρέπει να γίνουν οι προειδοποιήσεις προς την κυβέρνηση για ένα πιθανό «μεγάλο ατύχημα» που ενδέχεται να «χτυπήσει» χωρίς προτίμηση πεζούς πολίτες, ακόμα και τουρίστες. Αναμενόμενη θα ήταν η άμεση αντανάκλαση στα διεθνή πρωτοσέλιδα για την έλλειψη ασφάλειας στην ελληνική πρωτεύουσα, και ό,τι άλλο θα απευχόταν με κάθε τρόπο ο καθένας μας, όπως πρωτίστως, την απώλεια ανθρώπινων ζωών, αλλά και τις αρνητικές επιπτώσεις στον τουρισμό και στην οικονομία της χώρας γενικότερα.
Προειδοποιήσεις που ανά πάσα στιγμή ενδέχεται να επιβεβαιωθούν με τον πιο τραγικό τρόπο.
Η αιτία για αυτό είναι προφανής. Σας θυμίζει κάτι; Η έλλειψη κυβερνητικού σχεδιασμού; Η παραμέληση και η εγκατάλειψη ολόκληρων τμημάτων της ελληνικής υποδομής, όπως συνέβη με τον ελληνικό σιδηρόδρομο; Πρακτικές δηλαδή που οδηγούν αναπόφευκτα σε «ατυχήματα».
Στον τομέα των διατηρητέων κτιρίων και μνημείων της χώρας, αυτή η πραγματικότητα είναι περισσότερο από προφανής.
Η θλιβερή και επικίνδυνη κατάσταση αυτών των κτισμάτων, όπως νεοκλασικά αρχοντικά, βυζαντινά κάστρα, παραδοσιακά, νησιώτικα (όπως στη Σύρο) και οποιουδήποτε άλλου αρχιτεκτονικού ύφους διατηρητέο, είναι αποτέλεσμα της αδιαφορίας, και φωνάζει από μόνη της εγκατάλειψη. Θυμίζουμε τα δύο άτυχα παιδιά στη Σάμο.
Αυτό που καθιστά ακόμα πιο παράδοξη την κατάσταση, αποτελεί το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα:
- που βάσει των νέων ευρωπαϊκών στρατηγικών, η στατική και αντισεισμική ενίσχυση του κτιριακού πλούτου αποτελεί βασικό περιβαλλοντικό στόχο, για τον οποίο παρέχονται στη χώρα μας σημαντικού μεγέθους ευρωπαϊκά κονδύλια,
- που ο Σύλλογος Διατηρητέων έχει καταφέρει να εκπονήσει συνολική πρόταση, που ουσιαστικά αντιστοιχεί σε στρατηγική που θα έπρεπε να είχε σχεδιάσει η ίδια η κυβέρνηση εδώ και καιρό, με στόχο τη διάσωση αλλά και την επένδυση στην ομορφιά της χώρας,
εν τέλει, ακόμα και σήμερα, συνεχίζουμε να παραμελούμε όχι μόνο τη λογική και την προοπτική, αλλά πρωταρχικώς τον άμεσο κίνδυνο.
Πριν από ένα χρόνο, όταν αντιληφθήκαμε ότι η πολιτική ηγεσία στα υψηλότερα επίπεδα της ιεραρχίας είχε τη θέληση να αντιμετωπίσει αυτό το μεγάλο πρόβλημα, χαρήκαμε.
Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι στην πραγματικότητα, αυτή η σημαντική πολιτική βούληση, όπως συμβαίνει κατά κόρον σε πολλούς δυστυχώς τομείς της χώρας, εν τέλει εξανεμίζεται με αργό και σταθερό ρυθμό, όσο φτάνει στα κατώτερα επίπεδα λήψης αποφάσεων.
Στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης για παράδειγμα, τα 250 εκατομμύρια ευρώ που είχαν εξασφαλιστεί για τα κτίρια αυτά, αιφνιδιαστικά εξαφανίστηκαν την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, προκειμένου να διατεθούν σε άλλα έργα που επιλέχθηκαν με αδιαφάνεια και υποκειμενικότητα, εξυπηρετώντας συμφέροντα μεγάλων εργοδοτών.
Οπως και τώρα, που για άλλη μια φορά «πέσαμε κυριολεκτικά από τα σύννεφα» με τις πρόσφατες απροσδόκητες εξελίξεις όσον αφορά το χρηματοδοτικό πρόγραμμα «Διατηρώ», που επεξεργάζεται το υπουργείο Περιβάλλοντος εδώ και 4 ολόκληρα χρόνια, με σκοπό να αντιμετωπίσει το μεγάλο αυτό πρόβλημα των διατηρητέων κτιρίων, το οποίο αποτελούσε μια μεγάλη ελπίδα για τους ιδιοκτήτες αυτών.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, η Διαχειριστική Αρχή για τα χρηματοδοτικά προγράμματα ΕΣΠΑ (γ.γ. Σκάλκος και ειδ.γ. Ζερβός), μαζί με τον υποδιευθυντή Τομέα Περιβάλλοντος κ. Μαμαλούγκα, αποφάσισαν από κοινού ότι δεν θα εφαρμοστεί τελικά το πρόγραμμα αυτό στα πολύπαθα αυτά κτίρια, αν και σχεδιάστηκε γι’ αυτά. Αντιθέτως το πρόγραμμα θα ισχύσει μόνο για αυτά που ανήκουν στο Δημόσιο (!), προφανώς στερώντας τα κτίρια αυτά από πολύτιμα για την προστασία τους κονδύλια. Αυτή η απόφαση πάρθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, ενώ ο οδηγός του προγράμματος είναι επιτέλους έτοιμος.
Αναρωτιόμαστε: Οι αρμόδιοι δεν είναι ενήμεροι για τον βαθμό επικινδυνότητας και την άμεση ανάγκη σοβαρής επένδυσης συνολικά στον αρχιτεκτονικό πλούτο της χώρας;
Σε περίπτωση «σοβαρού ατυχήματος», κατά την απόδοση ευθυνών, πόσο βαθιά άραγε θα έφθανε ένα πολιτικό ή ποινικό δικαστήριο σχετικά με τις ευθύνες για τη λήψη ή παράλειψη των σχετικών για την προστασία των κτιρίων αυτών αποφάσεων και ενεργειών;
Πρόσφατα, καθώς βρισκόμουν σε δικαστική αίθουσα, άκουσα μία ρήση/φράση, η οποία επαναλαμβάνεται συχνά στις αίθουσες δικαστηρίων κατά το κλείσιμο ως επί το πλείστον της διαδικασίας και η οποία μου έρχεται αυτόματα στον νου όταν σκέφτομαι αυτά τα κτίρια: «Είναι πολλά τα λεφτά κυρία / κύριε πρόεδρε. Στην κρίση σας…».
* Η Εύα Μαμιδάκη είναι δικηγόρος, πρόεδρος Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων