Τις τελευταίες ημέρες μετά την παραίτησή μου από τη θέση του επιστημονικού διευθυντή του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), έχουν γραφτεί αρκετά άρθρα και γίνονται διάλογοι ακόμη και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ωστόσο, κάποια κύρια ερωτήματα παραμένουν ακόμη αναπάντητα. Επειδή διαπίστωσα ότι κάποιες αναφορές αποκλίνουν από την πραγματικότητα και προς αποφυγήν δημιουργίας λανθασμένων εντυπώσεων, διευκρινίζω τα κάτωθι.
• Η κείμενη νομοθεσία που καθορίζει τις αρμοδιότητες του επιστημονικού διευθυντή στο ΙΙΒΕΑΑ αναφέρει ότι «ο επιστημονικός διευθυντής του Ιδρύματος ασκεί τα καθήκοντα που του ανατίθενται με τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας του ΙΙΒΕΑΑ ή με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου». Βάσει λοιπόν της κείμενης νομοθεσίας, τοποθετήσεις περί απαίτησής μου επιπρόσθετων αρμοδιοτήτων που δεν ορίζονται από τον νόμο είναι αβάσιμες. Επιπλέον, δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική απουσία διάθεσης από το Δ.Σ. του ιδρύματος να μην αξιοποιήσει τις δυνατότητες που του δίνει ο κανονισμός για να υλοποιήσει τις οδηγίες της αξιολόγησης του ιδρύματος.
• Η διαστρέβλωση της πρότασής μου για σταδιακό επαναπατρισμό κρίνεται μάλλον ως αποτέλεσμα άγνοιας των πραγματικών δεδομένων σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Η επιστροφή Ελλήνων εν ενεργεία ερευνητών που εργάζονται στο εξωτερικό και ειδικότερα στις ΗΠΑ πρέπει να είναι ομαλή. Ως εκ τούτου, είναι σύνηθες και ευνόητο να παρέχεται μια περίοδος προσαρμογής στη διαδικασία επιστροφής τους, που μπορεί να διαρκέσει ένα χρονικό διάστημα. Αυτό επιτρέπει την ολοκλήρωση των ερευνητικών προγραμμάτων τους που είναι σε εξέλιξη στο εξωτερικό και την ομαλή μετάβαση των εργαζομένων τού υπό μετακίνηση ερευνητή σε νέες θέσεις. Διαφορετική προσέγγιση θα επηρεάσει το κύρος των ερευνητών, καθιστώντας δύσκολη ή ακόμη και αδύνατη την επίτευξη συνεργασιών με το ίδρυμα από το οποίο αποχωρεί. Με έκπληξη διαπίστωσα την ακαμψία του ΙΙΒΕΑΑ στην πρόταση σταδιακής μετάβασης εντός ενός έτους, το οποίο δήλωσα πρόθυμος να συντομεύσω εφόσον κρινόταν απαραίτητο στην πορεία. Είχα μάλιστα προτείνει στο μεταβατικό διάστημα, στο οποίο θα συνέχιζα να εργάζομαι ανελλιπώς εξ αποστάσεως, καθημερινή επικοινωνία με έναν αναπληρωτή επιστημονικό διευθυντή για όλες τις υποθέσεις του ιδρύματος. Αυτό θα εξασφάλιζε και τη δική μου πλήρη ενασχόληση, αλλά και τη φυσική παρουσία ενός στενού συνεργάτη του επιστημονικού διευθυντή. Παράλληλα, ανέφερα ότι η φυσική παρουσία μου στο ίδρυμα θα προσαρμοζόταν σταδιακά τους πρώτους μήνες, ενώ δεσμεύθηκα να αυξήσω τον χρόνο παρουσίας μου, αλλά και να επισπεύσω την πλήρη επάνοδό μου ανάλογα με τις ανάγκες του ιδρύματος. Δεν μου έγινε καμία αντιπρόταση σε αυτά που ζήτησα, ούτε υπήρξε διάθεση εξεύρεσης κοινώς αποδεκτής λύσης.
• Επιπροσθέτως, η πολύμηνη καθυστέρηση της συνάντησής μου με το Δ.Σ., παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις μου, δυσχέρανε αντί να διευκολύνει τη μετάβασή μου και τον πλήρη επαναπατρισμό μου. Η συζήτησή μου με το Δ.Σ. του ΙΙΒΕΑΑ δεν μου έδωσε σε κανένα σημείο την αίσθηση ενδιαφέροντος της ηγεσίας για την επιστημονική και διοικητική αναβάθμιση του ιδρύματος. Συνολικά, αυτή η πρωτόγνωρη εμπειρία ανέδειξε μια σοβαρή έλλειψη συγχρονισμού της Ελλάδας με πρακτικές που εφαρμόζονται διεθνώς στον 21ο αιώνα.
Το ΙΙΒΕΑΑ παραμένει το μεγαλύτερο ίδρυμα ιατροβιολογικών ερευνών στη χώρα με ιδιαίτερη δυναμική ανάπτυξης που θα βασιστεί στο εξαιρετικό ερευνητικό δυναμικό και στις άρτιες τεχνικές υποδομές του, αρκεί να ακολουθηθούν οι συστάσεις της επιτροπής αξιολόγησής του.
* Ο δρ Νίκος Κυρπίδης είναι επικεφαλής του Τμήματος Επιστήμης Δεδομένων του Μικροβιώματος και διευθυντής του Προγράμματος Προκαρυωτικής Βιολογίας στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence Berkeley των ΗΠΑ.