Σπίτι, δουλειά, οικογένεια, φίλοι, ζωή. Το οικοδόμημα μοιάζει στέρεο, ότι μπορεί να αντέξει τους πιο ισχυρούς κραδασμούς. Αλλωστε οι φουρτούνες συμβαίνουν σε άλλες θάλασσες, σωστά; «Μακριά από εμάς», λέμε, και δεν είναι ευχή, είναι πίστη. Μέχρι να φυσήξει ένας ανάποδος άνεμος που θα αρχίσει να ξηλώνει λίγο λίγο τα δεδομένα μας. Τη ζωή όπως την ξέραμε.
Χρύσα Μ., 45 ετών
Το αφόρητο αίσθημα της ντροπής
Για τη Χρύσα Μ. ήταν ένας πόνος στη μέση. Ενας σφάχτης την ώρα της δουλειάς πριν από περίπου τρία χρόνια. Ηταν 42. «Δούλευα αποκλειστική στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας», θυμάται. «Δουλεύω από τα 18, από το πρώτο έτος της Νοσηλευτικής. Οι γονείς μου είχαν φύγει νωρίς, ήμουν μόνη, έπρεπε να στήσω τη ζωή μου. Δεν ήταν θέμα προκοπής, αλλά επιβίωσης. Οταν πέφτεις στα βαθιά, ή κολυμπάς ή σε παίρνει ο πάτος». Δεν το ήξερε τότε φυσικά, αλλά αυτό το τελευταίο θα τη βοηθούσε ξανά. «Είχα σπίτι και δουλειά, μια κανονική ζωή, ώσπου ένα ωραίο βράδυ έμεινα στο νοσοκομείο από τη μέση μου. Ολοι νομίσαμε ότι ήταν λουμπάγκο. Δεν ήταν. Εμεινα στο κρεβάτι για έξι μήνες με αφόρητους πόνους, μέχρι που διαγνώστηκα με ένα αυτοάνοσο που είχε χτυπήσει τη σπονδυλική στήλη».
Οταν άρχισε να συνέρχεται συνειδητοποίησε την καταστροφή. «Είχα ξοδέψει πάρα πολλά λεφτά σε γιατρούς και εξετάσεις προσπαθώντας να βγάλω άκρη σε έναν κυκεώνα. Την περίοδο που έμεινα χωρίς δουλειά συσσωρεύτηκαν χρέη, ενοίκια, λογαριασμοί, μέχρι που έφτασα στο σημείο μηδέν. Ημουν σε ένα τούνελ απ’ όπου δεν ήξερα πώς θα βγω». Στην αρχή τη στήριξαν οικονομικά κάποιοι καλοί φίλοι, «αλλά πόσο βάρος να γίνεις;» λέει. «Οταν τα πράγματα έγιναν πολύ πιεστικά στο σπίτι, ο άνθρωπος ζητούσε τα ενοίκιά του, εγώ μην αντέχοντας άλλο αυτή την πίεση αποφάσισα να φύγω». Είχε περάσει ένα διάστημα που δεν έβγαινε από το σπίτι της όχι μόνο για να μην τη δει ο ιδιοκτήτης, αλλά από ντροπή.
Πάει στο νοσοκομείο, το μόνο καταφύγιο που της είχε απομείνει. «Είχα ξεκινήσει να κάνω μεροκάματα. Στο πίσω μέρος του νοσοκομείου ήταν παρκαρισμένο ένα αυτοκίνητο, όπου αφήνω κάποια πράγματα. Βρέθηκα σε μια κατάσταση που δεν περίμενα ποτέ ότι θα βρεθώ». Περνούσαν έτσι οι μέρες. «Δεν είχα πει τίποτα σε κανέναν. Το αίσθημα της ντροπής, αφόρητο». Μέχρι που μια συνάδελφος πρόσεξε ότι κάτι δεν πάει καλά. «Με έπιασε διακριτικά και με ρώτησε τι μου έχει συμβεί. Με πήραν τα κλάματα και της είπα. Οπως έμαθα, είχε περάσει κάποτε και εκείνη τα ίδια». Η γυναίκα ειδοποίησε την κοινωνική υπηρεσία του δήμου και κάπως έτσι άρχισε να ξαναχτίζεται ό,τι είχε γκρεμιστεί: η ζωή της.
Ηταν η περίοδος που το Κοινωνικό ΕΚΑΒ είχε ξεκινήσει να υλοποιεί σε συνεργασία με τον Δήμο Νίκαιας – Ρέντη το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία» για τους αστέγους. Η οργάνωση παρέχει για δύο χρόνια τα χρήματα για τα ενοίκια, τους λογαριασμούς ΔΕΚΟ, επιπλώνει τα διαμερίσματα και φροντίζει να εξασφαλίσει εργασία στους ωφελούμενους. «Το Κοινωνικό ΕΚΑΒ στην Ελλάδα αναπτύχθηκε στο πρότυπο του Samu Social, μιας οργάνωσης από τη Γαλλία της δεκαετίας του ’90 που αποσκοπούσε στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος της οργάνωσης, Οδυσσέας Βουδούρης. «Το σκεπτικό της ήταν ότι δεν φτάνει να παρέχεις κάτι σε αυτούς που έχουν ανάγκη. Πρέπει να καταλάβεις το πρόβλημα, να ανταποκριθείς στις επείγουσες ανάγκες τους –ιατρικές, στεγαστικές– και μετά να τους συνοδεύσεις στην κοινωνική επανένταξη». Η φιλοσοφία αυτή διέπει και το πρόγραμμα στον Δήμο Νίκαιας (θα επεκταθεί και σε άλλους δήμους). «Δεν τους βρίσκουμε μόνο μια στέγη, αλλά τους βοηθάμε και να την κρατήσουν μέσω της εργασιακής επανένταξης». Ετσι, μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών του δήμου έχουν ωφεληθεί τα τελευταία δύο χρόνια 42 άστεγοι.
Η Χρύσα σήμερα έχει σπίτι και δουλειά – εργάζεται στην MKO ΙΤΗΑCA που παρέχει τις υπηρεσίες πλυντηρίων στο Πολυδύναμο Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. «Είναι αυτό που λέω προβοκατόρικα καμιά φορά ότι όλοι είμαστε εν δυνάμει άστεγοι. Κι εγώ στο μυαλό μου είχα πάντα ότι πρόκειται για χρήστες, για ανθρώπους με σοβαρές ψυχικές νόσους. Δεν είχα φανταστεί ότι από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να καταρρεύσει το οικοδόμημα που έχεις χτίσει». Στο Πολυδύναμο έχει ακούσει πολλές τέτοιες ιστορίες, με κοινό παρονομαστή. «Πολλοί ηλικιωμένοι, μετανάστες, αλλά και νέα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Δεν αποτελώ εξαίρεση. Συμβαίνει δίπλα μας».
Παναγιώτης Κ., 67 ετών
Στη φυλακή είχε τα απαραίτητα, έξω τίποτα
Οταν το ’21 ο Παναγιώτης βγήκε από τη φυλακή όπου είχε περάσει τα τελευταία οκτώ χρόνια, πληρώνοντας οικονομικά σφάλματα, βρέθηκε μπροστά σε ένα νέο τοπίο. «Δεν είχα σπίτι να μείνω, αφού ήμουν χωρισμένος, και τα παιδιά μου δεν μπορούσαν να με στηρίξουν, έχοντας τα δικά τους προβλήματα, τις δικές τους ζωές», λέει στην «Κ». Δεν ήθελε να τους επιβαρύνει άλλωστε. Ηταν σημαντικό να σταθεί μόνος του ξανά στα πόδια του. Για λίγο καιρό έζησε φιλοξενούμενος σε σπίτι φίλου, ενώ πήγαινε στα συσσίτια της εκκλησίας. Οταν μια μέρα απευθύνθηκε μόνος του στην κοινωνική υπηρεσία του Δήμου Νίκαιας – Ρέντη για βοήθεια, του μίλησαν για το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία» του Κοινωνικού ΕΚΑΒ. «Μου βρήκαν σπίτι, το επίπλωσαν, μου αγόρασαν ηλεκτρικές συσκευές, τα πάντα». Ο Παναγιώτης αισθάνθηκε ξανά άνθρωπος. Ηταν περίεργο, αλλά στη φυλακή είχε τα απαραίτητα. Εξω, τίποτα. Πλέον νιώθει ευχάριστα, όπως λέει, αφού λαμβάνει κάποια επιδόματα, τα οποία συμπληρώνει με λογιστικές εργασίες. «Δεν μου αρέσει να κάθομαι. Εχω άλλωστε τρία εγγόνια να χαρτζιλικώνω!».
Αυτή την Παρασκευή 24/5 στις 4 μ.μ., στο Ινστιτούτο Παστέρ, το Κοινωνικό ΕΚΑΒ πραγματοποιεί ανοιχτή εκδήλωση με τίτλο «Νεοάστεγοι σήμερα στην Ελλάδα». Στην εκδήλωση θα αναλυθούν τα αποτελέσματα των δύο πρώτων χρόνων του προγράμματος και θα συζητηθούν οι προοπτικές ενίσχυσης και βελτίωσης. «Το πρόγραμμα έχει αρκετές ιδιαιτερότητες, αλλά και δυσκολίες», λέει ο κ. Βουδούρης. Εκτός από την ανεύρεση διαμερίσματος και τις υψηλές τιμές, στοίχημα αποτελεί και το να πειστούν οι ιδιοκτήτες να υπογράψουν το συμβόλαιο. «Το σημαντικό είναι να μιλήσουμε για την αστεγία στην Ελλάδα, ένα θέμα επίκαιρο που όμως δεν συζητιέται αρκετά. Είναι ευκαιρία στις ευρωεκλογές να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο». Στον χώρο της εκδήλωσης θα φιλοξενηθεί έκθεση φωτογραφιών του φωτορεπόρτερ Μάριου Λώλου με θέμα την αστεγία.
