Την «αναγνώριση» αυθαιρέτων μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις, στο πλαίσιο της κατάρτισης των δασικών χαρτών, προτείνουν οι ειδικοί της task force, που ασχολούνται με το ελληνικό κτηματολόγιο. Οπως αναφέρει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Ολλανδός επικεφαλής της ομάδας των ειδικών, είναι σημαντικό να «αναγνωριστούν» οι οικισμοί που έχουν ανεγερθεί μέσα στα δάση και να υπάρχει ευελιξία ως προς τον καθορισμό των τελικών ορίων των δασικών χαρτών. Αποκαλύπτει δε ότι η πολιτεία δρομολογεί σχετική τροποποίηση της νομοθεσίας.
Ο κ. Ρικ Βάουτερς, στέλεχος του ολλανδικού κτηματολογίου, ασχολήθηκε για πρώτη φορά με το ελληνικό κτηματολόγιο το 2011, προσκεκλημένος από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Το 2012 τέθηκε επικεφαλής της ομάδας τεχνικής βοήθειας της task force για το ελληνικό κτηματολόγιο (ειδικών από Ολλανδία, Γερμανία, Αυστρία και Ισπανία). Σήμερα η ομάδα αυτή έχει αναλάβει συντονιστικό ρόλο και καταθέτει προτάσεις. «Αφού αποκτήσαμε γνώση του θέματος, προσκαλέσαμε στο ίδιο τραπέζι με τους ανθρώπους της “Κτηματολόγιο Α.Ε.”, τους υποθηκοφύλακες, τους δικηγόρους, τους τοπογράφους, τους μηχανικούς, τις τράπεζες, τους συμβολαιογράφους και όλους όσοι εμπλέκονται. Πλέον συζητούν όλοι μαζί ανοιχτά, κάτι που δεν είχε γίνει τα τελευταία 15 χρόνια», λέει.
Ο κ. Βάουτερς διαψεύδει την πληροφορία ότι οι δασικοί χάρτες είναι σε «δεύτερη μοίρα» στη διαδικασία κτηματογράφησης επειδή το ζήτησε η task force. «Το αντίθετο συμβαίνει!», λέει. «Είναι προαπαιτούμενοι για ένα σωστό κτηματολόγιο. Σήμερα, συλλέγετε τίτλους ιδιοκτησίας ώστε στο τέλος να έχετε την πλήρη εικόνα. Αν έλθουν εκ των υστέρων οι δασικοί χάρτες, μπορεί να ανατρέψουν όσα έχετε κάνει: γιατί ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου και επιπλέον γιατί το Δημόσιο έχει το δικαίωμα να διεκδικήσει εκτάσεις για μια 20ετία. Αυτό προκαλεί ανασφάλεια στην αγορά της γης για την επόμενη 20ετία και συνεπώς ζημιά στην εθνική οικονομία. Επομένως πρέπει να οριστούν τα όρια και οι εκατέρωθεν διεκδικήσεις να εξεταστούν από μία επιτροπή». Γιατί, λοιπόν, έχει προχωρήσει μόλις το 2% των δασικών χαρτών; «Είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, στην οποία εμπλέκονται διαφορετικά επίπεδα της διοίκησης, στην οποία ωστόσο έχουν γίνει σοβαρά βήματα απλοποίησης και εξορθολογισμού», εκτιμά.
Η task force πρότεινε να χρησιμοποιηθούν για τον ορισμό των δασών και δασικών εκτάσεων οι ορθοφωτοχάρτες του 2009 (σ.σ.: χάρτες με όρια δασών, που εκπονήθηκαν μέσω κοινοτικού προγράμματος, αλλά όχι με τη μεθοδολογία κατάρτισης δασικού χάρτη). «Γνωρίζω ότι το ελληνικό Σύνταγμα λέει ότι “άπαξ δάσος, πάντα δάσος”. Αυτό που λέμε εμείς είναι πως είναι σημαντικό για την Ελλάδα, την οικονομία της, αλλά και το περιβάλλον, να αποκτήσει δασικούς χάρτες. Και αφού εκτιμάται ότι τελικά τα δάση και οι δασικές εκτάσεις θα αντιστοιχούν στο 60% της έκτασής της, το βασικό ενδιαφέρον της κοινωνίας και του Δημοσίου θα είναι να τα προστατεύσει. Είναι όμως εξίσου σημαντικό να αναγνωρισθεί η ύπαρξη των οικισμών. Δεν είναι τόσο σημαντικό πού ακριβώς αυτό το 60% θα οριοθετηθεί π.χ. αν αλλάξει ένα τετραγωνικό δασικής γης εδώ και ένα εκεί. Στο πλαίσιο του κτηματολογίου θα εξεταστούν όλες οι διεκδικήσεις των πολιτών και η εκπόνηση των δασικών χαρτών θα είναι η πρώτη ευκαιρία να φανεί αν μια διεκδίκηση είναι προβληματική ή όχι».
Καταγραφή των πάντων
Και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η υφιστάμενη αυθαίρετη δόμηση μέσα σε δάση; «Είναι ένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα», λέει ο κ. Βάουτερς. «Είναι προς το συμφέρον της κοινωνίας να μην επιτρέπεται στους πολίτες να διεκδικούν τη δασική γη, να τη χτίζουν και να μένουν ατιμώρητοι. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να φτιάξουμε τα απαιτούμενα σχέδια και να επιβλέπουμε την τήρηση των κανονισμών. Παράλληλα, οι ελληνικές αρχές ετοιμάζουν μια νέα νομοθετική ρύθμιση για το ζήτημα της τακτοποίησης των υπαρχόντων οικισμών μέσα στις δασικές εκτάσεις που θα λέει πως, αν είναι στο συμφέρον της κοινωνίας, οι Αρχές μπορεί να μετακινούν ελαφρά τα όρια του δάσους. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό το κτηματολόγιο να καταγράψει τα πάντα, ακόμα κι αν είναι αυθαίρετα, ακόμα κι αν είναι μέσα σε δάση».
Ο κ. Βάουτερς είναι αισιόδοξος ότι το έργο έχει μπει σε τροχιά και θα είναι έτοιμο το 2020, «εφόσον δεν αλλάξουν οι σημερινές συνθήκες», επισημαίνει. Με την αφορμή αυτή, εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για την πρόσφατη αλλαγή ηγεσίας στην Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση. «Δεν πρέπει να αλλάζει ο επικεφαλής όποτε αλλάζει ο υπουργός ή κάθε έξι μήνες. Πρέπει οι επικεφαλής να επιλέγονται με βάση τα προσόντα και την εμπειρία τους. Στην Ολλανδία η διοίκηση είναι εκεί για οκτώ χρόνια.
Συντεχνιακά συμφέροντα και εμπόδια
Τι έκανε περισσότερη εντύπωση στον Ολλανδό ειδικό, κατά τα τρία χρόνια ενασχόλησής του με την κτηματογράφηση στην Ελλάδα; Το πρώτο ήταν η ισχυρή επιρροή διαφόρων επαγγελματικών ομάδων στην υπόθεση του κτηματολογίου και η απουσία επικοινωνίας μεταξύ τους. «Οι επαγγελματικές ομάδες στην Ελλάδα είναι πολύ ισχυρά οργανωμένες. Διεκδικούν συγκεκριμένες τιμές, οι οποίες κάποιες φορές καθορίζονται από τη νομοθεσία και αυτό περιορίζει τις δυνατότητες ανταγωνισμού. Πρέπει όμως να ενδιαφερόμαστε για την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος και όχι πώς ακριβώς θα φθάσουμε εκεί. Για μια εργασία μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά “επίπεδα” προσωπικού. Για παράδειγμα, μια πληροφορία μπορεί να συλλεγεί και από λιγότερο ειδικευμένο προσωπικό εφόσον αυτό γίνεται υπό την επίβλεψη εξειδικευμένου τοπογράφου. Η ουσία είναι η εξής: αν θέλουμε να κάνουμε ένα βήμα μπροστά, πρέπει όλοι να είμαστε διατεθειμένοι να συμφωνήσουμε και επάνω σ’ αυτό εργαζόμαστε σήμερα».
Ο κ. Βάουτερς επισημαίνει και διάφορες άλλες παραδοξότητες της ελληνικής πραγματικότητας. «Η πρόσβαση στην πληροφορία είναι πολύ δύσκολη. Παρότι είμαστε στην ψηφιακή εποχή, σε πολλά υποθηκοφυλακεία δεν υπάρχει ούτε καν ένας υπολογιστής. Επίσης σε κάποια υποθηκοφυλακεία, η πληροφορία είναι διαθέσιμη μόνο στους δικηγόρους, ενώ σε κάποια άλλα υπάρχει μια κουλτούρα πιο ανοιχτή. Κι όλα αυτά ορίζονται… από την ίδια νομοθεσία».