Η κρίση έχει επιφέρει αλλαγές στην ελληνική κοινωνία, κάποιες από τις οποίες δεν έχουν γίνει ακόμα αντιληπτές. Στην Ελλάδα, φέρ’ ειπείν, για δεκαετίες επικρατούσε η αντίληψη ότι, όταν μπεις σε μια δουλειά, θα βγεις από αυτήν συνταξιούχος. Οτι η αλλαγή καριέρας σε προχωρημένη ηλικία είναι μιας μορφής ήττα, η ανασύνταξη της επαγγελματικής ζωής περίπου αδύνατη.
Με τις δραματικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην εγχώρια αγορά εργασίας, η αντίληψη αυτή δεν αποτελεί πλέον θέσφατο. Με εταιρείες να κλείνουν και άλλες να μειώνουν δραστικά το προσωπικό τους, όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι υποχρεώνονται σε αλλαγή επαγγελματικής στέγης, επαναϋπολογισμό της επαγγελματικής τους ρότας, συχνά αρκετά μετά τα 40.
«Λόγω των αλλαγών που έφερε η κρίση, πολλοί άνθρωποι χρειάστηκε να αλλάξουν αιφνιδιαστικά δουλειά. Εβλεπες ανθρώπους πολύ μπερδεμένους, που δεν ήξεραν πού να κατευθυνθούν, που προσπαθούσαν να επανενταχθούν σε αγορές που είχαν κλείσει. Παρατηρούσες επίσης ότι σε κάποιους από αυτούς τους ανθρώπους δεν ταίριαζε αυτό που έκαναν τόσα χρόνια και γι’ αυτόν τον λόγο θα δυσκολεύονταν ακόμα περισσότερο να βρουν εργασία». Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια κ. Αρετή Δρακάκη εργαζόταν για χρόνια σε εταιρείες κυρίως ως σύμβουλος επιλογής στελεχών (έχει μετεκπαίδευση στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού), ζώντας από κοντά τις σταδιακές αλλαγές στην αγορά εργασίας. Οπως γρήγορα διαπίστωσε κάνοντας συνεντεύξεις με υποψηφίους και μελετώντας βιογραφικά για υψηλού επιπέδου θέσεις, η μεγαλύτερη ανάγκη στα νέα δεδομένα είναι ο επαγγελματικός προσανατολισμός. «Το συγκεκριμένο μάθημα στο σχολείο ήταν στην ουσία ελεύθερη ώρα και κανείς δεν το έπαιρνε σοβαρά. Ισως δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί έχουν βρεθεί να κάνουν δουλειές που δεν τους ταιριάζουν», λέει στην «Κ».
Κάνοντας και η ίδια τη θεωρία πράξη, άφησε το περιβάλλον των εταιρειών για να αφοσιωθεί στη συμβουλευτική εργασίας. Η ζήτηση είναι μεγάλη. «Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μείνει εκτός εργασίας και θέλουν να επανενταχθούν στον ίδιο κλάδο, αλλάζοντας ή βελτιώνοντας κάποια χαρακτηριστικά τους. Υπάρχουν άλλοι που θέλουν να αλλάξουν εντελώς καριέρα με την αφορμή της απόλυσής τους ή άνθρωποι που δεν έχουν χάσει τη δουλειά τους αλλά δεν αντέχουν τις στρεσογόνες συνθήκες υπό τις οποίες δουλεύουν, και αναζητούν διέξοδο».
Οπως λέει η κ. Δρακάκη, μολονότι ζούμε σε μια ζοφερή πραγματικότητα, υπάρχουν ευκαιρίες για τους εργαζομένους, πολύ συχνά σε εντελώς διαφορετικούς κλάδους. «Υπάρχουν εργαλεία με τα οποία μπορεί κάποιος να ανιχνεύσει τις δεξιότητες, τα ενδιαφέροντα, την κλίση του, αυτά που τον κινητοποιούν. Για παράδειγμα, η επιχειρηματικότητα δεν ταιριάζει σε όλους, απαιτεί συγκεκριμένη δομή προσωπικότητας. Παράλληλα, θα πρέπει κανείς να λάβει υπ’ όψιν και άλλους παράγοντες, όπως, για παράδειγμα, τις ευκαιρίες της αγοράς, ποια κομμάτια είναι κορεσμένα κ.λπ. Προσωπικά θεωρώ ότι η πιο επιτυχημένη αλλαγή καριέρας είναι αυτή που αξιοποιεί τις παλιότερες εμπειρίες και την εκπαίδευση του εργαζομένου, αλλά κινείται προς άλλη κατεύθυνση».
Μεγαλύτερη ζήτηση για τη συμβουλευτική εργασίας καταγράφουν φυσικά τα στελέχη εταιρειών, ωστόσο η συγκεκριμένη μεθοδολογία μπορεί να αξιοποιηθεί σε διάφορους κλάδους. «Οποιοσδήποτε μπορεί να εργάζεται κάπου που δεν του ταιριάζει», εξηγεί η ίδια. «Να αναζητά άλλο περιβάλλον, άλλη προοπτική, αλλά να είναι μπερδεμένος, να μην μπορεί να διεκδικήσει, να μην ξέρει προς τα πού να κινηθεί».
Αλλαγή νοοτροπίας
Σε δυσμενέστερη θέση προφανώς βρίσκονται οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι, με τα βιογραφικά τους να τοποθετούνται συνήθως στον πάτο της στοίβας. Ομως και αυτό σιγά σιγά αλλάζει. «Η αλλαγή καριέρας στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο στο εξωτερικό. Οπως όμως αυτή η κουλτούρα αλλάζει από την πλευρά των εργαζομένων, έτσι αλλάζει και από την πλευρά των εργοδοτών, που αρχίζουν να αντιλαμβάνονται, φέρ’ ειπείν, ότι ένας άνθρωπος που έχει εργαστεί σε διάφορα περιβάλλοντα και προέρχεται από διαφορετικό κλάδο μπορεί να είναι πολύ χρήσιμος», καταλήγει η κ. Δρακάκη.