Τι θα λέγατε εάν μπορούσατε να γεμίσετε τώρα τη δεξαμενή πετρελαίου του σπιτιού σας και να παραγγείλετε πάλι πετρέλαιο το 2040; Φανταστικό; Κι όμως είναι πραγματικό. Πρόκειται για τις ενεργειακές επιδόσεις που έχουν «παθητικά κτίρια», δηλαδή τα κτίρια που χρειάζονται ελάχιστη ενέργεια για θέρμανση – ψύξη και λειτουργία. Θεωρούνται τα κτίρια του μέλλοντος, αλλά έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και στην Ελλάδα.
Στην Αγριά του Βόλου, ένα συγκρότημα τριών μονοκατοικιών δεν μαρτυρά πως είναι ένα από τα μόλις 850 αναγνωρισμένα και πιστοποιημένα παθητικά κτίρια σε όλο τον κόσμο, προσεκτικά επιλεγμένα μεταξύ των 100.000 κτιρίων που έχουν ανεγερθεί παγκοσμίως με τις αρχές του παθητικού κτιρίου. Μόλις 850 έλαβαν τη διεθνή πιστοποίηση «Passive House Institute» και είναι καταχωρισμένα στην παγκόσμια βάση δεδομένων παθητικών σπιτιών. Ενα απ’ αυτά είναι το συγκρότημα στον Βόλο, αποτέλεσμα πεντάχρονης προσπάθειας του Στέφανου Χατζούλη και της Χριστίνας Γεωργιάδη. Το συγκεκριμένο κτίριο ανεγέρθηκε από την τεχνική εταιρεία «X-G lab+development», με έδρα τον Βόλο. Ακολούθησε σειρά τεχνικών ελέγχων και διαρκή παρακολούθηση, τόσο από τους ίδιους τους κατασκευαστές όσο και από κλιμάκιο του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικών Κτιρίων (ΕΙΠΑΚ), επίσημου εκπροσώπου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Παθητικών Κτιρίων. Ελέγχθηκαν οι ενεργειακές επιδόσεις σε πραγματικό χρόνο για περισσότερο των δύο ετών και τα αποτελέσματα των μετρήσεων ξεπέρασαν τις προβλέψεις.
Οι μονοκατοικίες στον Βόλο δεν είναι κάποια φουτουριστική κατασκευή ή κάτι που να παρομοιάζει περισσότερο σε καταφύγιο παρά σε σπίτι (είχαμε δει πριν από χρόνια κάποια τέτοια σπίτια-κουτιά στη Δανία). Πρόκειται για ένα σπίτι που εξασφαλίζει άριστη ποιότητα διαβίωσης σύμφωνα με διεθνή πρότυπα και χαμηλότερο κόστος συντήρησης. «Οι εξαιρετικές ιδιότητες θερμικής αδράνειας και οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν οδηγούν σε μεγάλη μείωση του ρόλου της κεντρικής θέρμανσης. Κατοικία 200 τετραγωνικών μέτρων για παράδειγμα, θερμάνθηκε με επιτυχία με ένα και μόνο απλό σώμα λαδιού, ισχύος μόλις 2.000 θερμίδων. Σε άλλη φάση των πειραματικών δοκιμών, θερμάνθηκε μόνο με τζάκι ή ακόμα και με ένα κλιματιστικό τοίχου, ισχύος 14.000 ΒΤU. Στην περίπτωση που στο σπίτι υπήρχε εγκατεστημένο λεβητοστάσιο με συνήθη για το μέγεθος του σπιτιού δεξαμενή πετρελαίου τριών τόνων, το πετρέλαιο της δεξαμενής θα τελείωνε μετά από 25 χρόνια!» αναφέρει χαρακτηριστικά το ΕΙΠΑΚ. Αντίστοιχα το καλοκαίρι, η κατοικία μπορεί να παραμένει δροσερή, με τη χρήση ενός και μόνο κλιματιστικού, δυναμικότητας μόλις 14.000 BTU.
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός πως η συντριπτική πλειονότητα των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν παράχθηκαν στην Ελλάδα, δείχνοντας και έναν άλλο δρόμο ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας με οφέλη και στην ενεργειακή εξοικονόμηση. Μέχρι σήμερα έχουν αναβαθμιστεί ή ανεγερθεί περισσότερα από 30 κτίρια στη Μαγνησία με χρήση των τεχνικών του παθητικού κτιρίου. Τα συμπεράσματα θα παρουσιαστούν από τον κ. Στέφανο Χατζούλη στο παγκόσμιο συνέδριο παθητικών κτιρίων τον προσεχή Απρίλιο στη Γερμανία.
Στο ίδιο συνέδριο αναμένεται να παρουσιαστεί από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου και την ομάδα των Passivistas από την Αθήνα και το έργο μετατροπής υφιστάμενου κτιρίου σε παθητικό, με διεθνή πιστοποίηση Passivhaus. Πρόκειται για μια μονοκατοικία στου Παπάγου (Αναστάσεως 112), με έτος κατασκευής 1965, η οποία αποτελείται από ισόγειο 97,5 τ.μ. και ανεξάρτητο ημιυπόγειο χώρο 36 τ.μ. Η οικία είναι προσβάσιμη σε όποιον θέλει να την επισκεφθεί και να ενημερωθεί για τις πρακτικές υλοποίησης τέτοιων κτιρίων.
«Ενα παθητικό κτίριο χρησιμοποιεί λιγότερο από 1,5 λίτρο πετρελαίου θέρμανσης ή 1,5 κ.μ. φυσικού αερίου (τα οποία ισοδυναμούν με 15 Kwh) ανά τετραγωνικό μέτρο ωφέλιμου χώρου τον χρόνο. Φανταστείτε ότι ζείτε σε ένα διαμέρισμα 100 τ.μ. Θα χρειαζόσασταν μόλις 150 λίτρα πετρελαίου θέρμανσης (ή 150 m³ φυσικού αερίου) για τη θέρμανσή του και 1.500 Kwh για την ψύξη του στη διάρκεια ενός ολόκληρου χρόνου! Δηλαδή το 1/10 μιας συνηθισμένης κατανάλωσης!» εξηγεί ο κ. Στέφανος Παλλαντζάς, πολιτικός μηχανικός και πρόεδρος του Δ.Σ. του ΕΙΠΑΚ. «Το επιπλέον κόστος για την κατασκευή ενός παθητικού κτιρίου είναι μόλις 3%-8% σε σχέση με αυτό μιας συμβατικής κατασκευής σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές», συμπληρώνει.
Οι πέντε βασικές αρχές για τη δημιουργία ενός παθητικού κτιρίου, σύμφωνα με τον κ. Παλλαντζά, είναι: υψηλό επίπεδο θερμομόνωσης (κρατάει τη ζέστη μέσα τον χειμώνα και έξω το καλοκαίρι). Σωστά σχεδιασμένα, μονωμένα και τοποθετημένα κουφώματα. Σχεδιασμός χωρίς θερμογέφυρες απώλειας θερμότητας. Αεροστεγανότητα κτιριακού κελύφους. Σύστημα αερισμού με μέγιστη απόδοση στην ανάκτηση ενέργειας.
Καθώς ο κτιριακός τομέας καταναλώνει από 35%-40% της ενέργειας, γίνεται κατανοητό πόσο σημαντική θα ήταν η ενεργητική προώθηση των παθητικών κτιρίων.