Είναι αργά το απόγευμα και βρίσκομαι στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος για να καταγράψω τη φωταγώγηση του καναλιού για τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Περιμένοντας, το παρατηρώ για ακόμα μία φορά. Το έδαφος υψώνεται σταδιακά από το πάρκο έως το κτίριο, ο ήλιος δύει ακριβώς πίσω του, πάνω από το λιμάνι του Πειραιά. Το στέγαστρο μοιάζει να ίπταται σαν φτερό αεροπλάνου, ραδινό και απέριττο, ενώ στην κάτω πλευρά του αντανακλώνται τα φώτα των αυτοκινήτων της παραλιακής λεωφόρου. Το πάρκο είναι έτοιμο από καιρό και το κανάλι είναι πλέον γεμάτο με νερό. Κοιτάζω τις κερκίδες, τις φαντάζομαι γεμάτες με παρέες κάτω από τα πλατάνια και την ίδια στιγμή έρχεται στο μυαλό μου ο ίδιος χώρος άδειος, χρόνια πριν. Κάθε φορά που σηκώνω τη φωτογραφική μου μηχανή, βλέπω μπροστά μου το παρόν, θυμάμαι το παρελθόν και σκέφτομαι το μέλλον.
Επισκέφτηκα τον χώρο του Φαληρικού Δέλτα πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2007, μετά από πρόταση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος να παρακολουθήσω φωτογραφικά, αλλά και υπό το πρίσμα της παράλληλης ιδιότητάς μου, του αρχιτέκτονα, το χρονικό αυτού του μοναδικού για τα ελληνικά δεδομένα εργοταξίου. Στην πρώτη μου επίσκεψη βρήκα έναν χώρο καλυμμένο με άσφαλτο από τη μία άκρη έως την άλλη με ανύπαρκτη θέα και βλάστηση, και περιμετρικά πολύβουες λεωφόρους. Από τότε, αργά και σταθερά, το τοπίο έχει αλλάξει ριζικά. Εκατοντάδες εργάτες και μηχανικοί δούλεψαν στο εργοτάξιο και βαριά μηχανήματα ανέπλασαν για πάντα αυτόν τον τόπο, μετατρέποντάς τον σταδιακά από εγκαταλελειμμένο αστικό τοπίο σε πολιτιστικό και καλλιτεχνικό κέντρο της πόλης.
Εχω περάσει μία δεκαετία της ζωής μου μέσα στο εργοτάξιο ως προνομιακός θεατής ενός τοπίου σε μετάβαση, τραβώντας χιλιάδες φωτογραφίες ημέρες και νύχτες, χειμώνες και καλοκαίρια, με κρύο ή με καύσωνα, μόνος ψηλά πάνω στους γερανούς ή μέσα σε πλήθος εργατών. Μαζί με το έργο, μεγάλωσα και εγώ. Εμαθα τη δουλειά μου καλύτερα, βελτίωσα τις τεχνικές και αισθητικές παραμέτρους της δικής μου φωτογραφίας, δούλεψα πολύ για να του δώσω ό,τι ζητούσε και δικαιούνταν. Και ίσως το πιο έντονο από αυτά ήταν οι εικόνες από ύψος, από τους γερανούς του εργοταξίου. Η εμφάνισή τους στον χώρο άλλαξε το τοπίο εντελώς και απαίτησε απάντηση στην ερώτηση: πώς άραγε φαίνεται από εκεί ψηλά;
Ξεκίνησα να ανεβαίνω στους γερανούς από την κεντρική τους κολόνα, όπως οι χειριστές τους. Σιγά-σιγά, με τη βοήθεια των τελευταίων εξοικειώθηκα με το ύψος και κατάφερα να βγω στην άκρη της μπούμας και να κοιτάξω προς τα κάτω. Ξαφνικά όλα μπήκαν στη θέση τους: η θέα του χώρου σε κάτοψη οργάνωσε τα πάντα στο μυαλό του αρχιτέκτονα μέσα μου και έδωσε εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εικόνες στον φωτογράφο. Σε κάθε «πτήση» στα 60, στα 80 ή στα 115 μέτρα φωτογράφιζα τους εργάτες να εργάζονται χωρίς να σηκώνουν το βλέμμα τους από τη δουλειά και το κτίριο να ολοκληρώνεται κάθε μέρα και περισσότερο ένα βήμα, μία στάθμη τη φορά.
Οταν το έργο παραδοθεί σε λίγους μήνες από σήμερα στο Δημόσιο και ανοίξει πλήρως τις πόρτες του στο κοινό, οι καθημερινοί χρήστες του, οι λάτρεις της μουσικής, οι αναγνώστες, οι περιπατητές του πάρκου, οι οικογένειες και οι περιστασιακοί επισκέπτες θα θεωρήσουν ότι ο τόπος ήταν πάντα εκεί με τη μορφή που τον αντικρίζουν. Τα διαδοχικά στάδια της κατασκευής του και η ανθρώπινη προσπάθεια πίσω από αυτά θα υποχωρήσουν σιγά-σιγά στη μνήμη, καθώς η λειτουργία του Κέντρου θα επισκιάσει όλες τις εφήμερες φάσεις δημιουργίας του.
Αποτελεί ελπίδα ότι οι φωτογραφίες της κατασκευής του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα διασώσουν το ελάχιστο απαραίτητο ίχνος των μεγάλων αλλαγών που έλαβαν χώρα στο τοπίο αυτό, πριν η δυναμική του σημαντικού τελικού αποτελέσματος τις καταστήσει αυτονόητες και δεδομένες. Φωτογραφίες οι οποίες σε κάθε στιγμή θα μεταφέρουν τα νέα της ημέρας, την ανάμνηση του παρελθόντος και την προσμονή γι’ αυτό που έρχεται.