Η χθεσινή ημέρα ίσως αποδειχθεί καθοριστική για την τελική εικόνα των φετινών πανελλήνιων εξετάσεων των μαθητών της Β’ και Γ’ Λυκείου και κατ’ επέκτασιν αυτό θα έχει άμεση επίδραση στη διαμόρφωση των βάσεων για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Και αυτό διότι επιβεβαιώθηκε η εκτίμηση, η οποία είχε διαφανεί από την πρώτη κιόλας ημέρα των εξετάσεων της Γ’ Λυκείου, ότι ο βαθμός δυσκολίας των θεμάτων στα κυριότερα μαθηματα και στις δύο τάξεις (Αρχαία, Φυσική, Μαθηματικά) είναι πολύ μεγαλύτερος από πέρυσι. Η κλιμάκωση του βαθμού δυσκολίας, όπως είχε εξαγγελθεί από το υπουργείο Παιδείας, επιτυγχάνεται και με την αλλαγή πλεύσης στη φιλοσοφία των θεμάτων. Φιλοσοφία η οποία δίδει, εφέτος, βαρύτητα στην ικανότητα κριτικής εμβάθυνσης των υποψηφίων. Το υπουργείο μπροστά στον κίνδυνο να επαναληφθεί η περυσινή πρωτοφανής κατάσταση όπου αριστούχοι μαθητές «συνωστίσθηκαν» μεταξύ ελάχιστων μορίων, με αποτέλεσμα χιλιάδες να μην εισαχθούν σε σχολές πρώτης τους επιλογής, αποφάσισε φέτος να «εξοστρακίσει» -εν μέρει τουλάχιστον- την… παραδοσιακή «παπαγαλία» και να ζητήσει από τους υποψηφίους να αναπτύξουν κριτική σκέψη. Οι περυσινές αδικίες, λοιπόν, οδήγησαν το υπουργείο Παιδείας σε μία στρατηγική απόφαση, που θα έπρεπε να έχει ληφθεί εδώ και χρόνια.
«Οπως προκύπτει από τα θέματα, για την επίλυση ή ανάπτυξή τους απαιτείται ανάλυση, εμβάθυνση και ουσιαστική γνώση της ύλης και όχι, απλώς, αποστήθισή της. Βέβαια, για να οριστικοποιηθούν αυτά τα συμπεράσματα, θα πρέπει να δούμε και τη συνέχεια των εξετάσεων» τόνισε στην «K» ο καθηγητής και ιδιοκτήτης του εκπαιδευτικού ομίλου «ΟΡΙΟΝ» κ. Μανώλης Αμαργιαννάκης. Σαφέστατα, οι πύλες των πανεπιστημίων δεν είναι «ορθάνοιχτες για όλους» όπως πομπωδώς έχει εξαγγελθεί. Γιατί είναι δεδομένο ότι το σύστημα, όπως στρεβλά αναπτύχθηκε, οδηγεί τους υποψηφίους που δεν θα αριστεύσουν και δεν θα εισαχθούν στη σχολή της προτίμησής τους είτε σε κάποια «τυχαία σχολή» είτε σε διαρκείς επανεξετάσεις. Είναι ενδεικτικό, ότι σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις περίπου οκτώ στους δέκα υποψηφίους δεν θα εισαχθούν στη σχολή της πρώτης τους επιλογής.
Ενδεικτικά: Πέρυσι τη Σχολή Ηλεκτρολόγων και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ δήλωσαν ως πρώτη προτίμησή τους 3.475 υποψήφιοι και εισήχθησαν 230. Το τμήμα Επιχειρησιακής Ερευνας και Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών δήλωσαν ως πρώτη επιλογή 2.785 υποψήφιοι και πέρσαν μόλις 114. Από την άλλη, τρία τμήματα (των ανωτατοποιημένων, πια, ΤΕΙ) δεν… συγκίνησαν ούτε έναν υποψήφιο ως πρώτη επιλογή. Η εξέταση των πρώτων προτιμήσεων αποδελτιώνει με σαφήνεια τις προτιμήσεις των υποψηφίων και τονίζει το χάσμα μεταξύ ΑΕΙ και ΤΕΙ. Πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν το γεγονός ότι από τους περυσινούς υποψηφίους, το 90,4% είχε ως πρώτη επιλογή κάποιο τμήμα πανεπιστημίου και μόλις το 9,6% τμήμα ΤΕΙ…
Αρχαία, Μαθηματικά, Ιστορία «σηματοδότες» της νέας αντίληψης
Θέματα που απαιτούσαν κριτική ανάλυση και πιο δύσκολα σε σχέση με αυτά της πρώτης ημέρας, καθώς και τα αντίστοιχα περυσινά, ήταν τα χθεσινά.
Τα θέματα σχολίασαν στην «K» οι καθηγητές του εκπαιδευτικού ομίλου «ΟΡΙΟΝ» κ. Μανώλης Φουντουλάκης, Μαλτέζου Ανθή και Κωνσταντίνος Κωνσταντάκης.
Ειδικότερα ανέφεραν μεταξύ άλλων τα εξής:
Για τα Μαθηματικά της θετικής και τεχνολογικής κατεύθυνσης της Β’ λυκείου, το πρώτο θέμα είχε αρκετά υποερωτήματα. Τα αρχικά ήταν αποδείξεις θεωρίας -θα λέγαμε αναμενόμενες- και τα μετέπειτα απλές εφαρμογές τους.
Το δεύτερο θέμα ήταν μία εύκολη άσκηση. Το τρίτο θέμα ήταν μία άσκηση με αρκετά υποερωτήματα, η οποία απαιτούσε κριτική ανάλυση αλλά και συνθετική σκέψη. Είχε την ιδιομορφία κάθε υποερώτημα να έχει άμεση σχέση με τα προηγούμενα. Αν κάποιος, λοιπόν, δεν κατόρθωνε να λύσει το πρώτο υποερώτημα «θα έχανε όλο το θέμα». Και ερχόμαστε στο τέταρτο και καθοριστικό θέμα. Είχε δύο ερωτήματα. Το πρώτο ήταν εύκολο το δεύτερο, όμως, που βαθμολογικά αντιστοιχούσε στα 3/4 του συνολικού βαθμού, θα δημιούργησε αρκετά προβλήματα στους υποψηφίους εάν δεν μπορούσαν να εμβαθύνουν. Λυνόταν με αρκετούς τρόπους. Αν, όμως, κάποιος υποψήφιος δεν έβρισκε έναν έξυπνο τρόπο λύσης, τότε θα έμπλεκε σε έναν κυκεώνα πράξεων από τον οποίο δεν είναι σίγουρο ότι θα κατάφερνε να οδηγηθεί στο σωστό αποτέλεσμα. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι το επίπεδο των θεμάτων ήταν σαφώς πιο δύσκολο του περυσινού με σκοπό τον διαχωρισμό των αριστούχων από τους απλώς καλά διαβασμένους μαθητές.
Για τα Αρχαία της θεωρητικής κατεύθυνσης της Β’ λυκείου, για το διδαγμένο κείμενο τα θέματα ήταν απλά, οι ερωτήσεις βασισμένες κυρίως στα σχόλια του βιβλίου και στα κείμενα. Πάντως, ήταν «όσο περισσότερα θα μπορούσε να είναι». Το αδίδακτο κείμενο εμφάνιζε μέτρια μεταφραστική δυσκολία. Οι ασκήσεις γραμματικής και συντακτικού επέτρεπαν να διακριθούν οι μαθητές που είχαν προετοιμασθεί καλά. Σε σύγκριση με τα περυσινά θέματα της Β’ λυκείου ήταν δυσκολότερα. Και στα Αρχαία, επίσης, μόνον οι μαθητές με σαφή γνώση του μαθήματος θα μπορούσαν να αριστεύσουν.
Τέλος, για την Ιστορία Γενικής Παιδείας της τρίτης λυκείου, τα θέματα ήταν σε γενικές γραμμές σαφή και κατανοητά. Τα θέματα της ομάδος Α που ζητούν ορισμούς απαιτούν κριτική σκέψη από τον μαθητή. Τα δύο θέματα της ομάδας Β, που χρειάζονται ανάπτυξη και εξασφαλίζουν το 50% της βαθμολογίας στον μαθητή, προέρχονται, όπως και πέρυσι από την τελευταία ιστορική περίοδο που εξετάζουμε και ζητούν, μάλιστα, λεπτομέρειες που μόνο με πολύ καλό διάβασμα μπορεί κάποιος να απαντήσει. Τέλος, οι πηγές που έχουν επιλεγεί και ο τρόπος που τίθεται η ερώτηση σχετικά με αυτές, επιτρέπουν σχετικά να φανεί η κριτική ικανότητα των μαθητών.
Οι ανοιχτές πύλες σε ΑΕΙ – ΤΕΙ αποδεικνύονται «κενό γράμμα»
Οι αδυναμίες του νέου συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, που εμφανίσθηκαν πέρυσι -πρώτη χρονιά εφαρμογής του συστήματος- θα επαναληφθούν όπως όλα δείχνουν και φέτος. Πέρυσι, οι πλέον γνωστές σχολές ή τμήματα (ιατρική, νομική, μηχανικοί, ηλεκτρονικών υπολογιστών κ.ά.) είχαν τεθεί ως «πρώτη προτίμηση» από 35.491 υποψηφίους, ενώ για το 2001 γι’ αυτές τις σχολές προσφέρονται συνολικά 7.709 θέσεις. Συνεπώς, όπως ανέφερε στην «K» ο καθηγητής και ιδιοκτήτης του εκπαιδευτικού ομίλου «ΟΡΙΟΝ», περίπου 28.000 υποψήφιοι -περίπου οι οκτώ στους δέκα- δεν εισήχθησαν και δεν θα εισαχθούν, αν και φέτος έχουμε σε γενικές γραμμές την ίδια εικόνα, στην πρώτη σχολή προτίμησής τους. Αυτό σημαίνει ότι οι υποψήφιοι έχουν τις εξής επιλογές: Ή να ενταχθούν σε μία περίπλοκη διαδικασία εξετάσεων ή να συμβιβασθούν με τη σχολή που το σύστημα τους οδήγησε ή να παραιτηθούν από το όνειρο των πανεπιστημιακών σπουδών. Φέτος, περίπου 115.000 υποψήφιοι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Παιδείας, θα διεκδικήσουν μία από τις περίπου 83.000 θέσεις. Δηλαδή, η εξαγγελία για άνοιγμα σε όλους των πυλών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποδεικνύεται κενό γράμμα.
Αλλά ακόμη και αν ο υποψήφιος εισαχθεί, πόσο διασφαλίζεται η ποιότητα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, όταν υπάρχουν τμήματα των «ανωτατοποιημένων» πλέον ΤΕΙ που μένουν… στα αζήτητα; Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία του εκπαιδευτικού – ερευνητή κ. Χρήστου Κάτσικα, τα τμήματα Ιχθυοκομίας – Αλιείας Ηπείρου, Γεωργικών Μηχανημάτων και Αρδεύσεων και Συνεταιριστικών Οργανισμών και Εκμετάλλευσης απαξιώθηκαν πλήρως από τους υποψηφίους, αφού ουδείς τα είχε ως πρώτη επιλογή. Η ίδια εικόνα αναδεικνύεται και για άλλα δέκα τμήματα τα οποία είχαν πέρυσι ως πρώτη επιλογή από ένας έως τρεις υποψήφιοι.
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν την πλήρη αναντιστοιχία ορισμένων τμημάτων με τις προτιμήσεις των φοιτητών και κατ’ επέκταση τις ανάγκες της αγοράς. Ταυτόχρονα, εγείρουν σημαντικά ερωτήματα για την απόφαση του υπουργείου Παιδείας να προχωρήσει στην «ανωτατοποίηση» των ΤΕΙ χωρίς προηγούμενη αξιολόγησή τους, σύμφωνα με την πρόταση των πρυτανικών αρχών των ΑΕΙ. Πώς, δηλαδή, σε ένα τμήμα ΤΕΙ (και ο αριθμός αυτών των τμημάτων δεν είναι καθόλου μικρός) στο οποίο εισάγονται «κατ’ ανάγκην» κάποιοι υποψήφιοι, μπορεί να υπάρξει υψηλής ποιότητος πανεπιστημιακή μόρφωση;
Η Πληροφορική
Στον αντίποδα, το ενδιαφέρον για την Πληροφορική επιβεβαιώθηκε μέσα από τα μηχανογραφικά δελτία των υποψηφίων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του κ. Κάτσικα, τις περισσότερες «πρώτες προτιμήσεις» των υποψηφίων συγκέντρωσαν το 1999 τα τμήματα Πληροφορικής και Ηλεκτρονικής των ΤΕΙ Αθήνας, Τηλεπληροφορικής του ΤΕΙ Ηπείρου και Τεχνολογίας Ιατρικών Οργάνων, Συντήρησης Αρχαιοτήτων, Γραφιστικής του ΤΕΙ Αθήνας και Πολιτικών Δομικών Εργων του ΤΕΙ Πειραιά. Χαρακτηριστικό είναι ότι το τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας και Λογιστικής του ΤΕΙ Πειραιά ήταν τα μόνα που είχαν περισσότερες «πρώτες προτιμήσεις» από τις θέσεις που προσέφεραν. Το 2000 τα περισσότερα από τα παραπάνω τμήματα συγκέντρωσαν και πάλι το μεγαλύτερο ποσοστό των πρώτων προτιμήσεων των υποψηφίων.
Είχαν κάνει προσομοίωση στο θέμα των Αρχαίων
Εντονη αναστάτωση προκάλεσε χθες το γεγονός ότι το διδαγμένο κείμενο του Ισοκράτη, που ετέθη στα Αρχαία της θεωρητικής κατεύθυνσης της Β’ Λυκείου είναι το ίδιο με αυτό στο οποίο εξετάσθηκαν οι περίπου 31.000 μαθητές που συμμετείχαν στις εξετάσεις προσομοίωσης, που διοργάνωσε η Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος από 19 έως 21 Απριλίου. Ειδικότερα, ανάμεσα στα δύο θέματα υπήρχε επικάλυψη καθώς στις εξετάσεις της ΟΕΦΕ ετέθησαν οι παράγραφοι 14, 15 και 16 του κειμένου του Ισοκράτη «Περί ειρήνης» ενώ στις χθεσινές εξετάσεις υπήρχαν οι παράγραφοι 14 και 15 του κειμένου. Ετσι σαφώς οι μαθητές που συμμετείχαν στην προσομοίωση απέκτησαν πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων, όταν διαπίστωσαν ότι είχαν «ξαναδιαγωνισθεί» στο ίδιο θέμα. Από την πλευρά του το υπουργείο Παιδείας θέλησε να υποβαθμίσει το ζήτημα, υποστηρίζοντας ότι σε κείμενα του βιβλίου των Αρχαίων διαγωνίζονται στα φροντιστήρια όλοι οι μαθητές. Μάλιστα η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων σε ανακοίνωσή της τόνισε ότι «τόσο τα προς μετάφραση κείμενα, διδαγμένο και αδίδακτο, όσο και οι παρατηρήσεις δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με οτιδήποτε έχει δοθεί αλλού». Εννοώντας, φυσικά, ότι οι συντακτικές και γραμματικές παρατηρήσεις δεν ήταν οι ίδιες. Ο διευθυντής της Διεύθυνσης Εξετάσεων του υπουργείου Παιδείας κ. K. Λίτινας ανέφερε στην «K» ότι το κείμενο κληρώθηκε, ενώ οι ερωτήσεις δεν συνέπιπταν με αυτές της προσομοίωσης. Εξάλλου, τόνισε ότι η Επιτροπή δεν είχε υπ’ όψιν της τα θέματα της προσομοίωσης. Βέβαια, πάγια τακτική των υπηρεσιών του υπουργείου είναι να αποδελτιώνονται τα θέματα των φροντιστηρίων και -προφανώς- αυτά της προσομοίωσης.