Δύο χρόνια μετά την ψήφιση του κανονισμού για τη βιολογική κτηνοτροφία από την Ε.Ε. ξεκινά επισήμως και στη χώρα μας. Δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο, παρά η εκτροφή ζώων που διατρέφονται φυσικά ή με βιολογικές ζωοτροφές και όχι τα υπολείμματα άλλων νεκρών ζώων, σε μονάδες που τους επιτρέπουν να κινούνται, χωρίς φάρμακα που τα βοηθούν να πάρουν βάρος γρήγορα. Με λίγα λόγια η παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων, απαλλαγμένων από τους κινδύνους που μας επεφύλαξε η εντατική παραγωγή. Ακούγεται απλό αλλά σημαίνει πολλά προβλήματα. Η επίσημη βοήθεια περιορίζεται στην επιδότηση ορισμένων παραγωγών μέσω του φιλοπεριβαλλοντικού κανονισμού 1257 που όμως ακόμα αναμένεται. Στην πραγματικότητα η βιολογική κτηνοτροφία ξεκινά στηριζόμενη στην «τρέλα» κάποιων ανθρώπων που διαλέγουν να μην τρώνε και να μην παράγουν οτιδήποτε. Η «K» βρέθηκε στη Σκόπελο πριν δύο εβδομάδες, μαζί με τον ελεγκτή του πιστοποιητικού οργανισμού ΔΗΩ, κ. Βασίλη Εμμανουηλίδη, τεχνολόγο γεωπονίας στον τομέα ζωικής παραγωγής, για να παρουσιάσει τα πρώτα βήματα της προσπάθειας να οικοδομηθούν κοιτίδες βιολογικής κτηνοτροφίας στην Ελλάδα.
Στο στάδιο δεύτερου ελέγχου
Οταν οι κάτοικοι της Σκοπέλου μαθαίνουν ότι οι «Λεμονίδες» πρόκειται να σφάξουν, προσπαθούν με κάθε τρόπο να εξασφαλίσουν ένα κομμάτι. Η οικογένεια Λεμονή αποφάσισε να μπει στο πρόγραμμα βιολογικής κτηνοτροφίας, όχι για να κερδίσει χρήματα ή να εμπορευτεί με μεγαλύτερη επιτυχία αυτά που παράγει, αλλά να αναγνωριστεί και επίσημα αυτό που όλο το νησί ξέρει και οι ίδιοι διατυμπανίζουν με περηφάνια. «Τα ζώα μας είναι τα καλύτερα». Κάτι σαν να κερδίζεις ένα βραβείο… Ογδόντα κατσίκια και σαράντα πέντε αρνιά στη Σκόπελο και άλλα 400 άγρια κατσίκια στα απέναντι νησάκι, το Πιπέρι, που βρίσκεται στον πυρήνα του θαλάσσιου πάρκου προστασίας της φώκιας, διεκδικούν την πιστοποίηση μιας από τις πρώτες μονάδες βιολογικής κτηνοτροφίας στην Ελλάδα. Για να δοθεί η πιστοποίηση παραγωγής βιολογικού κρέατος, απαιτείται μια σειρά από ελέγχους, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι κτηνοτρόφοι ακολουθούν τον βιολογικό τρόπο εκτροφής των ζώων.
Η παραγωγή της οικογένειας Λεμονή βρίσκεται στο στάδιο του δεύτερου ελέγχου και είναι σχεδόν έτοιμη εφόσον τα ζώα τους εκτρέφονται φυσικά, πολύ πριν η βιολογική κτηνοτροφία «θεσπιστεί» και γίνει κανονισμός της Ε.Ε. Σχεδόν έτοιμη, γιατί εκείνο που τελικά αποδεικνύεται το πιο δύσκολο κομμάτι της βιολογικής κτηνοτροφίας είναι η τήρηση πλήθους κανόνων σε μεγάλο μέρος γραφειοκρατικών, από ανθρώπους που έχουν συνηθίσει να ασχολούνται με τη γη και όχι με χαρτιά. «Τα ζώα που έχουμε στη Σκόπελο βόσκουν στα χωράφια μας. Είναι δύσκολη διαδικασία, αναγκαζόμαστε κάθε τόσο να κόβουμε πουρνάρια ή να μεταφέρουμε τα κλαδιά που κόβουμε από τις ελιές για να τρώνε. Το μόνο πρόβλημα είναι όταν έχει βαρύ χειμώνα. Τότε τα ζώα μένουν κλεισμένα για κάποιο χρονικό διάστημα και πρέπει να βρούμε βιολογική τροφή για να τους δώσουμε», λέει ο Απόστολος Λεμονής. Τα πράγματα για τους συγκεκριμένους παραγωγούς είναι λίγο πιο εύκολα, γιατί εδώ και τρία χρόνια έχουν εντάξει 450 στρέμματα βοσκότοπων στο πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας, οπότε μπορούν να ταΐζουν τα ζώα τους φθηνά και βιολογικά.
Κι αν αρρωστήσουν;
Κάτι που επίσης απαγορεύεται στη βιολογική κτηνοτροφία είναι τα αντιβιοτικά και γενικά τα χημικά φάρμακα, προκειμένου το ζώο να μην αρρωστήσει ή και να θεραπευτεί. Τα μόνα που επιτρέπονται είναι τα παρασιτοκτόνα. Και αν τα ζώα αρρωστήσουν τι συμβαίνει; «Τα ζώα δεν αρρωσταίνουν εύκολα αν ζούνε φυσικά. Ακόμα όμως και αν αναρρωστήσουν ο οργανισμός τους πολεμά από μόνος του τις ασθένειες που έχει ”συνηθίσει”. Γι’ αυτό ο πατέρας μου έλεγε: ”ποτέ να μην βάζετε στο κοπάδι ξένα ζώα. Μπορεί να σαν φέρουν την καταστροφή”. Τα δικά μας δεν έχουν αρρωστήσει ποτέ, μάλιστα προχθές τους πήρε αίμα ο κτηνίατρος και μας είπε ότι είναι υγιή».
Ο Κώστας Λεμονής εξηγεί γιατί, πριν από τρία χρόνια, αποφάσισαν να εντάξουν στο πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας τα 168 στρέμματα ελαιώνων και τα 450 στρέμματα βοσκότοπων που έχουν στο νησί. «Δεν θέλω τα ανίψια μου, τα παιδιά μου, εγώ, να τρώμε δηλητήρια». Η οικογένεια Λεμονή είναι περήφανη για έναν ακόμα λόγο. Μόλις πρόσφατα γέννησε η αγελάδα τους, μία από τις τελευταίες της συγκεκριμένης ράτσας που μπορεί να επιβιώσει στις δύσκολες καιρικές συνθήκες του νησιού, μια και χρειάζεται ελάχιστη τροφή και αντέχει στο κρύο. «Ζητήσαμε από το υπουργείο Γεωργίας να μας βοηθήσει, να μας στείλει τουλάχιστον ζωοτροφές, αλλά μας απάντησε αρνητικά», λέει ο Απ. Λεμονής.
Οι ιδιαίτερες ράτσες κατσικιού και προβάτου
Οπως εξηγεί ο κ. Βασίλης Εμμανουηλίδης, «πρόκειται για ιδιαίτερη ράτσα κατσικιού και προβάτου απόλυτα προσαρμοσμένη στις συνθήκες του τόπου. Τα κατσίκια Σκοπέλου είναι καφέ με άσπρα «νερά». Πρόκειται για ράτσα που βγάζει πολύ γάλα με πολλά λιπαρά, γι’ αυτό και είναι ιδανικό για την παραγωγή φέτας. Βέβαια τα συγκεκριμένα κατσίκια ζυγίζουν 7-11 κιλά, γιατί κινούνται και δεν ταΐζονται όσο τα ζώα που ζουν περιορισμένα. Τα άλλα μέσα σε λίγους μήνες μπορεί να φτάσουν και τα 14-18 κιλά. Τα αρνιά επίσης είναι γηγενής ράτσα. Λέγονται Γλώσσες Σκοπέλου και το χαρακτηριστικό τους είναι η πολυδημία, ότι γεννούν δηλαδή πολλά μικρά». Ο Απόστολος Λεμονής λέει περισσότερες λεπτομέρειες. «Στην αρχή, επειδή δεν ασχολούμαστε ιδιαίτερα ήταν πιο άγρια. Τους βάζαμε κουδούνια για να τα βρίσκουμε να τα αρμέξουμε και αυτά μόλις μας έβλεπαν περπατούσαν με τέτοιο τρόπο ώστε να μην κτυπάνε τα κουδούνια. Τώρα έρχονται μόνα τους».
«Είναι μοναδικά», περηφανεύεται η κ. Μαρία Λεμονή, σύζυγος του Απόστολου. Το κρέας, η φέτα, το γάλα που παράγουν τα ζώα, προς το παρόν διακινείται κυρίως στο νησί και τροφοδοτεί την ταβέρνα της οικογένειας στο Λιμνονάρι. Δυστυχώς η φέτα -πεντανόστιμη η παραδοσιακή πίτα Σκοπέλου φτιαγμένη με το συγκεκριμένο τυρί- που παράγουν δεν μπορεί να πάρει βιολογική πιστοποίηση γιατί στο νησί δεν υπάρχει πιστοποιημένο τυροκομείο. Μια τέτοια επένδυση θα απαιτούσε πολλά χρήματα και ελάχιστοι στο νησί ασχολούνται πλέον με την κτηνοτροφία. Ετσι σήμερα η παραδοσιακή πίτα του νησιού παράγεται από βιομηχανίες. Οι συνθήκες είναι αποτρεπτικές, και όσο δεν υπάρχει κίνητρο και βοήθεια μόνο το προσωπικό μεράκι μπορεί να κινήσει τα πράγματα.
Αντίθετα, στην Ευρώπη, τα πολιτικά αξιώματα δεν κληροδοτούνται στις επόμενες γενιές και ελάχιστοι ασχολούνται με τα παιδιά του Λιονέλ Ζοσπέν, του Γκέρχαρντ Σρέντερ ή του Χοσέ Μαρία Αθνάρ (εξαίρεση αποτέλεσε η περίπτωση της νόθου κόρης του Φρανσουά Μιτεράν, Μαζαρέν, η οποία έγινε πρωτοσέλιδο στο «Παρί Ματς», της κόρης του Ζακ Ντελόρ, Μαρτίν Ομπρί, η οποία έγινε υπουργός Εργασίας στη Γαλλία, ενώ εσχάτως τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ανακάλυψαν την κόρη του Σίλβιο Μπερλουσκόνι).